Ένα ειδικό καθεστώς για την Ελλάδα, που θα επιτρέψει να υπάρξει προληπτική χρηματοδοτική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, χωρίς όμως να συναφθεί νέο μνημόνιο, διεκδικεί η κυβέρνηση.
Πληροφορίες από το Βερολίνο, όμως, αναφέρουν ότι η γερμανική κυβέρνηση θα απορρίψει αυτή την πρόταση, έχοντας κατά νου όχι μόνο την ελληνική περίπτωση, αλλά και την ιταλική.
Ύστερα από αρκετές ημέρες «βομβαρδισμού» από την αγορά των ελληνικών ομολόγων και αφού η απόδοση του 10ετούς είχε εκτιναχθεί στο 9%, ο πρωθυπουργός, Α. Σαμαράς, αναδιπλώθηκε από τις δεσμεύσεις του για «καθαρή» έξοδο της χώρας από το μνημόνιο. Στη νεότερη τοποθέτησή του, αποδέχθηκε αυτό που πρότειναν εξαρχής οι Βρυξέλλες, για μια προληπτική πιστωτική γραμμή στήριξης, αλλά επέμεινε ότι η στήριξη αυτή πρέπει να δοθεί χωρίς νέο μνημόνιο: «Δεν χρειαζόμαστε νέο μνημόνιο», τόνισε. «Μια πιθανή προληπτική γραμμή στήριξης θα προστάτευε τη χώρα μας από πιθανές αναταράξεις στις αγορές».
Η στροφή αυτή ήταν επιβεβλημένη για να καθησυχαστούν οι αγορές, που έδειξαν ξεκάθαρα ότι, αν η Ελλάδα πορευθεί μόνη, θεωρούν ότι το ρίσκο των τίτλων της είναι απαγορευτικό. Με την απόδοση του 10ετούς στο 9%, έγινε σαφές ότι οι αγορές «έκλεισαν» για τη χώρα μας, πολύ πριν φθάσει να εφαρμόσει το σχέδιο περί «καθαρής» εξόδου από το μνημόνιο. Τις επόμενες ημέρες θα φανεί αν η νέα κυβερνητική γραμμή είναι πιο πειστική για τις αγορές. Εκτιμάται, πάντως, ότι η απόδοση του 10ετούς δεν θα επανέλθει στο 5,5%, όπου βρισκόταν πριν τεθεί θέμα «καθαρής» εξόδου, καθώς η αγορά, όπως έχουν τονίσει όλοι οι αναλυτές, θέλει να συνεχίσει να εφαρμόζει η Ελλάδα κάποιο πρόγραμμα με αυστηρούς όρους (μνημόνιο).
Το ελληνικό αίτημα για στήριξη χωρίς μνημόνιο συνιστά υπέρβαση των κανόνων που έχουν θεσπισθεί για τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Με βάση αυτούς τους κανόνες, αξιωματούχοι των Βρυξελλών τόνιζαν (στο Reuters) ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υποστηριχθεί με την Enhanced Conditions Credit Line του ΕΜΣ, δηλαδή με προληπτική γραμμή χρηματοδοτικής στήριξης, που παρέχεται με αυστηρούς όρους σε κράτη μέλη με σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Ο κανονισμός του ΕΜΣ προβλέπει ότι οι χώρες που ενδιαφέρονται για τέτοια χρηματοδοτική στήριξη, θα πρέπει να διαπραγματευθούν με την Κομισιόν, την ΕΚΤ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ένα μνημόνιο (MoU), στο οποίο θα περιγράφονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις τους για το διάστημα που θα διατηρήσουν αυτή τη μορφή προληπτικής χρηματοδότησης. Η Κομισιόν θα έχει το ρόλο του επόπτη στην εφαρμογή του προγράμματος, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί αθέτηση δεσμεύσεων, το πρόγραμμα θα διακόπτεται και η χώρα θα έχει μόνη δυνατότητα παροχής χρηματοδότησης την υπαγωγή σε πλήρες πρόγραμμα στήριξης από τον ΕΜΣ, με ακόμη σκληρότερους όρους.
Εκτός αυτού του εργαλείου, υπάρχει και το Precautionary Conditioned Credit Line, το οποίο παρέχει προληπτική χρηματοδοτική στήριξη χωρίς μνημόνιο, αλλά προορίζεται για χώρες που βρίσκονται σε σαφώς καλύτερη θέση από την Ελλάδα. Πρόκειται για χώρες που έχουν, μεταξύ άλλων, βιώσιμο δημόσιο χρέος και καλό ιστορικό πρόσβασης στις αγορές. Με δημόσιο χρέος που φθάνει το 175% και η βιωσιμότητά του αμφισβητείται από το ΔΝΤ και ενώ παρέμεινε αποκλεισμένη για τέσσερα χρόνια από τις αγορές, η Ελλάδα δεν έχει, με βάση την κοινή λογική, πιθανότητα να αποσπάσει χρηματοδότηση με PCCL.
Η Αθήνα ουσιαστικά ζητάει προνομιακή μεταχείριση, επιμένοντας ότι μπορεί να χρηματοδοτηθεί με PCCL. Σύμφωνα με πληροφορίες, όμως, το Βερολίνο δεν έχει την παραμικρή διάθεση να προσφέρει αυτή την ειδική μεταχείριση, για δύο λόγους:
1. Δεν υπάρχει η παραμικρή εμπιστοσύνη στην Αθήνα ότι θα εφαρμόσει ένα αυστηρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων χωρίς τη συνεχή πίεση της επιτήρησης και χωρίς τα δεσμά ενός μνημονίου. Πολύ περισσότερο, όταν η σημερινή κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα ασταθής, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση έχει σαφή αντιμνημονιακή ατζέντα.
2. Η ευρύτερη συγκυρία δεν ευνοεί την κατ’ εξαίρεση μεταχείριση της Ελλάδας. Το Βερολίνο δίνει μάχη για να επιβάλει δημοσιονομική πειθαρχία στη Γαλλία και την Ιταλία και θα ήταν παράδοξο να «χαριστεί» στην Ελλάδα. Εξάλλου, αν η Ελλάδα αποσπάσει προληπτική στήριξη άνευ όρων, το ίδιο θα έπρεπε να προσφερθεί και στην Ιταλία, σε περίπτωση που ζητήσει στήριξη για να αποφύγει μια επίθεση των αγορών. Τέτοια χαριστική μεταχείριση της Ιταλίας θα προκαλούσε επανάσταση στο Βερολίνο…