Το 2012 σίγουρα θα καταγραφεί στην οικονομική ιστορία του τόπου. Ιδιαίτερα το πρώτο εξάμηνο του χρόνου. Η συμπεριφορά των πολυεθνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά ήταν χαρακτηριστική.
Πρώτον, κάθε ημέρα έστελναν τις εισπράξεις τους στον μητρικό όμιλο, είχαν όλοι τους εκπονήσει σενάρια μετάβασης στη δραχμή, περιόρισαν την πιστωτική τους έκθεση στην αγορά και… κρατούσαν την αναπνοή τους! Το περίφημο grexit φιγουράριζε στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου. Όλα αυτά όμως πριν από περίπου δυόμισι χρόνια. Το 2014 είναι – έστω και σε χαμηλότερη ένταση – 2012; Όχι, απαντά κορυφαίο στέλεχος ηγεμονικού πολυεθνικού ομίλου της ελληνικής αγοράς. Εξηγεί ότι τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.
Οι διαγραφόμενες πολιτικές εξελίξεις και ιδιαίτερα η ορατή πιθανότητα των πρόωρων εκλογών σίγουρα θα έχει επιπτώσεις στην επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά σαφώς πιο ήπιες έναντι εκείνης της τραγικής χρονιάς. Ο κίνδυνος της αβεβαιότητας επανέρχεται στους επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις φαίνεται να έχει… ημερομηνία λήξης. Όλοι την τοποθετούν στα όρια του Απριλίου. Τότε θεωρούν ότι η ελληνική κυβέρνηση – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο – θα έχει αναγκαστεί να ολοκληρώσει τη διαπραγμάτευση με την τρόικα, γιατί δεν θα έχει άλλα περιθώρια και ως εκ τούτου η «κανονικότητα» θα έχει επανέλθει στην ελληνική αγορά. Βέβαια αυτό το διάστημα εκτιμούν ότι δεν θα το έχουν διαβεί αλώβητοι.
Τέτοιες ημέρες κάθε χρόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις – ελληνικές και πολυεθνικές – σχεδιάζουν τα πλάνα του επόμενου χρόνου και καταγράφονται με αριθμούς οι προσδοκίες και οι φόβοι. Η μία πλευρά αφορά τα μερίδια της αγοράς, τις πωλήσεις, τη συρρίκνωση ή την αύξηση της ζήτησης, η γραμμή εκτείνεται εν συνεχεία στην εξέλιξη των χρηματοοικονομικών τους μεγεθών και καταλήγει στην άλλη πλευρά που αφορά τα έξοδα ή τις οποιεσδήποτε άλλες εκκρεμότητές τους. Εφέτος σε αρκετούς κλάδους καταναλωτικών προϊόντων η πτώση της αγοράς άγγιξε ακόμη και το μηδέν, αλλά και όπου υπήρξε αρνητικό πρόσημο, αυτό ήταν σαφώς μειωμένο έναντι του 2013.
Οι ελπίδες για «το ξύσιμο του πάτου του βαρελιού» επανέκαμψαν. Και έβλεπαν, λοιπόν, ότι το 2015 η κατάσταση θα ήταν ακόμη καλύτερη. Στη διάρκεια των τελευταίων ημερών οι σχεδιασμοί έχουν αλλάξει. Το κυρίαρχο σενάριο για την εξέλιξη της αγοράς προβλέπει μείωση τουλάχιστον για τους πρώτους έξι μήνες – αντίστοιχα συμβάντα παρατηρήθηκαν από το 2010 ως και το 2012, σημειώνει το ίδιο στέλεχος. Και έτσι σε αυτή την προβολή προσαρμόζονται και όλα τα άλλα μεγέθη.
Η συρρίκνωση της καταναλωτικής ζήτησης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, δεν είναι ο μόνος φόβος. Ένα άλλο στοιχείο, ίσως ουσιωδέστερο του προηγουμένου, είναι η – σχετική – ανατροπή των συναλλακτικών ηθών που διαμορφώθηκαν έπειτα από πολλές… περιπέτειες στην αγορά τα δύο τελευταία χρόνια. Κυρίως η αλλαγή ή μάλλον η επιμήκυνση του χρόνου των πληρωμών μεταξύ των συναλλασσομένων επιχειρήσεων. Αυτός ο κίνδυνος – σε μία περίοδο που η αγορά λειτουργεί ουσιαστικά χωρίς τράπεζες – είναι και ο μεγαλύτερος. Και οι επιχειρήσεις στην πλειονότητά τους είναι ήδη καταπονημένες. Και όπως έλεγε επιχειρηματίας από τους σημαντικότερους του κλάδου του «δεν υπάρχει λίπος στις επιχειρήσεις, έχει ήδη καταναλωθεί, και όσες περικοπές ήταν να γίνουν έχουν ήδη γίνει».
Ένα όμως από τα βασικά στοιχεία που τονίζουν τη διαφορά μεταξύ του 2012 και του 2014 και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι τα όσα ανέφερε κορυφαίο στέλεχος πολυεθνικού ομίλου μιλώντας προς «Το Βήμα». Είπε χαρακτηριστικά ότι τα ευρωπαϊκά επιτελεία των πολυεθνικών δεν ανησυχούν για τις εξελίξεις στην Ελλάδα! Αντιθέτως το εγχώριο μάνατζμεντ προσπαθεί να τους… ευαισθητοποιήσει. Συμπληρώνει ακόμη ότι βέβαια «μόλις άρχισε η συζήτηση» και θεωρεί ότι πρώτον, υπάρχει ο διεθνής Τύπος ο οποίος «αρχίζει να διαμορφώνει ένα φοβικό κλίμα για τις ελληνικές εξελίξεις» και δεύτερον, ότι μετά τις 29 Δεκεμβρίου, που είναι η καταληκτική ημερομηνία για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, θα φανεί και «το μέγεθος της ανησυχίας». Σίγουρα αν τελικώς στις 29 Δεκεμβρίου δεν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η χώρα οδεύσει για πρόωρες εκλογές στο τέλος του Ιανουαρίου, τότε το κλίμα «απ’ έξω» ενδεχομένως να επιβαρυνθεί, αλλά αν τα πράγματα θεωρούνταν «επικίνδυνα», σίγουρα θα είχε ήδη φανεί.
Βιομήχανος με σημαντική παρουσία στον κλάδο του και ισχυρή εξαγωγική δραστηριότητα μιλώντας προς «Το Βήμα» έλεγε: «Ας είμαστε ειλικρινείς, καμία κυβέρνηση δεν θέλει να διαλύσει μια χώρα. Βεβαίως είναι διαφορετική η προεκλογική ρητορική από τους αναπόφευκτους συμβιβασμούς που θα γίνουν μέσα από την πραγματικότητα». «Οι λεονταρισμοί προηγούνται της ισορροπίας» τονίζει. Ο ίδιος βέβαια αναγνωρίζει ότι το διάστημα που μεσολαβεί από την επομένη των (πιθανών) εκλογών ως και τον Απρίλιο «που έχουμε ακόμη λεφτά» θα είναι μια περίοδος δύσκολη, με διάχυτο το κλίμα της αβεβαιότητας, αλλά το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα επαναφέρει την ελληνική οικονομία «στα ίσα της». Πρόσθεσε όμως ότι «το βασικό πρόβλημα της χώρας είναι η ασυνέχεια του κράτους».