Η Ελλάδα μπορεί να είναι το «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» της ευρωζώνης, όμως η Ιταλία είναι ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο. Για να ευημερήσει η ευρωζώνη, τα μέλη της θα πρέπει να είναι καλύτερα εντός, παρά εκτός, όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι.
Το πιο προφανές παράδειγμα, είναι η Ελλάδα. Η νέα κυβέρνηση της χώρας έχει υποβάλει νεές προτάσεις πολιτικής στην ευρωζώνη, προκειμένου να «ξεκλειδώσει» την χρηματοδότησή της. Οι προτάσεις αυτές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία νέων φορολογικών εσόδων και φαίνονται αισιόδοξες. Πολλοί είναι οι επενδυτές που εξακολουθούν να περιμένουν την Ευρώπη να καταλήξει σε κάποιου είδους συμφωνία που θα κρατά την Ελλάδα στην ευρωζώνη, αν και τα «νεύρα» τους δοκιμάζονται λόγω της έλλειψης προόδου στο θέμα.
Όμως ένα πιο μακροπρόθεσμο και σίγουρα σημαντικότερο ζήτημα αφορά την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, την Ιταλία. Αν η ελληνική κρίση είναι οξεία, τότε η ιταλική είναι χρόνια, αφού η οικονομία της χώρας μετά βίας έχει σημειώσει κάποια ανάπτυξη από τότε που εντάχθηκε στην ευρωζώνη.
Μάλιστα, η ιταλική οικονομία επιβραδύνεται για δεκαετίες. Την δεκαετία του 1980 ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν 2,1%, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ, την δεκαετία του 1990 υποχώρησε στο 1,4%, στη συνέχεια στο 0,6%, ενώ από το 2010 ο μέσος όρος είναι στο -0,5%. Το ΑΕΠ παραμένει περίπου 9% χαμηλότερο από το peak του 2008.
Με την βοήθεια της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, της χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου και την αποδυνάμωση του ευρώ, υπάρχουν ελπίδες για την Ιταλία. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ο δείκτης μεταποίησης άγγιξε υψηλό 11 μηνών τον Μάρτιο, στις 53,3 μονάδες, η καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη ενισχύθηκαν, ενώ το α’ τρίμηνο του 2015 μπορεί να είναι το πρώτο από το 2011 κατά το οποίο η Ιταλία θα δείξει θετικό ρυθμό ανάπτυξης.
Όμως, τα «σκληρά» δεδομένα δεν είναι τόσο ενθαρρυντικά: η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 0,7% τον Ιανουάριο, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν άνοδο. Η ανεργία αυξήθηκε τον Φεβρουάριο στο 12,7%, με την ανεργία των νέων στο 42,6%. Οι οικονομολόγοι τείνουν να θεωρούν πως τα στοιχεία αυτά είναι απογοητευτικά, αλλά προσωρινά, καθώς εκτιμούν πως η χώρα θα επωφεληθεί από τη βελτίωση των συνθηκών στην ευρωζώνη.
Ωστόσο, η προοπτική ανάπτυξης της Ιταλίας παραμένει ανησυχητικά χαμηλή, με τους οικονομολόγους της JP Morgan να εκτιμούν πως θα παραμείνει κοντά στο μηδέν για πολλά χρόνια.
Η προσπάθειες του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι για εφαρμογή μεταρρυθμίσεων είναι ζωτικής σημασίας. Οι προσπάθειές του για βελτίωση της αγοράς εργασίας είναι αξιέπαινες, αφού ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξη ήταν η κουλτούρα εκείνη που εμπόδιζε την επέκταση των μικρών επιχειρήσεων και υπερπροστάτευε τους υπαλλήλους σε βάρος των νέων που αναζητούσαν εργασία. Στο μεταξύ, όμως, η Ιταλία χρειάζεται επειγόντως να δείξει ότι μπορεί να παράγει τουλάχιστον κυκλική ανάπτυξη.
Στο μέλλον της ευρωζώνης υπάρχουν πολλές σημαντικές ημερομηνίες: η αποπληρωμή δόσης ύψους 450 εκατ. ευρώ από την Ελλάδα προς το ΔΝΤ είναι ένα βασικό εμπόδιο που θα πρέπει να ξεπεράσει η ευρωζώνη. Η 13η Μαΐου θα πρέπει να φέρει την είδηση της εξόδου της Ιταλίας από την τριετή ύφεση: αν δεν το κάνει, τότε θα πρέπει να αναμένονται περισσότερα ερωτήματα ως προς το τι προσφέρει η νομισματική ένωση στα μέλη της.
Στα 181 δις. ευρώ τα κόκκινα δάνεια
Oι ιταλικές τράπεζες αναμένεται ότι θα χρειαστεί να εγγράψουν προβλέψεις για επισφάλειες αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ για πιθανές ζημιές από κόκκινα δάνεια. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της γειτονικής χώρας βρίσκονται υπό πίεση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους, ενώ η κυβέρνηση εξετάζει την εφαρμογή εθνικού σχεδίου για να μπορέσουν να απαλλαγούν από βάρη.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών της Ιταλίας έχουν φτάσει στα 181 δισ. ευρώ, ποσό που αποτελεί ρεκόρ. Τα μη εξυπηρετούμενα αυτά δάνεια πλήττουν την ικανότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να χρηματοδοτούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επίσης αποτελούν έναν από τους λόγους που η Ιταλία δεν μπορεί να βγει από την τρίτη ύφεση μέσα σε έξι χρόνια.
Δύο χρόνια μετά την έναρξη των προσπαθειών να εξυγιανθούν ισολογισμοί ιταλικών τραπεζών, η κυβέρνηση εξετάζει τη δημιουργία μιας «κακής τράπεζας» όπου θα μεταφερθούν όλα τα προβληματικά περιουσιακά στοιχεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Η κρατική στήριξη θα συνεισφέρει στη δημιουργία οικονομικής ανάπτυξης, ανέφερε πρόσφατα ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας Ιγνάσιο Βίσκο. «Ενδεδειγμένες φοροαπαλλαγές ή χορηγήσεις κρατικών εγγυήσεων για κόκκινα χρέη θα άνοιγαν τον δρόμο για τη δημιουργία μιας ιδιωτικής αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων», είπε.
Συνολικά πέντε μεγάλες τράπεζες της Ιταλίας μπορεί να χρειαστεί να εγγράψουν προβλέψεις για επισφάλειες περίπου 8 δισ. ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ίδιων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και του -.
Η UniCredit SpA και η Intesa Sanpaolo SpA αναμένεται ότι θα χρειαστεί να κάνουν συνολικές προβλέψεις 3 δισ. ευρώ. Και οι δύο τράπεζες ανακοίνωσαν ζημιές για το 2013, αφού αναγκάστηκαν να διαγράψουν αρκετά δισ. ευρώ από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η Banco Popolare SC μπορεί να χρειαστεί να εγγράψει επισφάλειες 1,27 δισ. ευρώ. Η ΕΚΤ ζητά από τις ευρωπαϊκές τράπεζες είτε να κάνουν προβλέψεις για ζημιές είτε να συγκεντρώσουν περισσότερα κεφάλαια για να ενισχύσουν τους ισολογισμούς τους.