Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησαν μια σύνοδο κορυφής με στόχο να κρατήσουν τη Βρετανία στην ένωση των 28 εθνών, προσπαθώντας ακόμη να γεφυρώσουν τις διαφορές σε δύο βασικές απαιτήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρήσουμε ότι θα είναι σε οποιαδήποτε περίπτωση εύκολο» είπε ο δανός πρωθυπουργός Λαρς Λόκε Ράσμουσεν σε συνέντευξή του πριν το ξεκίνημα των συζητήσεων στις Βρυξέλλες την Πέμπτη.
Η επιμονή της Βρετανίας στη δυνατότητα να περιορίζει τις κοινωνικές παροχές σε εργαζόμενους από άλλα μέλη της ΕΕ παραμένει ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα. Ο ακριβής τρόπος με τον οποίο χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο που δε χρησιμοποιούν το ευρώ θα μπορούν να προβάλουν ανησυχίες για τις αποφάσεις που λαμβάνουν αυτές της νομισματικής ένωσης είναι το δεύτερο σημαντικό σημείο διαφωνίας.
«Καμία χώρα δε θα πρέπει να έχει βέτο» είπε ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολλάντ φτάνοντας στη σύνοδο. Ο Ολλάντ, ο οποίος έχει διστάσει να παραχωρήσει έδαφος στη δυνατότητα της ευρωζώνης να προχωρήσει σε περαιτέρω ενοποίηση, ανέφερε πως ενώ επιθυμεί την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην ένωση, «η Ευρώπη θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει».
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον προσπαθεί να ολοκληρώσει διαπραγματεύσεις μηνών για τους νέους όρους της συμμετοχής στην ΕΕ στη διήμερη σύνοδο κορυφής. Μία συμφωνία τώρα θα επέτρεπε στον Κάμερον να προκηρύξει το υποσχεθέν δημοψήφισμά του για την παραμονή στην ένωση για την 23η Ιουνίου, δίνοντας σε όσους υποστηρίζουν την άνευ προηγουμένου βρετανική έξοδο από την ΕΕ όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο για την εκστρατεία τους.
«Θέλουμε μια καλή συμφωνία» ανέφερε η πρωθυπουργός της Πολωνίας Μπεάτα Σίντλο, η χώρα της οποίας παρέχει το μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο, μιλώντας σε δημοσιογράφους. «Όχι όμως με οποιοδήποτε κόστος.»
Οι δισταγμοί αντιπροσωπεύουν τις δυσκολίες που έχει ακόμη να αντιμετωπίσει ο Κάμερον στην προσπάθεια να πείσει και τους 27 ομολόγους του επικεφαλής των κυβερνήσεων να κλείσουν μία συμφωνία, ακόμη και ύστερα από μήνες διαπραγματεύσεων. Φτάνοντας στη σύνοδο, ο Κάμερον είπε πως οι διαπραγματεύσεις θα ήταν δύσκολες. «Εάν μπορούμε να πάρουμε μια καλή συμφωνία θα τη δεχτώ, όμως δε θα δεχτώ μια συμφωνία που δεν καλύπτει αυτά που χρειαζόμαστε» είπε. «Είναι πολύ πιο σημαντικό να γίνει αυτό σωστά από το να κάνουμε οτιδήποτε βιαστικά. Όμως με καλή θέση, με σκληρή δουλειά, μπορούμε να πετύχουμε μια καλύτερη συμφωνία για τη Βρετανία.»
Η αβεβαιότητα για την προοπτική εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, του λεγόμενου Brexit, ήδη κατακλύζει τις αγορές και αναστατώνει τις επιχειρήσεις. Δείκτης της μεταβλητότητας της λίρας σε σχέση με το ευρώ ανέβηκε την Πέμπτη για τρίτη ημέρα, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011. Η στερλίνα έχει αποδυναμωθεί σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα νομίσματα της Ομάδας των 10 από το ξεκίνημα της χρονιάς, εν μέσω ανησυχιών για την ψηφοφορία για την έξοδο από τη μεγαλύτερη εμπορική ένωση του κόσμου, η οποία μπορεί να πυροδοτήσει επιχειρηματική έξοδο από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Pacific Investment Management ανέφερε πως «η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα πιθανώς θα έχει επιπτώσεις για τις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου για μερικούς ακόμη μήνες». Απέδωσε πιθανότητα μέχρι και 40% στο Brexit.
«Αναμφίβολα δε θα είμαστε η μόνη χώρα που θα έχει δισταγμούς για την πρόταση» είπε σε δημοσιογράφους ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Μπόχουσλαβ Σομπότκα. «Αυτή που βρίσκεται στο τραπέζι τώρα είναι καλύτερη από προηγούμενες εκδοχές, όμως υπάρχουν ακόμη ζητήματα που πρέπει να διευθετήσουμε.»
Υπογράμμισε την εφαρμογή των σχεδιασμένων περιορισμών των κοινωνικών παροχών για τους νέους μετανάστες στη Βρετανίας. Οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης ανησυχούν πως μπορεί να επιτραπεί και σε άλλα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν παρόμοιους περιορισμούς. Επίσης, επιμένουν πως αυτοί θα πρέπει να αφορούν μόνο νέους μετανάστες, και όχι εκείνους που βρίσκονται ήδη στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί ηγέτες εξέφρασαν την αισιοδοξία τους πως θα επιτευχθεί συμφωνία.
«Πιστεύω πως θα υπάρξουν δύσκολες συζητήσεις κατά τη διάρκεια της βραδιάς, όμως στο τέλος θα υπάρξει συμβιβασμός» ανέφερε ο πρωθυπουργός της Φινλανδίας Γιούχα Σιπίλα σε συνέντευξή του. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είπε σε δημοσιογράφους πως «θα κάνουμε ότι μπορούμε για να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε η Μεγάλη Βρετανία να παραμείνει κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Οι δημοσκοπήσεις για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν έχουν σαφές αποτέλεσμα. Οι περισσότερες τηλεφωνικές δημοσκοπήσεις – όπως μία από την Ipsos Mori που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη – δείχνουν την παραμονή να προηγείται κατά περισσότερες από 10 ποσοστιαίες μονάδες, οι πιο συχνές διαδικτυακές δημοσκοπήσεις έχουν δείξει το μέτωπο της εξόδου να προηγείται κατά καιρούς.
Οι επικεφαλής των κυβερνήσεων συζήτησαν τις προτάσεις της ΕΕ για το Ηνωμένο Βασίλειο στο πρώτο μέρος της συνόδου, που ξεκίνησε στις 5:45μμ στη βελγική πρωτεύουσα. Κατά τη διάρκεια επαγγελματικού δείπνου στις 8μμ, στράφηκαν στην προσφυγική κρίση.
Το ιδανικό χρονοδιάγραμμα για τον Κάμερον θα ήταν να ανακοινώσει συμφωνία στις Βρυξέλλες στα μέσα της Παρασκευής, να επιστρέψει στο Λονδίνο όπου θα μπορέσει να ηγηθεί μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου για να εξασφαλίσει τη στήριξη όσο περισσότερων υπουργών μπορεί, και στη συνέχεια να ανακοινώσει το δημοψήφισμα νωρίς το βράδυ.
Ο έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος υπήρξε το επίκεντρο πολλαπλών συνόδων κορυφής τον περασμένο χρόνο κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης της κυβέρνησής του για τη συμφωνία βοήθειας και η χώρα του οποίου παραμένει κύριο σημείο εισόδου στην ΕΕ για τους πρόσφυγες, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για την αντιμετώπιση του Ηνωμένου Βασιλείου σε σύγκριση με την Ελλάδα.
«Θα πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι και να δείξουμε αλληλεγγύη, αλλά ενωμένοι και με αλληλεγγύη παντού» είπε. «Όχι μόνο στο βορειοδυτικό κομμάτι της Ευρώπης, αλλά και στο νοτιοανατολικό και στο μεσογειακό.»