Σχεδόν επτά χρόνια αφού πυροδότησε τη χρήση χρέους της ευρωζώνης, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια νέα δημοσιονομική σύγκρουση με τους διεθνείς πιστωτές της εν μέσω νέων γερμανικών προειδοποιήσεων πως η μακροπρόθεσμη επιτυχία δεν είναι καθόλου βέβαιη και ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εγείρει ερωτήματα για τα τελευταία οικονομικά στοιχεία.
Οι υπουργοί Οικονομικών που εκπροσωπούν τις χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ συναντώνται στο Άμστερνταμ την Παρασκευή για να εξετάσουν την καταλληλότητα της Ελλάδας για νέες πληρωμές βοήθειας υπό το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της χώρας από το 2010. Πριν από έναν χρόνο, μια παρόμοια συνάντηση έθεσε τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα σε πορεία σύγκρουσης με την Ευρώπη που σχεδόν ανάγκασε την Ελλάδα σε έξοδο από τη 19μελή ένωση.
Μερίδα των πιστωτών επιθυμούν η Ελλάδα να δεσμευτεί σε περαιτέρω μέτρα λιτότητας στην περίπτωση που δεν πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν τεθεί στο πρόγραμμα διάσωσής της, μία δυσάρεστη θέση για την κυβέρνηση στην Αθήνα, η οποία εξελέγη με την υπόσχεση να αντιστρέψει τους αυστηρούς οικονομικούς κανόνες. Παρ’ ότι η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο επιστροφής στη δραχμή, οι ανησυχίες για τη δυνατότητα της χώρας να δεσμευτεί σε δημοσιονομική πειθαρχία και το βουνό του χρέους της αναβιώνουν τα ερωτήματα για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της.
«Δεν είμαι σίγουρος πως θα δουλέψει» είπε αυτήν την εβδομάδα στο Βερολίνο ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο πιο ισχυρός υπουργός της συνάντησης, όταν ερωτήθηκε για τις προοπτικές της πιο πρόσφατης διάσωσης της Ελλάδας. Κατά την άφιξή του στη συνεδρίαση της Παρασκευής, ο Σόιμπλε είπε πως «δε φαίνεται τόσο απαισιόδοξο» για το βραχυπρόθεσμο ερώτημα εάν η κυβέρνηση του Τσίπρα και οι πιστωτές της θα μπορέσουν να φτάσουν σε συμφωνία ύστερα από μήνες συζητήσεων για την απελευθέρωση νέας δόσης βοήθειας, εφόσον υπάρχουν «προσπάθειες από όλες τις πλευρές».
Ενώ οι ελλιπείς διοικητικές ικανότητες, η απειρία και το προκλητικό στυλ συνδυάστηκαν πέρυσι για να ενώσουν την υπόλοιπη Ευρώπη εναντίον του Τσίπρα, τα στέρεα δημοσιονομικά επιτεύγματα, το περισσότερο διπλωματικό στυλ και η ευρωπαϊκή μεταναστευτική κρίση με την Ελλάδα στο επίκεντρο, έχουν προσφέρει στην κυβέρνηση κάποια μόχλευση.
Την Πέμπτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση είπε πως η Ελλάδα πέτυχε δημοσιονομικό πλεόνασμα για το 2015, μη συνυπολογίζοντας τις πληρωμές των τόκων και το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ύψους 0,7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος – καλύτερα από τον στόχο του μικρού ελλείμματος που είχε τεθεί από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ.
Η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ προέβαλε αμφιβολίες για την ακρίβεια των στοιχείων. «Έχουμε δει στο παρελθόν αριθμούς να αναθεωρούνται σημαντικά κατά τη διάρκεια της επανεξέτασης, οπότε θα ελέγξουμε αυτούς τους αριθμούς με μεγάλη προσοχή» είπε σε δημοσιογράφους μετά το ξεκίνημα της συνεδρίασης της Παρασκευής.
Η παρούσα αξιολόγηση της συμμόρφωσης της Ελλάδας με το πρόγραμμα διάσωσής της είναι ήδη εκτός προγράμματος κατά έξι μήνες, με την καθυστέρηση να οφείλεται στις διαφωνίες για τις αλλαγές του ασφαλιστικού, τους φόρους εισοδήματος, τις πωλήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων, τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών και την απορρύθμιση της αγοράς ενέργειας. Η λίστα των ανεκπλήρωτων στόχων συμπεριλαμβάνει όρους που υπάρχουν από την αρχική διάσωση της Ελλάδας πριν από έξι χρόνια.
Ενώ το 2015 χαρακτηρίστηκε από τεταμένες συναντήσεις των ευρωπαίων ηγετών καθώς οι κατώτεροι υπουργοί τους δεν μπορούσαν να φτάσουν σε συμφωνία για την Ελλάδα, οι πιστωτές έχουν προειδοποιήσει τον Τσίπρα πως είναι αποφασισμένοι να εμποδίσουν τα πράγματα να ξαναφτάσουν σε τόσο υψηλό πολιτικό επίπεδο φέτος, σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ. Αυτό φέρνει στο προσκήνιο τους οικονομικούς επικεφαλής, συμπεριλαμβανομένου του Σόιμπλε ο οποίος προκάλεσε αναστάτωση πέρυσι όταν άφησε να εννοηθεί πως η Ελλάδα θα ήταν καλύτερα εάν εγκατέλειπε το ευρώ.
«Κανείς δε θέλει να γυρίσουμε σε ένα καυτό ελληνικό καλοκαίρι» είπε ο φινλανδός υπουργός Οικονομικών Αλεξάντερ Στουμπ. «Τα δύο βασικά θέματα που υπάρχουν είναι εάν είναι ακόμη δεσμευμένοι – και με ποια στοιχεία – στο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για το 2018 και το άλλο ζήτημα είναι πόσο φιλόδοξη είναι η ελληνική κυβέρνηση με τις μεταρρυθμίσεις πολιτικής.»
Το πιο πρόσφατο εμπόδιο στις συζητήσεις είναι η απαίτηση του ΔΝΤ η Ελλάδα να προσχεδιάσει επιπλέον μέτρα λιτότητας τα οποία θα τεθούν σε ισχύ εάν η κυβέρνηση δεν πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Τα λεγόμενα έκτακτα μέτρα θα προστεθούν σε ένα πακέτο λιτότητας 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα τρία χρόνια.
Το εύρος στο οποίο θα πρέπει να εφαρμοστούν αυτά τα μέτρα για να κλείσει η αξιολόγηση του προγράμματος θα είναι πρωτεύον θέμα στη συνεδρίαση της Παρασκευής, σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ. Παρ’ ότι κάποιοι υπουργοί Οικονομικών μπορεί να υιοθετήσουν μιαν αυστηρή γραμμή, η Ευρωπαϊκή Κομισιόν – η εκτελεστική αρχή της ΕΕ – στηρίζει τη θέση της Ελλάδας πως δε θα χρειαστεί τέτοια προληπτική λιτότητα.
Αφού έχασε ένα τέταρτο της οικονομίας της μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, η Ελλάδα είναι η μοναδική από τις πέντε χώρες του ευρώ που δέχτηκαν διάσωση που ακόμη βασίζεται σε διεθνή έκτακτη βοήθεια. Παρ’ ότι αυτό αποτελεί επιχείρημα υπέρ της μεγαλύτερης επιείκειας για κάποιους στην ευρωζώνης, είναι απόδειξη για το γερμανικό μέτωπο πως δε θα πρέπει να χαλαρώσει η πίεση.
«Υπάρχουν ξεκάθαρες αμφιβολίες – εάν δεν υπήρχαν αμφιβολίες θα είχαμε τελειώσει εδώ και καιρό» είπε ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν. «Έχουμε ακόμη δουλειά μπροστά μας, όμως τα πράγματα εξελίσσονται πολύ καλά.»