Έχουμε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 να ευχαριστήσουμε για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως πρόεδρο των ΗΠΑ; Περισσότερο από ένας αιώνας ανθρώπινης εμπειρίας δείχνει πως αυτή είναι μια υπαρκτή πιθανότητα.Η αναπάντεχη νίκη του Τραμπ έχει δημιουργήσει πολλή ανησυχία για το κύμα αντικαθεστωτικού – και συχνά ξενοφοβικού – αισθήματος που δείχνει να καταλαμβάνει τον ανεπτυγμένο κόσμο, επηρεάζοντας χώρες από την Ελλάδα ως τη Βρετανία ως τις ΗΠΑ. Προσδίδει επίσης συνάφεια στην εργασία όπου τρεις γερμανοί οικονομολόγοι – Μανουέλ Φούνκε, Μόριτς Σουλάρικ και Κρίστοφ Τρέμπες – προσπάθησαν να τοποθετήσουν αυτές τις πολιτικές αναταραχές σε ένα ιστορικό πλαίσιο.Οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα 140 ετών από 20 αναπτυγμένες χώρες με διάφορους οικονομικούς και πολιτικούς δείκτες, συμπεριλαμβανομένων μοτίβων ψήφου, τη σύσταση των εκλογικών σωμάτων και τη διαδηλωτική δραστηριότητα. Στη συνέχεια, ανέλυσαν τους αριθμούς για να βρουν πώς τα οικονομικά γεγονότα καταγράφονται σε κοινωνικό επίπεδο – και συγκεκριμένα εάν οι επιπτώσεις των υφέσεων που προκαλούνται από χρηματοπιστωτικές κρίσεις διαφέρουν από αυτές των συνηθισμένων υφέσεων.Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: οι χρηματοπιστωτικές υφέσεις ακολουθούνται από μια πολύ μεγαλύτερη άνοδο στις διαδηλώσεις και τη στήριξη σε αντικαθεστωτικά κόμματα – ιδιαίτερα της άκρας δεξιάς. Εξετάζοντας μόνο τα δεδομένα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το μερίδιο των ψήφων που κερδίζουν ακροδεξιοί υποψήφιου τείνουν να βρίσκονται περίπου 37% υψηλότερα στο πέμπτο έτος μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ακολουθεί μια σύγκριση με τις συνέπειες των κανονικών υφέσεων:Επίσης, η συχνότητα των διαδηλώσεων στους δρόμους αυξάνεται, κατά μέσο όρο, κατά περίπου 30%:Παρ’ ότι το φαινόμενο τείνει να υποχωρεί μετά το πέμπτο έτος, υπάρχουν πληθώρα λόγων να πιστεύουμε πως η προκληθείσα από την κρίση ύφεση του 2007-2009 είχε μια αρκετά επίμονη επίδραση για να βοηθήσει την αντικαθεστωτική εκστρατεία του Τραμπ. Πρώτα απ’ όλα, η κρίση ήταν ασυνήθιστα βαθειά και παρατεταμένη. Επίσης, το πρόγραμμα των προεδρικών εκλογών σήμαινε πως μεγάλο μέρος της απογοήτευσης δεν μπορούσε να εκφραστεί νωρίτερα από φέτος.Γιατί λοιπόν οι χρηματοπιστωτικές υφέσεις έχουν τόσο ισχυρές συνέπειες; Μία εξήγηση είναι ότι απαξιώνουν τις ελίτ: ο κόσμος μπορεί να δει μια κανονική υποχώρηση ως αναπόφευκτο γεγονός, ενώ μια χρηματοπιστωτική κρίση – μαζί με τις διασώσεις που την ακολουθούν – υπονομεύει την πίστη σε ολόκληρο το σύστημα και τους πολιτικούς παράγοντες που το διαχειρίζονται. Όπως το έθεσε ο Σουλάρικ σε συνέντευξή του: «Δεν είναι μόνο μια χρηματοπιστωτική κατάρρευση, είναι και μια μορφή πνευματικής χρεοκοπίας».Η ειρωνεία στις ΗΠΑ είναι πως οι ψηφοφόροι αντέδρασαν εκλέγοντας έναν πρόεδρο που θέλει να καταργήσει την Πράξη Dodd-Frank του 2010, η οποία είχε στόχο να αποτρέψει νέες χρηματοπιστωτικές καταστροφές. Εάν ο Τραμπ αντικαταστήσει αυτή τη νομοθεσία (ή μέρη της) με κάτι πιο αποτελεσματικό, όπως ένα καθεστώς που θα εστιάζει σε εξαιρετικά υψηλότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις από τις τράπεζες, αυτό μπορεί να μην είναι τόσο κακό. Εάν δεν το κάνει, το επόμενος κύκλος της κρίσης, της απογοήτευσης και της εξέγερσης μπορεί να μην απέχει πολύ.