Η καταδίκη της Κριστίν Λαγκάρντ για αμέλεια τη Δευτέρα από γαλλικό δικαστήριο δημιούργησε αβεβαιότητα για τη δυνατότητά της να συνεχίσει ως διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ. Μέσα σε λίγες ώρες μετά την απόφαση, κατά την οποία διέφυγε από οποιαδήποτε ποινή, το 24μελές διοικητικό συμβούλιο του ταμείου διέψευσε κάθε εικασία ότι μπορεί να χρειαστεί να παραιτηθεί, εξυμνώντας την «εξαιρετική ηγεσία» της και τον «ευρύ σεβασμό» που απολαμβάνει σε όλον τον κόσμο.
Όμως το συμβάν δημιουργεί ερωτήματα για το πώς το ΔΝΤ θα μπορεί να επιλέγει ηγέτες σε μια περίοδο όπου οι παραδοσιακές συμμαχίες ξεφτίζουν ανάμεσα στις αναπτυγμένες οικονομίες και η λαϊκή αντίδραση για τα μονόπλευρα οφέλη της παγκοσμιοποίησης. Ένα από τα μεγαλύτερα μπαλαντέρ θα ήταν πώς θα δει τον ρόλο του ΔΝΤ ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υποσχέθηκε προεκλογικά να βάλει την οικονομία της Αμερικής σε προτεραιότητα και να παραβλέψει τις παραδοσιακές συμμαχίες των ΗΠΑ στην Ευρώπη σε αναζήτηση θερμότερων σχέσεων με τη Ρωσία.
«Κανείς δε γνωρίζει ποιον θα διαλέξει ο επόμενος ένοικος του Λευκού Οίκου» είπε ο Μάρτιν Έντουαρντς, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Seton Hall στο Νιου Τζέρσι. «Θα μπορούσαν να επιλέξουν κάποιον που θέλει να συρρικνώσει τον οργανισμό.»
Από τη σύλληψή του το 1944 για να συμβάλει στην επιτήρηση του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος, το ΔΝΤ διοικούταν πάντα από ευρωπαίο. Η Παγκόσμια Τράπεζα, ο αδελφός οργανισμός που δημιουργήθηκε για να χρηματοδοτήσει την ανέγερση της Ευρώπης μετά τον πόλεμο, πάντα διοικούταν από αμερικανό. Πρόκειται για μια μεταπολεμική ρύθμιση που έχει αρχίσει να δυσαρεστεί τις αναδυόμενες αγορές.
Οι αποστολές τους έχουν από τότε εξελιχθεί, με το ΔΝΤ να λειτουργεί πλέον ως δανειστής ύστατης ανάγκης για τον πλανήτη και την Παγκόσμια Τράπεζα να χρηματοδοτεί την ανάπτυξη από την Αφρική ως την Κίνα. Όμως η ηγετική συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ευρώπη έχει επιβιώσει, καθιερώνοντας τους δυο οργανισμούς ως όργανα της Δυτικής οικονομικής ισχύος.
Μια διακοπή αυτής της παράδοσης θα σηματοδοτούσε μια σημαντική εξέλιξη, είπε ο Γιώργος Σαραβέλος, παγκόσμιος συνεπικεφαλής συναλλαγματικής έρευνας στη Deutsche Bank. Το ΔΝΤ παίζει έναν «πολύ ουσιαστικό» ρόλο στην Ευρώπη μέσω της εμπλοκής του θεσμού στα χρηματοδοτικά σχέδια της Ελλάδας, επισήμανε.
«Εάν ο διορισμός έφευγε από την Ευρώπη, ή εάν η κυβέρνηση του Τραμπ σηματοδοτούσε διακοπή αυτής της πολιτικής, θα δημιουργούνταν ερωτήματα για τον ρόλο του ΔΝΤ στην προσέγγιση της Ευρώπης στην αντιμετώπιση της κρίσης» ανέφερε ο Σαραβέλος σε συνέντευξή του.
Οι αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες είχαν ήδη αρχίσει να αντιδρούν κατά της σύνβασης πριν από πέντε χρόνια, όταν πρωτοδιορίστηκε η Λαγκάρντ. Αξιωματούχοι όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας Γκίντο Μαντέγκα υποστήριξαν πως ο επικεφαλής του ΔΝΤ θα πρέπει να επιλέγεται καθαρά αξιοκρατικά. Όμως οι αναδυόμενες οικονομίες δεν κατάφεραν να συνταχθούν πίσω από έναν υποψήφιο, επιτρέποντας στη Λαγκάρντ να επικρατήσει του μεξικανού Αγκουστίν Κάρστενς, του κυβερνήτη της κεντρικής τράπεζας που σχεδιάζει να εγκαταλείψει αυτή τη θέση τον Ιούλιο του 2017 για να διοικήσει την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών.
Εάν εγκαταλειφθεί η πρακτική της επιλογής ενός ευρωπαίου, το τοπίο θα μείνει ορθάνοιχτο. Οι πιθανοί υποψήφιου συμπεριλαμβάνουν τον πρώην κυβερνήτη της Αποθεματικής Τράπεζας της Ινδίας Ραγκουράμ Ραζάν, τον γενικό διευθυντή της Credit Suisse Group Τιντζέιν Τιάμ, και τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Σιγκαπούρης Ταρμάν Σανμουγκαρατνάμ. Εάν επιλέξει να εγκαταλείψει τη θέση του ως κυβερνήτης της Τράπεζας της Αγγλίας, ο Μάρκ Κάρνεϊ θα είναι πειστικός υποψήφιος. Παρ’ ότι γεννήθηκε στον Καναδά, ο Κάρνεϊ έχει ιρλανδική υπηκοότητα, κάτι που θα του επέτρεπε να παρουσιαστεί ως υποψήφιος που θα ανατρέψει, αλλά δε θα καταστρέψει το καλούπι.
Ένας μη παραδοσιακός διευθύνων σύμβουλος θα ικανοποιούσε την επιθυμία των αναδυόμενων αγορών όπως η Κίνα και η Ινδία να μειώσουν αυτό που βλέπουν ως υπέρμετρη επιρροή της Δύσης στον θεσμό. Την ίδια στιγμή, θα μετέβαλλε τη λεπτή ισορροπία ισχύος ανάμεσα στα 189 κράτη-μέλη του ΔΝΤ με τρόπους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν.
Αυτός είναι ο λόγος που κάποιοι δεν αποκλείουν την πιο ασφαλή επιλογή από όλες: μια τρίτη θητεία για τη διευθύνουσα σύμβουλο, μόλις λήξει η δεύτερη εντολή της Λαγκάρντ το 2021.
«Μπορεί να υπάρχει επιθυμία απλά να την κρατήσουν εκεί» είπε ο Έντουαρντς του Seton Hall.