Δεν προκαλεί έκπληξη: μεταξύ τους αντιπροσωπεύουν το 19% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και το 38% των εξαγωγών αγαθών.
Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σίνζο Άμπε, χαιρέτισε «τη γέννηση της μεγαλύτερης, ελεύθερης, εκβιομηχανισμένης οικονομικής ζώνης στον κόσμο». Η Ευρωπαϊκή Κομισιόν χαιρέτισε τη «σπουδαιότερη διμερή εμπορική συμφωνία που έχει συνάψει ποτέ η ΕΕ».
Η συμφωνία, που επιτεύχθηκε μετά από τέσσερα χρόνια και 18 γύρους διαπραγματεύσεων, περιλαμβάνει μεγάλες περικοπές δασμών, συνεργασία σε θέματα προδιαγραφών και κανονισμών και άνοιγμα των αγορών δημόσιων συμβάσεων. Η ΕΕ εκτιμά ότι η συμφωνία θα της εξοικονομήσει 1 δισεκατομμύριο ευρώ σε δασμούς ετησίως και θα ενισχύσει τις εξαγωγές προς την Ιαπωνία από περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια ευρώ σε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Αλλά πολλά παίζονται ακόμη. Οι επιχειρήσεις θα εξετάσουν τι σημαίνει η συμφωνία για αυτές, ενώ οι διαπραγματευτές θα ετοιμαστούν να μετατρέψουν μια «συμφωνία επί της αρχής» σε ένα πλήρες κείμενο.
Ποιες είναι οι πραγματικές οικονομικές επιπτώσεις;
Δεν έχει ονομαστεί χωρίς λόγο συμφωνία «αυτοκίνητων για τυρί». Για την ΕΕ, ο μεγάλος στόχος ήταν η μείωση των δασμών της Ιαπωνίας στις εισαγωγές ευρωπαϊκού κρέατος, οίνου και γαλακτοκομικών προϊόντων. Το Τόκιο επεδίωξε το τέλος των εισαγωγικών δασμών της ΕΕ στον τομέα των αυτοκινήτων – ένα σημαντικό έπαθλο δεδομένου ότι η Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας οχημάτων παγκοσμίως.
Σε αμφότερα τα θέματα, η συμφωνία είναι εκτεταμένη: η ΕΕ έχει συμφωνήσει σε σταδιακή κατάργηση όλων των δασμών για τα αυτοκίνητα που εισάγονται από την Ιαπωνία, με ορισμένες διασφαλίσεις έναντι μιας αιφνίδιας μεγάλης αύξησης των εισαγωγών. Με τη σειρά τους, οι αγρότες της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν πολύ χαμηλότερες χρεώσεις όταν εξάγουν στην Ιαπωνία. Επί του παρόντος, οι δασμοί για τα τρόφιμα είναι υψηλοί, κυμαινόμενοι από 15% για το κρασί έως 30-40% για το τυρί. Όταν τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, ορισμένοι δασμοί θα πέσουν αμέσως στο μηδέν, ενώ άλλοι θα καταργηθούν σταδιακά σε βάθος 15 ετών. Για ορισμένα πολύ ευαίσθητα προϊόντα, το μηδενικό δασμολόγιο θα εφαρμοστεί μόνο μέχρι έναν ορισμένο όγκο εισαγωγών.
Όσον αφορά τα εμπορεύματα, η συμφωνία μπορεί να είναι πιο σημαντική για το Τόκιο, το οποίο αποστέλλει περίπου το 10% των εξαγωγών της στην ΕΕ, περισσότερο από το διπλάσιο του ποσοστού των αγαθών της ΕΕ που εξάγονται στην Ιαπωνία.
Ο Αντρέ Σαπίρ, όμως, του think-tank Bruegel στις Βρυξέλλες, επισημαίνει ότι και οι δύο πλευρές θα επωφεληθούν από την κατάργηση των μη δασμολογικών φραγμών, όπως τα ασυμβίβαστα πρότυπα προϊόντων. «Εκεί βρίσκεται το πραγματικό όφελος για την οικονομία», λέει.
Τι σημαίνει το αποτέλεσμα για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων της Ευρώπης;
Οι διαπραγματευτές της ΕΕ προσπάθησαν να εξηγήσουν ότι η συμφωνία για τα αυτοκίνητα δεν είναι «δρόμος μονής κατεύθυνσης», όπως φοβούνταν κάποτε οι ευρωπαίοι κατασκευαστές. Οι Βρυξέλλες σημειώνουν ότι η συμφωνία με την Ιαπωνία περιλαμβάνει μεγαλύτερη εναρμόνιση των προτύπων, κάτι που η ΕΕ ελπίζει ότι θα βοηθήσει τους κατασκευαστές της να πουλήσουν περισσότερο. Η Ένωση Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων έχει μέχρι τώρα απαντήσει με σύνεση, λέγοντας ότι η συμφωνία είναι ένα «θετικό μήνυμα για το διεθνές εμπόριο» και ότι θα αναλύσει τις «πλήρεις επιπτώσεις».
Ποιες είναι οι ευρύτερες επιπτώσεις;
Για τον κ. Άμπε, η συμφωνία «αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομικής μας ανάπτυξης υπό τις Abenomics». Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας βλέπει τη συμφωνία, εν μέρει, ως έναν τρόπο να ωθήσει προς τη μεταρρύθμιση τον αγροτικό τομέα της χώρας, ο οποίος απασχολεί μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού. Είπε ότι ελπίζει ότι η συμφωνία θα μπορούσε να έχει «θετικό αντίκτυπο» στην προσπάθεια να αναζωογονηθεί η προγραμματισμένη εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών του Ειρηνικού, μια περιφερειακή εμπορική συμφωνία που πάγωσε μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Η ΕΕ θεωρεί τη συμφωνία ως έναν τρόπο να βρει ξανά καλό πάτημα δημιουργώντας νέες εμπορικές ευκαιρίες μετά την παραλίγο αποτυχία το 2016 στη συμφωνία με τον Καναδά, η οποία καθυστέρησε λόγω της αντίστασης ενός βελγικού περιφερειακού κοινοβουλίου.
Τι θα γίνει στη συνέχεια;
Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κομισιόν, ελπίζει ότι η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ στις αρχές του 2019. Όμως, πριν από αυτό, η ΕΕ και η Ιαπωνία πρέπει να διευθετήσουν το ευαίσθητο ζήτημα της προστασίας των επενδυτών.
Οι Βρυξέλλες απέρριψαν τη χρήση παραδοσιακών δικαστηρίων για την επίλυση των διαφορών των επενδυτών, τα οποία επικρίθηκαν από τις ομάδες εκστρατείας ως εργαλείο των πολυεθνικών για να υπονομεύσουν τα περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα. Αλλά το Τόκιο δεν ενδιαφέρεται για εναλλακτική λύση των επενδυτικών δικαστηρίων.
Μια επιλογή που εξετάζεται, σύμφωνα με ανθρώπους με γνώση των συνομιλιών, είναι να μείνει το θέμα εξ ολοκλήρου εκτός της συμφωνίας. Αυτό θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει την ΕΕ να διευκολύνει την επικύρωση – ούτως ώστε οι περιφερειακοί βουλευτές του Βελγίου να μην μπορέσουν να καθυστερήσουν τη συμφωνία.