«Η κυβέρνηση ΗΛΙΘΙΩΝ λέει ότι αποσύρεται από το Euratom. Ημι-καθυστερημένοι σε κάθε διάσταση», έγραψε στο Twitter ο Ντόμινικ Κάμινγκς, ο εγκέφαλος της εκστρατείας «Vote Leave».
Ο κ. Κάμινγκς, πρώην ειδικός σύμβουλος του Μάικλ Γκοβ, υπέρ του Brexit μέλος του υπουργικού συμβουλίου, παραμερίστηκε μετά το δημοψήφισμα και έκτοτε έχει ξεκινήσει τις επιθέσεις. Το μοτίβο του είναι ότι το λαμπρό του σχέδιο για το πώς το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να ξεφύγει από τα δεσμά του εγκαταλείποντας την ΕΕ καταστρέφεται από την Τερέζα Μέι, την πρωθυπουργό, και τις διάνοιες του πεζοδρομίου που πασχίζουν να το κάνουν πράξη.
Ο «φόβος του έργου» ήταν η κοφτή περιγραφή του Leave για οποιασδήποτε έκφραση αμφιβολίας για τη σιγουριά του κ. Γκοβ ότι «την ημέρα που θα ψηφίσουμε για να φύγουμε, θα έχουμε στα χέρια μας όλα τα χαρτιά». Μερικοί από αυτούς τους φόβους γίνονται πραγματικότητα για τις επιχειρήσεις. Καθώς συμβαίνει αυτό, η παράνοια των σκληροπυρηνικών Συντηρητικών βουλευτών που θέλουν Brexit με κάθε κόστος αυξάνεται και κακολογούν κάθε αίτημα για μια ομαλή μετάβαση.
Από έξω φαίνεται ότι το πολιτικό κατεστημένο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει τρελαθεί. Μια χώρα που υπερηφανεύεται για τον πραγματισμό της, διατηρώντας τη θέση της στην καρδιά της ΕΕ παραμένοντας εκτός της ευρωζώνης, παγιδεύεται με μια παράξενη, εξοργισμένη αυταπάτη. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ, έχει δίκιο να αναρωτιέται εάν ορισμένα δεδομένα είναι «πλήρως κατανοητά στην άλλη πλευρά της Μάγχης».
Ωστόσο, οι ρίζες της καταστροφής βρίσκονται βαθύτερα στη βρετανική κοινωνία από την τρέλα. Την περασμένη εβδομάδα, όταν ο Ντέιβιντ Ντέιβις, υπουργός του Brexit, δήλωσε στους ηγέτες των επιχειρήσεων ότι η ελπίδα τους να παραμείνουν στην ενιαία αγορά μέχρι να διαπραγματευτεί πραγματικά μια νέα εμπορική συμφωνία με την ΕΕ ήταν πολιτικά αδύνατη, προκάλεσε χάσμα μεταξύ των «δύο πολιτισμών» του Ηνωμένου Βασιλείου, τους οποίους είχε ορίσει ο Τσαρλς Πέρσι Σνόου, ο επιστήμων και συγγραφέας.
Στη διάλεξη του το 1959 σχετικά με το επικίνδυνο ελάττωμα στον τρόπο που το Ηνωμένο Βασίλειο εκπαιδεύει τους πολιτικούς και τους διαχειριστές του, ο Σνόου αποκήρυξε τον τρόπο με τον οποίο είχε φτάσει να κυβερνάται από μια λόγια και πνευματική ελίτ χωρίς πρακτική γνώση ή ενδιαφέρον για την επιστήμη και τη βιομηχανία. «Οι διανοούμενοι, ιδιαίτερα οι λόγιοι διανοούμενοι, είναι φυσικοί Λουδίτες», είχε πει.
Ο Σνόου συνέκρινε την προετοιμασία μιας μικρή κυβερνητικής ελίτ στο Ηνωμένο Βασίλειο
«για τη διοίκηση, για την Ινδική αυτοκρατορία, για τον σκοπό της διαιώνισης της ίδιας της κουλτούρας» με τη μεγαλύτερη εστίαση της Γερμανίας στην επιστημονική και τεχνική εκπαίδευση. Αναφέρθηκε στον Βέρνερ φον Ζίμενς, ιδρυτή του γερμανικού βιομηχανικού ομίλου, που έμαθε μηχανική στη στρατιωτική ακαδημία της Πρωσίας κατά τη δεκαετία του 1830.
Η ομάδα που διαχειρίστηκε την εκστρατεία του Leave ήταν ένα καλό παράδειγμα αυτού που λέει ο Σνόου. Ο Μπόρις Τζόνσον, υπουργός Εξωτερικών, έλαβε κλασσικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το οποίο τον εκπαίδευσε για να υποσχεθεί: «Θα κερδίσουμε για τον ίδιο ακριβώς λόγο που οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες στον Μαραθώνα». Ο κ. Κάμινγκς σπούδασε ιστορία στην Οξφόρδη και τον κ. Γκοβ Αγγλικά. (Για να είμαστε δίκαιοι απέναντι στον κ. Ντέιβις, σπούδασε επιστήμες στο Γουόργουικ.)
«Πόσοι μορφωμένοι άνθρωποι γνωρίζουν οτιδήποτε για την παραγωγική βιομηχανία;» αναρωτήθηκε ο Σνόου με απαισιοδοξία. Οι ηγέτες του Remain είχαν παρόμοια μόρφωση: η διαφορά είναι ότι οι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές του Brexit υποσχέθηκαν την Ουτοπία («Καθώς οι ευρωπαίοι φίλοι μας θα προσαρμόζονται στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, θα εκτιμήσουν γρήγορα ότι είναι προς το δικό τους συμφέρον να διατηρήσουν τις τρέχουσες ρυθμίσεις ελεύθερου εμπορίου» είχε πει ο κ. Γκοβ) και εξακολουθούν να αποστρέφονται τον πραγματισμό.
Αυτό το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης αφήνει τις επιχειρήσεις να ζητούν από την κυβέρνηση να αναγνωρίσει ότι αντιμετωπίζουν δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα και να επιβραδύνει. Δεν είναι παρά κοινή λογική ότι εάν η Βρετανία ελπίζει να πετύχει αυτό που η Κάρολιν Φέρμπερν, γενική διευθύντρια της CBI, αποκαλεί «την πιο φιλόδοξη και ολοκληρωμένη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στην ιστορία» με την ΕΕ, χρειάζεται χρόνο.
Η αποφασιστικότητα της κ. Μέι το Ηνωμένο Βασίλειο να ξεφύγει από οποιαδήποτε επιρροή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εν τω μεταξύ θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την πυρηνική βιομηχανία αλλά και άλλες που καλύπτονται από ευρωπαϊκούς ρυθμιστικούς φορείς. Ο Μάικλ Ο’Λίρι, διευθύνων σύμβουλος της Ryanair, προειδοποίησε ότι οι πτήσεις κινδυνεύουν να προσγειωθούν εάν το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει απότομα τη συμφωνία ανοιχτών ουρανών της ΕΕ.
Ο κ. Κάμινγκς ξεσπά ότι η απόσυρση από το Euratom δεν ήταν αυτό που είχε ως στόχο το Leave, και τι ακριβώς εννοούσε ο κ. Γκοβ όταν μίλησε για επίπληξη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και ξεφώνισε πως η παραμονή στην ΕΕ θα ήταν «μια ψήφος για την παράδοση περισσότερης εξουσίας και ελέγχου στους ανεξέλεγκτους θεσμούς της ΕΕ φέτος και κάθε χρόνο». Πείτε μας ότι δεν ήταν ένα άδειο κομμάτι ρητορικής που η κ. Μέι πήρε κυριολεκτικά.
Η μόνη ελπίδα είναι ότι ο ρεαλισμός μπορεί να αποκατασταθεί, αλλά ο χρόνος είναι περιορισμένος. Ο Σνόου ολοκλήρωσε ένα μέρος της ομιλίας του το 1959 αναφερόμενος στη Βενετία, έναν εμπορικό κόμβο που είχε πέσει σε παρακμή, και τα λόγια του είναι δυσοίωνα για τους υπουργούς, τους δημόσιους υπαλλήλους και τους ηγέτες των επιχειρήσεων με αυτό το καθήκον.
«[Οι Βενετοί] είχαν γίνει πλούσιοι, όπως και εμείς, τυχαία. Είχαν αποκτήσει τεράστιες πολιτικές δεξιότητες, όπως ακριβώς έχουμε κι εμείς. Πολλοί από αυτούς ήταν αποφασιστικοί, ρεαλιστές, πατριώτες. Ήξεραν, όπως ακριβώς ξέρουμε κι εμείς, ότι το ρεύμα της ιστορίας είχε αρχίσει να ρέει εναντίον τους.
Πολλοί αφιέρωσαν το μυαλό τους να βρουν τρόπους να συνεχίσουν. Θα σήμαινε το σπάσιμο ενός μοτίβου στο οποίο είχαν κρυσταλλωθεί. Ήταν λάτρεις του μοτίβου, όπως και σε εμάς αρέσει το δικό μας. Ποτέ δεν βρήκαν τη θέληση να το σπάσουν».