Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ιαπωνία έχουν βιώσει πολλούς κύκλους ρυθμού ανάπτυξης, οι οποίοι αποτελούνται από εναλλασσόμενες περιόδους ανόδου και πτώσης της οικονομικής ανάπτυξης. Η Ιαπωνία είχε τέσσερις πτώσεις του κύκλου ρυθμού ανάπτυξης (GRC), τρεις εκ των οποίων μετατράπηκαν σε ύφεση. Οι ΗΠΑ υπέστησαν τρεις πτώσεις του GRC, καμία από τις οποίες δεν ήταν ύφεση. Γιατί όχι;
Το 2011, ένα έγγραφο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ εκτίμησε την «ταχύτητα στάσης» της οικονομίας των ΗΠΑ, κάτω από την οποία θα έπεφτε σε ύφεση. Η ανάπτυξη των ΗΠΑ υποχώρησε αμέσως κάτω από αυτό το όριο, ωστόσο δεν ακολούθησε καμία ύφεση. Έτσι, η ιδέα – η οποία φάνηκε να έχει δουλέψει αρκετά από τη δεκαετία του 1950 – καταρρίφθηκε και βγήκε εκτός συζήτησης.
Συγκεκριμένα, αυτή η εκτίμηση της ταχύτητας στάσης της οικονομίας ήταν 2% ετήσιας αύξησης του πραγματικού ακαθάριστου εγχώριου εισοδήματος. Θεωρητικά, το GDI είναι ίσο με το πραγματικό ΑΕΠ, αλλά μετράται διαφορετικά. Ενώ το ΑΕΠ προσθέτει την παραγωγή της οικονομίας, όπως είναι τα αγαθά και οι υπηρεσίες, το GDI συγκεντρώνει τα εισοδήματα, συμπεριλαμβανομένων των μισθών, των κερδών και των φόρων. Το διάγραμμα παρουσιάζει ετήσια αύξηση δύο μηνών στο πραγματικό ΑΕΠ για την Ιαπωνία (κόκκινη γραμμή) και στις ΗΠΑ (μπλε γραμμή), μαζί με την εκτίμηση της ταχύτητας στάσης κατά 2%.
Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι οι κρίσεις οφείλονται σε σοκ που στη συνέχεια διαδίδονται μέσω της οικονομίας. Αντίθετα, η έρευνά μας δείχνει ότι οι ενδογενείς κυκλικές δυνάμεις ανοίγουν τακτικά παράθυρα ευπάθειας για την οικονομία και ότι, όταν είναι κυκλικά ευάλωτη, σχεδόν οποιοδήποτε εξωγενές σοκ μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε ύφεση. Επειδή τέτοιες διαταραχές τείνουν να φθάνουν αργά ή γρήγορα, η είσοδος μιας οικονομίας σε μια ευαίσθητη κατάσταση ακολουθείται σχεδόν πάντα από την ύφεση.
Με αυτό το σκεπτικό, εξετάστε τις συνθήκες που οδήγησαν στις τρεις τελευταίες οικονομίες της Ιαπωνίας. Το 2011, ο σεισμός του Τοχόκου μεγέθους 9,0 έπληξε την Ιαπωνία. Το 2012, οι ιαπωνικές εξαγωγές επλήγησαν από κινεζικό μποϊκοτάζ εν μέσω της κλιμάκωσης της διένεξης των νησιών Diaoyu / Senkaku. Και το 2014, ο φόρος επί των πωλήσεων αυξήθηκε για πρώτη φορά σε 17 χρόνια, προκειμένου να αντισταθμιστεί το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα.
Και στις τρεις περιπτώσεις, η Ιαπωνία αντιμετώπισε κάμψεις του GRC, μετά από έντονες κάμψεις στον ρυθμό ανάπτυξης του Ιαπωνικού Long Leading Index της ECRI – στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η οικονομία είχε εισέλθει σε τρωτά σημεία ύφεσης, κατά τη διάρκεια των οποίων οποιοδήποτε σημαντικό σοκ θα προκαλούσε ύφεση. Ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη του ιαπωνικού ΑΕΠ, όπως φαίνεται στο διάγραμμα, έχει πέσει πολύ κάτω από το μηδέν τρεις φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Αντίθετα, οι ΗΠΑ δεν αντιμετώπισαν συγκρίσιμες διαταραχές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στην πραγματικότητα, απέφυγε την ύφεση, παρόλο που η ανάπτυξη του Long Leading Index των ΗΠΑ υποχώρησε αισθητά το 2011, σηματοδοτώντας ένα σαφές παράθυρο ευπάθειας. Στην πραγματικότητα, το μέτρο αύξησης του ΑΕΠ που φαίνεται στο διάγραμμα υποχώρησε το δεύτερο εξάμηνο του 2012 στη χαμηλότερη ένδειξη που παρατηρήθηκε ποτέ εκτός ύφεσης – δηλαδή ήταν η χειρότερη μη ύφεση στην ιστορία των ΗΠΑ – αλλά απουσία σοκ, η ανάπτυξη παρέμεινε θετική.
Κάθε ύφεση στις ΗΠΑ από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 προκλήθηκε από πετρελαϊκό σοκ, αλλά αυτή τη φορά οι τιμές του πετρελαίου παρέμειναν σταθερές, με τη μεταβλητότητα να πέφτει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1970 – όταν οι τιμές είχαν καθοριστεί – χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στην επανάσταση διάρρηξης, η οποία διευκολύνεται από την εύκολη διαθεσιμότητα πιστώσεων. Το υποεκτιμημένο αποτέλεσμα ήταν μια ιστορική βύθιση της μεταβλητότητας της ανάπτυξης των ΗΠΑ και η αποφυγή υφεσιακού σοκ. Ο χείμαρρος ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου – συμπεριλαμβανομένης της Fed – βοήθησε επίσης να υποστηρίξει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και να εμποδίσει τη μεταβλητότητα των τιμών των μετοχών.
Στην πραγματικότητα, η μεταβλητότητα της αύξησης του ΑΕΠ από το 2011 στις ΗΠΑ ήταν μικρότερη από το μισό από ό, τι ήταν στην Ιαπωνία. Εν τω μεταξύ, το μέτρο αύξησης του ΑΕΠ των ΗΠΑ που εμφανίζεται στο διάγραμμα διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 2% (περνώντας σχεδόν το 60% του χρόνου κάτω από αυτό το όριο), ενώ ο ρυθμός αύξησης του ιαπωνικού ΑΕΠ έφτασε κατά μέσο όρο στο 1% (περνώντας το 65% του χρόνου κάτω από το 2%).
Έτσι, η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ της Ιαπωνίας ήταν κατά το ήμισυ υψηλότερη από εκείνη των ΗΠΑ, αλλά η Ιαπωνία παρουσίασε περισσότερο από το διπλάσιο της οικονομικής αστάθειας. Επομένως, ήταν πολύ πιο εύκολο για την ανάπτυξη να πέσει κάτω από το μηδέν στην Ιαπωνία.
Τι γίνεται όμως αν η μεταβλητότητα του οικονομικού κύκλου των ΗΠΑ αυξηθεί; Οι σημαντικότερες κεντρικές τράπεζες έχουν μειώσει τις αγορές ομολόγων τους ή σχεδιάζουν να το κάνουν σύντομα, και η Fed ετοιμάζει το έδαφος για την πρώτη προσπάθεια ποσοτικής σύσφιξης. Και αυτά είναι μόνο μερικές από τις πιο προφανείς εξελίξεις που πρέπει να προσέξουμε.
Σήμερα, με βάση τους δείκτες μας που εξετάζουν το μέλλον, η οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ είναι σχεδόν όσο καλή γίνεται. Εάν η επόμενη κάμψη του GRC φέρει την οικονομία σε ένα παράθυρο ευπάθειας, το κλειδί για την αποφυγή της ύφεσης θα είναι τόσο η συνεχιζόμενη απουσία κρίσεων όσο και η μεταβλητότητα του οικονομικού κύκλου να μείνουν χαμηλά.