Ο Φάισαλ Αμπάς, εκδότης της Arab News, της αγγλόφωνης καθημερινής εφημερίδας που συνήθως μιλάει εκ μέρους της κυβέρνησης, παρείχε μια απάντηση από τη Σαουδική προοπτική. «Με όλο τον σεβασμό προς τους ειδικούς εκεί έξω, οι ‘εμπειρογνώμονες’ που ανέλυαν τη Σαουδική Αραβία τις προηγούμενες δεκαετίες είχαν πολύ εύκολο έργο», έγραψε την Τρίτη. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι ημέρες που τα πράγματα χρειάζονταν πολύ καιρό για να γίνουν- εάν συνέβαιναν καν – έχουν φύγει για πάντα. Το συναρπαστικό μέρος είναι ότι χάρη στις φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται … τελικά ζούμε σε μια χώρα όπου μπορεί να συμβεί κάτι.»
Ο Μοχάμεντ, γνωστός ως MBS, είναι 32 ετών. Μοιάζει με άραβα πρίγκιπα παραμυθιού και μιλάει σαν προοδευτικός. Λέει ότι σχεδιάζει να ελευθερώσει και να εκσυγχρονίσει τη σκληρωτική κοινωνία του, να επεκτείνει τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών, να μειώσει την οικονομική δύναμη της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων της Σαουδικής Αραβίας και να χαλαρώσει τη λαβή των 5.000 βασιλικών ξαδέλφων που έχουν αποστραγγίξει τη χώρα επί γενιές.
Όχι μόνο αυτό: Ο πρίγκιπας υπόσχεται επίσης να μετατρέψει το Σαουδικό Ισλάμ σε ένα πιο ανεκτικό εμπορικό σήμα θρησκείας που δεν χρηματοδοτεί εξτρεμιστικά τζαμιά στη Δύση ή στηρίζει τζιχαντιστές στη Μέση Ανατολή.
Δεν είναι αυτός ο αραβικός ηγέτης που περιμένουμε;
Μέχρι στιγμής, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει πολύς ενθουσιασμός στις παγκόσμιες πρωτεύουσες. Με εξαίρεση τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει εκφράσει υποστήριξη μέσω Twitter, οι εξελίξεις στο Ριάντ έχουν προκαλέσει κυρίως σιωπή.
Αυτό είναι κατανοητό. Μερικές φορές λαμπροί νεαροί άραβες επαναστάτες αποδεικνύονται Ανγουάρ Σαντάτ, του οποίου το ριζοσπαστικό όραμα έφερε ειρήνη μεταξύ Αίγυπτο και Ισραήλ. Συχνά, είναι τυραννικοί όπως ο Γκαμάλ Αμπντούλ Νασέρ ή δολοφονικοί όπως ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ή κακότυχοι όπως οι αιγύπτιοι γιάπηδες στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου το 2010. Ας ελπίσουμε ότι τα άθλια αποτελέσματα αυτής της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης έχουν μάθει τους αφελείς Δυτικούς να μην εμπλέκονται σε ευσεβείς πόθους.
Παρ’ όλα, αξίζει θαυμασμό η τόλμη του νεαρού πρίγκιπα. Έχει κάνει εχθρό την αριστοκρατία της Σαουδικής Αραβίας, την τάξη των δισεκατομμυριούχων και τους ξένους επιχειρηματικούς εταίρους της, οι οποίοι τελικά θα αναζητήσουν εκδίκηση. Έχει επίσης κλειδώσει ορισμένους ανώτερους κληρικούς. Ο οίκος Σαούδ απέκτησε ιστορικά την ιδιότητά του ως Προστάτης της Μέκκας από τη συμμαχία με την υπερ-συντηρητική αίρεση του Ισλάμ των Ουαχάμπι. Το βασίλειο είναι γεμάτο από νέους μαθητές που δεν θα πάρουν θετικά την σίγηση των τζιχαντιστών κηρύκων τους. (Είναι όμως αλήθεια ότι ο πρίγκιπας έχει δείξει μια λιγότερο φωτισμένη τάση, υποσκάπτοντας τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους ακαδημαϊκούς).
Ο πρίγκιπας αντιμετωπίζει επίσης μια απειλή από το Ιράν. Αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι προειδοποίησε ότι μια Σαουδική συμμαχία με τις ΗΠΑ και το «Σιωνιστικό καθεστώς» του Ισραήλ θα ήταν ένα «στρατηγικό λάθος.» Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ έχουν συμμαχήσει με τους Σαουδάραβες εδώ και δεκαετίες, αυτό ακούγεται σαν μια περιττή προειδοποίηση.
Δεν ήταν. Η προσθήκη των «σιωνιστών» στην εξίσωση την έκανε θανάσιμη απειλή. Η ανοικτή συνεργασία με το Ισραήλ από τους άραβες αρχηγούς κρατών είναι απειλητική για τη ζωή. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο βασιλιάς Αμπντουλάχ Ι της Ιορδανίας δολοφονήθηκε στην Ιερουσαλήμ για φερόμενες συζητήσεις ειρήνης. Το 1981, μετά την υπογραφή της συμφωνίας με το Ισραήλ, ο Σαντάτ πυροβολήθηκε από ισλαμιστές εξτρεμιστές σε στρατιωτική παρέλαση στο Κάιρο. Την επόμενη χρονιά, ο Μπασίρ Τζεμαγιέλ, ο εκλεγείς πρόεδρος του Λιβάνου, εξεράγη στη Βηρυτό, πιθανώς από πράκτορες της Συρίας.
Όπως και ο MBS, ο Τζεμαγιέλ ήταν ο απόγονος μιας αριστοκρατικής οικογένειας, η οποία δημοσίως συμμάχησε με το Ισραήλ. Ο Σαούδ Χαρίρι, ο οποίος παραιτήθηκε ως πρωθυπουργός του Λιβάνου το Σαββατοκύριακο και κρύβεται επί του παρόντος στη Σαουδική Αραβία από τους δολοφόνους της Χεζμπολάχ, μπορεί να τον ενημερώσει για το συμβαίνει σε άραβες ηγέτες που κατηγορούνται για φιλοσημιτισμό.
Αυτή η δυναμική, εξάλλου, εξηγεί τη σιωπή του Ισραήλ σχετικά με τους ελιγμούς του MBS. Ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου είναι ενθουσιασμένος με την εμφάνιση ενός νέου άραβα ηγέτη ο οποίος συμμερίζεται την άποψή του για το Ιράν. Το τελευταίο πράγμα που θέλει ο Bibi είναι να τον δει να δολοφονείται.
Ας είμαστε αισιόδοξοι. Ας υποθέσουμε ότι ο Πρίγκιπας Μοχάμεντ επιβιώνει από τους ιρανικούς πολέμους, την οργή των ξαδέρφων του και τη φλογερή αντιπολίτευση των τζιχαντιστών κληρικών – ότι ανεβαίνει στο θρόνο και προχωρά στην εφαρμογή των εγχώριων μεταρρυθμίσεων. Παρέχοντας ίσα πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες, επιτρέποντας να ανοίξουν θέατρα και κινηματογράφοι, κλείνοντας τα πιο εμπρηστικά τζαμιά, διαφοροποιώντας την οικονομία – όπως γράφει ο Αμπάς, μια συναρπαστική προοπτική.
Αλλά παραμένει το ζήτημα των ευρύτερων φιλοδοξιών του MBS. Έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί το Ιράν θανάσιμο εχθρό. Είναι εξίσου σαφές ότι θέλει να ηγηθεί ενός Σουνιτικού Αραβικού συνασπισμού που μπορεί να πάρει την Τεχεράνη και να τερματίσει την περιφερειακή επιθετικότητα. Αυτός είναι ένας αξιόλογος στόχος, αλλά δεν είναι ρεαλιστικός.
Ο πρίγκιπας είναι ο αρχηγός του στρατού. Γνωρίζει ότι είναι μια μαχητική δύναμη τρίτου βαθμού, ανίκανη να νικήσει ακόμη και τις ομάδες πολιτοφυλακής των Χούτι στην Υεμένη, πόσο μάλλον το Ιράν και τους συμμάχους του. Ο πατέρας και οι προηγούμενοι βασιλιάδες ήταν ηλικιωμένοι ηγέτες, προσεκτικοί και εστιασμένοι στην αυτο-συντήρηση. Η πιο εντυπωσιακή δύναμη μάχης στο βασίλειο είναι η Εθνική Φρουρά, ο κύριος ρόλος της οποίας είναι η φύλαξη της βασιλικής οικογένειας. Το Σαουδικό στιλ πολέμου χρηματοδοτεί αντιπροσώπους στρατού, ενώ οι ΗΠΑ υπερασπίζονται τα σύνορά του.
Θα ακολουθήσει ο MBS με σύνεση στα βήματα των προκατόχων του; Ή θα παρασυρθεί από όνειρα να αποκαταστήσει την αρχαία πολεμική παράδοση της οικογένειάς του και να επιβάλει την υπεροχή των Σουνιτών στη Μουσουλμανική Μέση Ανατολή; Το πρώτο είναι πιο πιθανό.
Ένας ενεργητικός, απελευθερωτικός νέος βασιλιάς στη Σαουδική Αραβία θα ήταν πολύ καλό για τη Μέση Ανατολή. Θα μπορούσε να είναι σημαντικός σύμμαχος του διεθνούς πολέμου ενάντια στην ισλαμική τρομοκρατία και ένα καλό παράδειγμα για άλλους φιλόδοξους επαναστάτες της Αραβικής Άνοιξης. Θα ήταν κρίμα να σπαταληθεί αυτό το δυναμικό σε άγουρες στρατιωτικές περιπέτειες. Πρέπει να φέρει τον Κόλπο στον σύγχρονο κόσμο, όχι να παρασυρθεί στον ιρανικό Κόλπο των Χοίρων.