Στην εποχή του «Πρώτα η Αμερική» του Ντόναλντ Τραμπ, οι ηγέτες της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας μίλησαν για να αντιταχθούν στον προστατευτισμό και να αγκαλιάσουν τον πολυμερισμό.
Η συνεργασία θα ξεκινήσει στο σπίτι, υποσχέθηκαν: η ευρωζώνη θα προσπαθήσει να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς από φέτος. Όπως το έθεσε ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, «χρειαζόμαστε περισσότερη φιλοδοξία για να έχουμε μια πιο κυρίαρχη, ενωμένη και δημοκρατική Ευρώπη».
Σε μια εποχή εντάσεων στην ασφάλεια, το εμπόριο και την οικονομία, μια τέτοια εμφάνιση ενότητας είναι ενθαρρυντική. Ωστόσο, αν σκάψουμε κάτω από την επιφάνεια αυτό που γίνεται σαφές είναι ότι είναι επίσης παραπλανητικό. Η Ευρώπη μπορεί να σταθεί ενάντια στον οικονομικό εθνικισμό, αλλά οι κυβερνήσεις της παραμένουν αντίθετες σε εξαγορές από το εξωτερικό – ακόμη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ενώ μια μεγάλη κυβέρνηση συνασπισμού στη Γερμανία είναι η καλύτερη ελπίδα για την απελευθέρωση της θεσμικής μεταρρύθμισης στη ζώνη του ευρώ, παραμένουν κόκκινες γραμμές για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και για τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης.
Ας ξεκινήσουμε με το εμπόριο: Η ενιαία αγορά είναι ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, το οποίο έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα των κυβερνήσεων να υποστηρίξουν εθνικούς πρωταθλητές. Ωστόσο, όταν ένας εθνικός παίκτης γίνεται στόχος εξαγοράς, οι πολιτικοί τείνουν να αγνοούν τις αρχές της ενιαίας αγοράς. Πέρυσι, ο Μακρόν μπλόκαρε αρχικά την εξαγορά του γαλλικού ναυπηγείου STX από την Fincantieri της Ιταλίας. Στη συνέχεια ανέτρεψε την πορεία, αφού οι Ιταλοί εγκατέλειψαν την επιμονή τους για μια απλή πλειοψηφία της εταιρείας (η γαλλική κυβέρνηση θα προσδώσει στη Fincantieri ένα επιπλέον ποσοστό 1%, δίνοντάς της τον έλεγχο για 12 χρόνια). Εν τω μεταξύ, η Ισπανία ρίχνει εμπόδια στον δρόμο της ιταλικής εταιρείας Atlantia, η οποία προσπαθεί να αγοράσει την Abertis Infraestructuras, την ισπανική εταιρεία υποδομής και τον φορέα διοδίων. Τέλος, η Vivendi της Γαλλίας πρέπει να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο έλεγχο της κυβέρνησης για την ιδιοκτησία της στην Telecom Italia, αφού η Ρώμη ισχυρίστηκε τον κανόνα της «χρυσής εξουσίας». Αυτό μπορεί να δώσει στην ιταλική κυβέρνηση λόγο για τις στρατηγικές αποφάσεις του ομίλου Telecom.
Η ΕΕ είναι επίσης γεμάτη από διαχωρισμούς σχετικά με τον τρόπο μεταρρύθμισης της ζώνης του ευρώ. Στο Νταβός, ο κ. Μπρουνό Λε Μερ, υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, δήλωσε ότι «όλα βρίσκονται στο τραπέζι» σε ό, τι αφορά την ολοκλήρωση της νομισματικής ένωσης. Αλλά εάν σκάψετε λίγο βαθύτερα, αρχίζουν να εμφανίζονται οι διαφορές. Πάρτε το σχέδιο τραπεζικής ένωσης, το οποίο είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι οι κυβερνήσεις δε θα μένουν μόνες στην αντιμετώπιση οικονομικών προβλημάτων. Οι περισσότεροι πολιτικοί και τεχνοκράτες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συμφωνούν ότι το τραπεζικό ίδρυμα χρειάζεται ένα κοινό σύστημα εγγύησης των καταθέσεων, το οποίο διασφαλίζει ότι μεμονωμένες χώρες μπορούν να βασίζονται σε ένα κοινό χρηματικό έπαθλο για να αποζημιώνουν τους καταθέτες σε περίπτωση αποτυχίας.
Η Γερμανία και η Ολλανδία κατέστησαν σαφές ότι θέλουν πρώτα να δουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες να μειώνουν τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που βρίσκονται στους ισολογισμούς τους και να θέτουν όρια στα ποσά των κρατικών ομολόγων που μπορούν να κατέχουν οι δανειστές. Πολλές άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ διαφωνούν. Μιλώντας στο Νταβός, ο κ. Πιέρ Κάρλο Παντοάν, υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, δήλωσε ότι «ανησυχεί πολύ» για τέτοια σχέδια που περιορίζουν την κατοχή χρεωστικών τίτλων, καθώς θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αστάθεια στην αγορά. Ο γάλλος συνάδελφός του Μπρουνό Λε Μερ συμφώνησε μαζί του: «είναι επίσης μια κόκκινη γραμμή για μας», είπε. «Η άμβλυνση του ζητήματος του δημόσιου χρέους θα ήταν ένα πολιτικό λάθος.»
Φυσικά, αυτές οι διαφωνίες δεν είναι καινούργιες. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι αυτό που έχει σημασία είναι ένα νέο κλίμα συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, που χωρίς αμφιβολία βοήθησε η οικονομική ανάκαμψη. Όπως είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ στο Νταβός, η ελπίδα είναι ότι μερικές από αυτές τις κόκκινες γραμμές θα μετατραπούν σε «ροζ γραμμές». Η Γαλλία θα ήθελε να φθάσει η ευρωζώνη σε κάποια ουσιαστική πρόοδο στη θεσμική μεταρρύθμιση μέχρι τον Ιούνιο. Οι κυβερνήσεις εργάζονται επίσης για τη δημιουργία ενός ουσιαστικού αντιπροσώπου στο «ταμείο ενιαίας εξυγίανσης» – το οποίο δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει την τακτική αναδιάρθρωση ή εκκαθάριση μιας τράπεζας – για να εξασφαλίσει ότι οι αρχές έχουν αρκετά χρήματα για να το κάνουν.
Η ευρωζώνη είναι σίγουρα σε καλύτερη θέση από ό, τι εδώ και αρκετό καιρό. Η υπεράσπιση της πολυμέρειας και της αντίθεσης στον προστατευτισμό είναι επίσης εντυπωσιακή σε αντίθεση με τη ρητορική που προέρχεται από τη διοίκηση των ΗΠΑ. Ωστόσο, αν και πρέπει να χαρούμε για τη νεοσυσταθείσα ενότητα της ΕΕ, δεν πρέπει να την πιστέψουμε. Παρ’ όλες τις επιδείξεις στο Νταβός, η πορεία προς μια πραγματικά στενότερη ένωση έχει μόλις αρχίσει.