Ακόμη παραμένουν νωπές οι μνήμες από τις συγκρίσεις που έκανε ο Ταγίπ Ερντογάν ανάμεσα στη σημερινή και τη ναζιστική Γερμανία ενόψει του κρίσιμου δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αναθεώρηση στη χώρα του. Αυτή φορά –κι ενώ τα εκλογικά κέντρα για τους Τούρκους της Γερμανίας έχουν κλείσει από την Τρίτη- η κατάσταση είναι διαφορετική.
Οι Τούρκοι που ζουν στη Γερμανία και έχουν δικαίωμα ψήφου ανέρχονται σε 1,44 εκατομμύρια. Το κόμμα του Ερντογάν, το ισλαμοσυντηρητικό AKP είχε βάλει στόχο να συγκεντρώσει όσο γίνεται μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από τους “ξενιτεμένους”. Στη Γερμανία τυγχάνει παραδοσιακά ισχυρής στήριξης. Ενδεικτικό είναι ότι το ποσοστό όσων στήριξαν την προωθούμενη από τον πρόεδρο Ερντογάν αναθεώρηση του Συντάγματος ήταν αισθητά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο που συγκέντρωσε από τους ψηφοφόρους που ζουν στην Τουρκία.
Ως εκ τούτου η απαγόρευση προεκλογικών εμφανίσεων τούρκων πολιτικών στη Γερμανία ήταν φυσικό να δυσαρεστήσει έντονα την τουρκική ηγεσία. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι “μια τέτοια απαγόρευση προκαλεί τους υποστηρικτές μας. Παραβιάζει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι”, ωστόσο συμπλήρωσε ότι η Τουρκία θα σεβαστεί τη γερμανική απόφαση. Πάντως το AKP έκανε προεκλογικές διαφημίσεις στη Γερμανία, προσφέροντας στους ψηφοφόρους να τους μεταφέρει στα προξενεία προκειμένου να δώσουν την ψήφο τους. Προεκλογικές ομιλίες στη Γερμανία δεν υπήρξαν ωστόσο. Τον Μάιο όμως χιλιάδες Τούρκοι ταξίδεψαν από τη Γερμανία στο Σεράγεβο, όπου ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε ενώπιον συμπατριωτών του που ζουν στο εξωτερικό.
Η διμερής κρίση “δεν έχει ξεπεραστεί εντελώς”
Αυτή τη φορά ο Ταγίπ Ερντογάν όχι μόνο δεν επιχείρησε να κάνει κάποια προεκλογική εμφάνιση στη Γερμανία, αλλά άφησε κατά μέρος και τις φραστικές επιθέσεις του πρόσφατου παρελθόντος κατά της Γερμανίας. Οι προσβλητικές συγκρίσεις σε συνδυασμό με τις συλλήψεις Γερμανών πολιτών στην Τουρκία είχαν προκαλέσει διμερή κρίση μεταξύ Βερολίνου και Άγκυρας. Πλέον η τουρκική κυβέρνηση έχει περάσει επισήμως τους τελευταίους μήνες σε τροχιά αποκλιμάκωσης των εντάσεων. Ωστόσο η διμερής κρίση “δεν έχει ξεπεραστεί εντελώς” επισήμανε πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Στην πραγματικότητα φαίνεται να υπάρχει ένα είδος ανακωχής. Εξάλλου το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών εξακολουθεί να έχει την πεποίθηση ότι Γερμανοί πολίτες έχουν προφυλακιστεί για πολιτικούς λόγους στην Τουρκία. Η Γερμανία έχει ελαχιστοποιήσει τις εξαγωγές όπλων προς την Τουρκία, ενώ και οι γερμανικές ταξιδιωτικές οδηγίες σίγουρα δεν ενθαρρύνουν τις διακοπές στην Τουρκία. Παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα προσπαθεί τους τελευταίους μήνες να ρίξει τους τόνους, οι Γερμανοί εξακολουθούν να προειδοποιούνται από την κυβέρνησή τους για κίνδυνο αυθαίρετων συλλήψεων στην Τουρκία.
Οι προσπάθειες αποκλιμάκωσης από τουρκικής πλευράς έναντι του Βερολίνου πιθανόν λίγο έχουν να κάνουν με αναθέρμανση της… “αγάπης” για τη Γερμανία, αλλά μάλλον έχουν οικονομικά αίτια. Η κρίση στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Γερμανία έχει προκαλέσει αβεβαιότητα μεταξύ των επενδυτών. Ο αριθμός των Γερμανών τουριστών στην Τουρκία –που άλλοτε αποτελούσαν την πολυπληθέστερη ομάδα ξένων τουριστών στη χώρα- άρχισε μεν να ανακάμπτει, ωστόσο απέχει πολύ από τα επίπεδα-ρεκόρ του 2015.
Η Τουρκία επιθυμεί να διευρύνει την Τελωνειακή Ένωση με την ΕΕ, όμως το Βερολίνο αρνείται να δώσει τη συγκατάθεσή του. Η Γερμανία είναι ένας από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Άγκυρας. Με την τουρκική οικονομία να βυθίζεται στη δίνη της κρίσης και να θέτει σε κίνδυνο ακόμη και την επανεκλογή του Ερντογάν, ο Τούρκος πρόεδρος είναι σαφές ότι δεν θέλει να ανοίξει νέα μέτωπα με τη Γερμανία.