Στη διάσκεψη του γερμανικού υπουργικού συμβουλίου στο Ανάκτορο Μέζεμπεργκ, 70 χλμ βορείως του Βερολίνου, στις αρχές της περασμένη άνοιξης, έδωσε το “παρών” και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος γνωρίζει πάρα πολύ καλά τις ανεπάρκειες των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, που υπέστησαν σοβαρές περικοπές μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Πάντως, πέρα από τις προειδοποιήσεις που απηύθυνε όταν επισκέφθηκε το Βερολίνο τον Ιούνιο, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ έκανε και επαινετικές δηλώσεις. Μεταξύ άλλων επισήμανε ότι η Μπουντεσβέρ ηγείται μιας διεθνούς ένωσης στην προσπάθεια για την προστασία των ανατολικών κρατών του ΝΑΤΟ και έχει καθοριστική συμβολή στις επεμβάσεις σε Αφγανιστάν, Κόσοβο και Μεσόγειο. Ο Γενς Στόλτενμπεργκ εξήρε τη δέσμευση της Γερμανίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, ωστόσο σε ό,τι αφορά τις αμυντικές δαπάνες κατέστησε σαφές ότι περιμένει περισσότερα από τη Γερμανία, όπως υπογράμμισε ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ σήμερα και αύριο (11 και 12 Ιουλίου) στις Βρυξέλλες.
Διαρκής άνοδος των στρατιωτικών δαπανών της Γερμανίας
Η παραίνεση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ έχει ως βάση τον στόχο που είχαν θέσει τα μέλη του οργανισμού στη Σύνοδο Κορυφής τους το 2014 στην Ουαλία: έως το 2024 κάθε χώρα-μέλος να δαπανά το 2% του ΑΕΠ τους για αμυντικές δαπάνες. Ο στόχος αυτός αποτέλεσε και αντίδραση στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, με το ΝΑΤΟ να αποφασίζει να ενισχύσει το ανατολικό του μέτωπο, κάτι που απαιτούσε αύξηση των πόρων και περισσότερα στρατεύματα.
Από τότε οι στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανία σημειώνουν διαρκή αύξηση – σύμφωνα με στοιχεία της γερμανικής κυβέρνησης οι δαπάνες αυξήθηκε κατά 17% μεταξύ 2013 και 2017. Φέτος οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας ανέρχονται σε 39 δις ευρώ και του χρόνου θα σημειώσουν νέο “άλμα” στα 43 δις. Πρόκειται για τη δεύτερη σε μέγεθος κατηγορία δαπανών στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Βαθμιαία αναμένεται να καλυφθούν και οι σημαντικές εξοπλιστικές ελλείψεις που παρουσιάζουν σήμερα οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.
Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει, η Γερμανία βρίσκεται ακόμη μακριά από τον στόχο του 2% (1,24% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες). Αυτό οφείλεται βεβαίως και στο μέγεθος του ΑΕΠ της Γερμανίας, το οποίο μεγεθύνεται κατά περίπου 2% κάθε χρόνο. Εάν η γερμανική κυβέρνηση θέλει να πετύχει τον στόχο του ΝΑΤΟ έως το 2024, θα πρέπει να σχεδόν να διπλασιάσει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό. Πρόκειται για έναν άφθαστο στόχο, ειδικά σε καιρούς που επιχειρείται η σταδιακή αποκλιμάκωση του κρατικού χρέους. Η Γερμανία δεν είναι όμως η μόνη χώρα που δυσκολεύεται να πιάσει τον νατοϊκό στόχο. Αυτόν πέτυχαν το 2017 άλλωστε μόλις έξι εκ των 29 κρατών-μελών της συμμαχίας: οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Εσθονία, η Πολωνία και η Ρουμανία, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη SIPRI.
“Πρωταθλητής” στις αμυντικές δαπάνες οι ΗΠΑ
Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται οι ΗΠΑ, η χώρα με τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως. Μέρος των δαπανών αυτών επενδύουν οι ΗΠΑ στην προστασία των ευρωπαίων συμμάχων τους, κάτι που εξυπηρετεί σαφώς και τα δικά τους συμφέροντα στο πεδίο της πολιτικής ασφαλείας. Αυτά τα κονδύλια δεν περικόπηκαν ούτε από τον πρόεδρο Τραμπ. Το αίτημα για αύξηση αμυντικών δαπανών εκ μέρους των ευρωπαϊκών χωρών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ δεν είναι καινούριο. Ο αμερικανός πρόεδρος το διατυπώνει ωστόσο με ασυνήθιστα επιτακτικό τρόπο, συνδυάζοντας μάλιστα δύο αιχμές κατά της Γερμανίας: από τη μία ότι διαθέτει υπερβολικά υψηλό εμπορικό πλεόνασμα ενώ ταυτόχρονα οι αμυντικές της δαπάνες είναι πολύ χαμηλές. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει τονίσει ότι η Γερμανία “χρωστά στο ΝΑΤΟ τεράστια ποσά” και επιρρίπτει στη γερμανική κυβέρνηση ότι υποσκάπτει την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και δίνει κακό παράδειγμα στις υπόλοιπες χώρες μέλη.
Το Βερολίνο αντικρούει τις αιχμές του αμερικανού προέδρου, τονίζοντας ότι “όλοι οι σύμμαχοι έχουν αυξήσει τον αμυντικό τους προϋπολογισμό, μερικοί μάλιστα αισθητά. Κι εμείς το πράξαμε αυτό”, διεμήνυσε η καγκελάριος Μέρκελ σε δηλώσεις της ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, υπογραμμίζοντας τη σπουδαία συμβολή της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στο αμιγώς χρηματοδοτικό κομμάτι. Η γερμανίδα υπουργός Άμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναγνωρίζει την ίδια ώρα τον στόχο του 2% του ΑΕΠ, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι ως το 2024 οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας δεν θα υπερβούν το 1,5%.
“Το 1,5% δεν είναι 2%”, σχολιάζει μεν ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, ωστόσο τονίζει τη σημασία της συνοχής του οργανισμού. Αυτή αναμένεται να τεθεί σε σκληρή δοκιμασία με τους διαξιφισμούς περί οικονομικής συνεισφοράς που προβλέπεται να σημειωθούν στη Σύνοδο Κορυφής.