Τότε, η Συνθήκη των Ηλυσίων αφορούσε αυτές τις δύο χώρες που ξεκινούσαν έναν μακρύ, ιστορικό δρόμο προς την συμφιλίωση, και το οποίο αποδείχθηκε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο εγχείρημα.
Αυτή η συμφιλίωση βρήκε σάρκα και οστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. ΟΙ όρκοι που δόθηκαν το 1963 και επαναλήφθηκαν αυτή την εβδομάδα στο Άαχεν -το μέρος που έχει ταφεί ο Καρλομάγνος, ο οποίος ένωσε τα κομμάτια της Ευρώπης στη διάρκεια του Μεσαίωνα- αφορούσαν στην προώθηση και στην προβολή της ειρήνης. Στόχος ήταν να δώσουν τέλος σε αιώνες πολέμου που έπληξαν την ήπειρο.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, η ΕΕ έχει προαχθεί σε μια ένωση που στηρίζεται στην ειρήνη. Αυτή η φιλοσοφία είναι η κατευθυντήρια αρχή της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης. Αυτή η εξωτερική πολιτική, επηρεασμένη από τη Γαλλία και ιδιαίτερα από τη Γερμανία, σήμερα στερείται στρατηγικών φιλοδοξιών όπως δείχνει η νέα συνθήκη του Άαχεν.
Οι οδηγοί της μηχανής, οι οποίοι είχαν φιλοδοξίες για μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη στο παρελθόν, έχουν επιλέξει να υποβαθμίσουν ή ακόμη και να αγνοήσουν τις γεωστρατηγικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα ανά τον κόσμο. Οι όρκοι είναι δειλοί και εσωστρεφείς, χωρίς να ανταπεξέρχονται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στον 21ο αιώνα.
Δύο μόνο παραδείγματα αρκούν για να δείξουν όχι μόνο την έλλειψη φιλοδοξίας αλλά και έναν χαρακτήρα που δεν συγχρονίζεται με τις ανάγκες της Ευρώπης. Η Συνθήκη του Άαχεν αναφέρεται σε “μελλοντικές λύσεις για την ολοκλήρωση της Ευρώπης”. Στην πράξη, να σε τι αντιστοιχεί αυτό: “για να βελτιώσουμε τη ζωή των πολιτών στις παραμεθόριες περιοχές, οι τοπικοί παράγοντες θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν διασυνοριακά projects όπως βρεφονηπιακοί σταθμοί, εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις, υπηρεσίες υγείας και έκτακτης ανάγκης και βιομηχανικοί χώροι”.
Σε ό,τι αφορά το ακανθώδες ζήτημα της ασφάλειας και της άμυνας, οι Γερμανοί πασιφιστές και όσοι πιστεύουν μόνο στην “ήπια δύναμη” και στην αναπτυξιακή βοήθεια, δεν χρειάζεται να ανησυχούν. “Η στρατιωτική συνεργασία πρέπει επίσης να ενισχυθεί”, αναφέρει η Συνθήκη. Στην πράξη, αυτό θα “περιλαμβάνει την εξέλιξη των κοινών στρατηγικών προσεγγίσεων, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης, μια στενή συνεργασία με την Αφρική και ακόμη πιο στενή διαβούλευση και συντονισμό στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και άλλων πολυμερών οργανισμών”.
Και παρεμπιπτόντως, ξεχάστε ότι η ΕΕ έχει ποτέ κερδίσει στήριξη από το Βερολίνο ή το Παρίσι για μια μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αντιθέτως, “η Γαλλία υποστηρίζει την επιθυμία της Γερμανίας” να αποκτήσει μια τέτοια έδρα. Ξεχάστε επίσης την περαιτέρω ολοκλήρωση της ευρωζώνης. Εν ολίγοις, ξεχάστε την ομιλία του Macron στη Σορβόνη τον Σεπτέμβριο του 2017, στην οποία αποκάλυψε αυτό που ήλπιζε ότι θα ήταν ένα σχέδιο για να σπρώξει την ΕΕ προς περισσότερη ολοκλήρωση σε πολλά επίπεδα.
Τι συμβαίνει λοιπόν με την γαλλό-γερμανική μηχανή; Μια εξήγηση είναι ότι στη Merkel δεν αρέσουν τα μεγάλα σχέδια και δεν “τσίμπησε” με το όραμα του Macron για την ΕΕ. Η άλλη είναι ότι ίσως πιστεύει πως το μοντέλο του Macron θα θεσμοθετούσε μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων -κάτι που οι κορυφαίοι Γερμανοί πολιτικοί είχαν αγκαλιάσει ξανά στις αρχές της δεκαετίας 1990.
Ωστόσο η σημερινή ΕΕ είναι ήδη ένα συνονθύλευμα επιλογών, είτε σχετίζεται με την άμυνα, τη δικαιοσύνη και τις εσωτερικές υποθέσεις, τις διαφορετικές πολιτικές για τη μετανάστευση, το σύστημα Σένγκεν ή το ευρώ.
Χωρίς τη στήριξη από τη Merkel, η οποία έπρεπε να αντιμετωπίσει αρκετά εγχώρια προβλήματα από τον προηγούμενο Μάρτιο που ορκίστηκε Καγκελάριος για τέταρτη φορά, υπήρχαν μικρές πιθανότητες ο Macron να κερδίσει ευρεία αποδοχή από άλλα κράτη-μέλη.
Οι Βόρειοι Ευρωπαίοι αντιτάχθηκαν στις ιδέες του, αλλά όχι μόνο αυτό. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρόσφεραν τις δικές τους απόψεις για το μέλλον της Ευρώπης. Είναι σαν να φοβήθηκαν να αντιμετωπίσουν τους ευρωσκεπτικιστές και τους λαϊκιστές, οι οποίοι έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη σιωπή τους. Η γαλλογερμανική μηχανή δεν είχε το απαραίτητο καύσιμο για να κινηθεί προς τα εμπρός.
Ίσως οι προσδοκίες του να συνεχίσουν η Γαλλία και η Γερμανία να διαμορφώνουν την Ευρώπη, έχουν γίνει πολύ υψηλές. Ίσως χρειάζονται νέες ομαδοποιήσεις χωρών, μεγάλες και μικρές, για να ενισχύσουν τη στήριξη για τη χάραξη μιας στρατηγικής πορείας για την Ευρώπη.
Δεδομένων των περισπασμών που υπάρχουν για το Brexit, τις Ευρωεκλογές και την Κεντρική Ευρώπη, η ΕΕ είναι θλιβερά απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Εάν ο Macron και η Merkel δεν αναγνωρίζουν αυτή την ένταση, δεν πρόκειται να το αντισταθμίσει καμία ανανέωση των όρκων.