Οι τελευταίες εβδομάδες ήταν κακές για την JPMorgan Chase (JPM), την πολυεθνική εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που, από πολλές απόψεις, αποτελεί τη μεγαλύτερη τράπεζα της Αμερικής. Απαγγέλθηκαν κατηγορίες σε δύο από τους διαπραγματευτές της (traders), και η τράπεζα συμφώνησε να καταβάλλει πρόστιμο ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων για την αποτυχία της να ενημερώσει έγκαιρα και με ακρίβεια σχετικά με τις απώλειες που προκλήθηκαν εξαιτίας της «Φάλαινας του Λονδίνου». Τώρα, η τράπεζα είναι αντιμέτωπη με ακόμη μεγαλύτερα πρόστιμα –που ίσως θα υπερβαίνουν τα 10 δις δολάρια- για δραστηριότητες ενυπόθηκων δανείων, κυρίως εκ μέρους δύο χρηματοπιστωτικών εταιρειών, της Bear Stearns και της Washington Mutual, τις οποίες αγόρασε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Η συμβατική σοφία υποδεικνύει ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα είχε κυνηγήσει τη JPM αν αυτά τα λάθη και οι αποτυχίες είχαν γίνει εμφανή κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι συναλλαγές της «Φάλαινας του Λονδίνου», για παράδειγμα, ξεκίνησαν από τις αρχές του 2012. Αν είχαν λάβει χώρα το 2008, όταν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν πιο εύθραυστο, λέγεται ότι η JPM θα την είχε γλιτώσει από νομικής άποψης.
Η άποψη αυτή φαίνεται βάσιμη, διότι η κυβέρνηση ενδυνάμωνε τότε τις μεγάλες τράπεζες σε μία συντονισμένη προσπάθεια να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση. Η περαιτέρω αποδυνάμωση των μεγάλων τραπεζών φαινόταν πιθανότερο να βαθύνει και να παρατείνει την κρίση. Έτσι, από αυτή την άποψη, η JPM ήταν άτυχη: πολλά από τα νομικά της προβλήματα είναι μεταγενέστερα της οικονομικής κρίσης ή ήρθαν στο φως αφότου ξέσπασε.
Αυτός, φυσικά, δεν είναι ο μοναδικός τρόπος να δούμε την τύχη της JPM, αλλά και της οικονομίας γενικότερα. Αν οι απώλειες $6 δις δολαρίων από τη Φάλαινα του Λονδίνου είχαν συμβεί το 2008 αντί για το 2012, τότε ναι, η κυβέρνηση δεν θα είχε «γεμίσει» τη JPM με πρόστιμα και ποινικές διώξεις. Αλλά, τι θα έκαναν οι εμπορικοί εταίροι της JPM το 2008, όταν η οικονομία ήταν σε αναταραχή, αν τους είχαν χτυπήσει τότε οι απώλειες;
Η χρηματοοικονομική αγορά ήταν αρκετά επιφυλακτική και γεμάτη εντάσεις το 2008, λόγω της κατάρρευσης της Lehman Brothers και της κυβερνητικής διάσωσης του ασφαλιστικού κολοσσού American International Group (AIG). Με αβέβαιη την έκθεση των μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην προηγουμένως υπερτιμημένη αγορά ενυπόθηκων δανείων, οι οικονομικές συναλλαγές πάγωσαν. Για παράδειγμα, όσοι είχαν συναλλαγές με τη Citibank ανησυχούσαν σχετικά με την έκθεση και τις απώλειές της. Ήταν υπό έλεγχο, ή ήταν απλά η κορυφή ενός παγόβουνου; Αν η Citibank αντιμετώπιζε μεγαλύτερες απώλειες από αυτές που ήταν ήδη γνωστές, θα μπορούσε να αποκαταστήσει τους εμπορικούς εταίρους και τους δανειστές της; Καλύτερα να αποφύγουμε τη Citi, σκέφτηκαν ορισμένοι παίκτες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Τις συναλλαγές της Φάλαινας του Λονδίνου της JPM –στοιχήματα σχετικά με τη μελλοντική κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας τα οποία η JPM δε μπόρεσε να αντιστρέψει χωρίς μεγάλες απώλειες- θα μπορούσε κάλλιστα η τράπεζα να τις είχε πραγματοποιήσει το 2008. Οι απώλειες, που αρχικά εκτιμήθηκαν σε 2 δις δολάρια, σύντομα τριπλασιάστηκαν.
Φανταστείτε λοιπόν ότι η JPM είχε κάνει αυτού του είδους τα στοιχήματα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης το 2008, είχε συνειδητοποιήσει ότι ήταν λανθασμένα, και διαπίστωσε ότι δε μπορούσε να τα αντιστρέψει εύκολα. Στη συνέχεια, η JPM ανακοινώνει μία απώλεια $2 δις, και ο Διευθύνων Σύμβουλος Jamie Dimon αποκαλεί το πρόβλημα «μία θύελλα μέσα σε μια τσαγιέρα» (όπως και έκανε το 2012).
Ωστόσο, μία ανακοίνωση απώλειας $2 δις με φόντο την οικονομική αναταραχή της κρίσης θα προκαλούσε νευρικότητα στους αντισυμβαλλόμενους της JPM. Ήταν μόνο $2 δις; Επρόκειτο πράγματι για ένα μεγάλο πρόβλημα σε έναν κατά τα άλλα υγιή οργανισμό, ή ήταν όλο αυτό μονάχα η κορυφή του παγόβουνου; Εξάλλου, η AIG ήταν μία εταιρεία με αξιολόγηση ΑΑΑ η οποία κατέληξε στα τέλη του 2008 να έχει αναλάβει πολύ μεγαλύτερους κινδύνους από ό,τι μπορούσε να χειριστεί. Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι, θα μπορούσαν να είχαν αναρωτηθεί οι παίκτες της αγοράς, ότι η JPM δεν είναι στην ίδια μοίρα;
Σκεφτείτε τώρα πόσο αποσταθεροποιητικό θα ήταν αν η ίδια κλιμακωτή σειρά ανακοινώσεων που εξέδωσε η JPM κατά τον απόηχο των συναλλαγών της Φάλαινας του Λονδίνου, είχε λάβει χώρα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης: Δεν είναι $2 δις, είναι $4 δις… Όχι, βασικά δεν είναι μόνο $4 δις, αλλά $6 δις. Ζητούμε συγγνώμη. Αν είχε συμβεί αυτό, ο Dimon θα είχε χρειαστεί να αποσύρει το σχόλιό του για τη θύελλα στην τσαγιέρα, και θα είχαν προκύψει αμφιβολίες, εν μέσω της κρίσης, σχετικά με το πόσο καλές ήταν πράγματι οι πρακτικές διαχείρισης κινδύνων της JPM.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ισολογισμός τον οποίο η JPM αποκαλεί «φρούριο» θα έμοιαζε ξαφνικά ιδιαίτερα ευάλωτος, και η τράπεζα θα είχε δεχθεί μία πολύ πιο επιζήμια επίθεση από αυτήν που δέχτηκε το τελευταίο έτος. Αλλά, η επίθεση θα είχε προέλθει από επενδυτές και όχι από τις ρυθμιστικές αρχές. Και, από τη στιγμή που ορισμένοι έμποροι αρνηθούν να πραγματοποιήσουν συναλλαγές με μία τράπεζα, η ζημιά μπορεί να διαιωνιστεί, δεδομένου ότι οι απώλειες συσσωρεύονται και οι υπόλοιποι διαπραγματευτές ακολουθούν το ίδιο παράδειγμα.
Ακόμη χειρότερα, η οικονομία μπορεί να είχε υποφέρει περισσότερο. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι επενδυτές ορθώς επεσήμαναν ότι η JPM και διάφορες άλλες μεγάλες επιχειρήσεις αποτελούσαν παραδείγματα σταθερότητας εν μέσω της οικονομικής θύελλας. Αν είχαν συμβεί τότε οι απώλειες από τη Φάλαινα του Λονδίνου, η JPM δεν θα ήταν στη λίστα των υγιών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, υπονομεύοντας έτσι περαιτέρω την εμπιστοσύνη και ενδεχομένως χειροτερεύοντας την κρίση.
Πράγματι, η JPM διαχειρίζεται τη μία από τις δύο μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις για τη διευθέτηση των μεγάλων συναλλαγών του δημόσιου χρέους. Αν η σκιά είχε εξαπλωθεί από το γραφείο συναλλαγών της JPM στην ικανότητά της να διευθετεί ορθά το δημόσιο χρέος, οι οικονομικές συνέπειες θα μπορούσαν να είναι πολύ σοβαρές.
Ο Ναπολέων είχε δηλώσει ότι ήθελε τυχερούς στρατηγούς. Όσο καλός κι αν είναι ένας ηγέτης, η επιτυχία δεν είναι εξασφαλισμένη και η τύχη παίζει σημαντικότερο ρόλο από ότι πολλοί παραδέχονται. Όσο καλοδιαχειρισμένη κι αν ήταν η JPM, και αυτή και η οικονομία των ΗΠΑ ήταν τυχερές που όλα αυτά που τους συνέβησαν το τελευταίο έτος δεν τους είχαν συμβεί –όπως θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γίνει- το 2008.