Στον αστερισμό της λιτότητας

Προσδοκίες για επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές δημιουργούν το πρωτογενές πλεόνασμα και η σχεδιαζόμενη αναδιάρθρωση του χρέους. Στόχος της κυβέρνησης είναι ύστερα από τέσσερα χρόνια να προχωρήσει το 2014 σε μια περιορισμένη έκδοση πολυτελών ομολόγων, η επιτυχημένη διάθεση των οποίων εκτιμάται ότι θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για τη χώρα. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης πιστεύει ότι η έξοδος στις αγορές θα βοηθήσει στην εμπέδωση του κλίματος ότι «πάμε καλά» και θα δώσει σημαντική ώθηση στην προσπάθεια ανάκαμψης της πραγματικής οικονομίας. Βεβαίως σε καμία περίπτωση ενδεχομένη επιστροφή στις αγορές δεν σημαίνει ότι η χώρα έχει λύσει τα προβλήματά της και πως θα βγει από το πρόγραμμα. Ο υπουργός οικονομικών κ. Ι. Στουρνάρας μπορεί να δηλώνει αισιόδοξος, όμως δεν πετάει στα σύννεφα. Γνωρίζει πολύ καλά ότι η Ελλάδα δεν θα αλλάξει όμως η εικόνα της και αυτό είναι πολύ σημαντικό για μια οικονομία που πασχίζει πέντε χρόνια να ξεφύγει από το τέλμα της ύφεσης.

«Η επιστροφή στις αγορές θα είναι ψήφος εμπιστοσύνης για την ελληνική οικονομία» λένε στην πλατεία Συντάγματος και σημειώνουν ότι «επικοινωνιακά δεν υπάρχει δυνατότερο όχημα από τις αγορές». Το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει βήμα-βήμα την επιστροφή στις αγορές και ξεκινά εκστρατεία ενημέρωσης και επενδυτών για τη πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα και τις θετικές προοπτικές της οικονομίας. Επικεφαλής έχει τεθεί ο γενικός διευθυντής του ΟΔΔΗΧ κ. Στ. Παπαδόπουλος. Με πολυετή προϋπηρεσία στον χρηματοπιστωτικό τομέα, γνωρίζει πολύ καλά τη γλώσσα των αγορών.

«Οι επενδυτές θέλουν εξασφαλίσεις ότι θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους» λέει επικεφαλής dealing room μεγάλης τράπεζας. Οι αναλύσεις βιωσιμότητας του χρέους σύμφωνα με τον ίδιο είναι « για τις συνόδου Κορυφής και το Eurogroup, για να ;έχουν οι αρχηγοί κρατών και οι υπουργοί Οικονομικών των 17 χωρών της ευρωζώνης ένα νούμερο να ζητούν και να συμφωνούν». Τους επενδυτές πρέπει να τους πείσεις ότι έχεις να τους πληρώσεις τους τόκους και πως όταν θα λήξει το ομόλογό θα τους συμφέρει να το ανανεώσουν.

Αυτό το γνωρίζει καλά ο κ. Στουρνάρας, ο οποίος επιμένει στον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η επίτευξη του στόχου όχι μόνο θα δείξει στους επενδυτές ότι η Ελλάδα έχει τα χρήματα να πληρώσει τους τόκους, αλλά πρωτίστως θα δώσει ισχυρή ώθηση στην αξιοπιστία της χώρας, ότι δηλαδή μπορεί να υλοποιεί αυτό που υπόσχεται.

Άρα το πρωτογενές πλεόνασμα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να βγει η Ελλάδα στις αγορές. Είναι επίσης το εισιτήριο που στέλνει στην Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση του χρέους, που είναι η δεύτερη προϋπόθεση για την επιστροφή στις αγορές.

«Οι αποφάσεις της Eyrogroyp του Νοεμβρίου του 2012 έχουν θέσει το πλαίσιο αναδιάρθρωσης του χρέους» λένε κυβερνητικές πηγές. Σ’ εκείνο το Eurogroup αποφασίστηκε ότι αν η Ελλάδα κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, δηλαδή να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, οι εταίροι μας θα πράξουν για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση της χώρας και για να γίνει βιώσιμο το χρέος. Σύμφωνα με ορισμένους κύκλους, δεν πολυπίστευαν ότι η Ελλάδα μπορούσε να επιτύχει τον στόχο για το 2013. Ωστόσο ο στόχος αυτός βρίσκεται σήμερα πολύ κοντά. Βεβαίως ερωτηματικά εγείρονται αν και κατά πόσον το πρωτογενές πλεόνασμα είναι διατηρήσιμο ή πρόκειται για εφάπαξ επίτευγμα από το ξεζούμισμα τον φορολογούμενων. Ο χρόνος θα δώσει απάντηση.

Στο πλαίσιο λοιπόν της απόφασης του Eurogroup η κυβέρνηση ετοιμάζεται να διαπραγματευθεί την αναδιάρθρωση του χρέους και την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού στο ελληνικό πρόγραμμα. Βεβαίως θέμα νέου «κουρέματος» δεν τίθεται. Το Βερολίνο το έχει αποκλείσει. Αλλά και για το οικονομικό επιτελείο το θέμα του νέου «κουρέματος» του χρέους έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα. Μια μετατόπιση στο απώτερο μέλλον, όσο πιο μακριά γίνεται, των υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου θεωρείται ατι αποτελεί βιώσιμη λύση για το θέμα της εξυπηρέτησης του χρέους. Ζητούμενο για την κυβέρνηση σε πρώτη φάση είναι να βγάζει τα χρήματα που απαιτούνται για να πληρώσει τους τόκους. Για την μείωση του χρέους θα πηγαίνουν πρωτίστως τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις και την εκμετάλλευση της δημόσιας περιουσίας.

Σε κάθε περίπτωση αυτό που μετράει είναι ο λόγος του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αν ο παρανομαστής του κλάσματος (το ΑΕΠ) βελτιώνεται, τότε και ο λόγος θα υποχωρεί. Και αυτό θα συμβεί από τη στιγμή που η χώρα θα έχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η επιμήκυνση των διμερών δανείων που μας έχουν χορηγήσει οι ευρωπαίοι εταίροι μας στο πλαίσιο του πρώτου μνημονίου θεωρείται εφικτή από το οικονομικό επιτελείο. Όπως εφικτή είναι και η επιμήκυνση των δανείων του EFSF. Οι δύο αυτές πηγές καλύπτουν περίπου το 60% του χρέους. Και όταν μιλάμε για επιμήκυνση, το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, είναι ότι η μέση διάρκεια των δανείων αυτών από περίπου 12-16 χρόνια που είναι σήμερα θα γίνει 30-50 χρόνια. Αντικείμενο διαπραγμάτευσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα είναι και το αν θα υπάρξει περίοδος χάριτος, δηλαδή να μην πληρώνουμε τόκους π.χ για τα 10 πρώτα χρόνια και αν οι τόκοι αυτοί θα πληρωθούν αργότερα ή καθόλου. Όλα αυτά θα μειώσουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.

Με τα σημερινά δεδομένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ, τα επόμενα χρόνια οι πληρωμές τόκων είναι της τάξεως των 6 δις. ευρώ ετησίως. Με την επιμήκυνση και τις άλλες ρυθμίσεις του χρέους οι δαπάνες για τόκους μπορεί να μειωθούν στα επίπεδα των 4 δις. ευρώ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό χαμηλό ποσό, το οποίο ως ποσοστό σε ένα ΑΕΠ της τάξεως των 170 δις. ευρώ είναι μόλις 2.3%. «Ποτέ η Ελλάδα δεν είχε χαμηλότερο» επισημαίνουν στο υπουργείο Οικονομικών. Πράγματι, ιστορικά οι δαπάνες για τόκους ήταν της τάξεως του 10%. Απέχει πολύ από τα επίπεδα του 15% που ήταν το 2010, όταν οι αγορές έκλεισαν για την Ελλάδα και η χώρα αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια και να μπει στο μνημόνιο. «Η επιμήκυνση δημιουργεί χώρο για χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα» λένε στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Όσον αφορά το θέμα της κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού του προγράμματος, το οποίο σύμφωνα με τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Ντεϊσελμπούμ θα βρίσκεται στην ατζέντα του Eurogroup στη σύσκεψη του Οκτωβρίου, εκτιμάτε ότι μπορεί να λυθεί με επιμήκυνση των ελληνικών ομολόγων που κατέχουν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες. Πρόκειται για ομόλογα ύψους 9.3 δις. ευρώ, τα οποίο λήγουν τα επόμενα χρόνια. Όσον αφορά τους τίτλους που έχει αγοράσει η ΕΚΤ στο πλαίσιο της στήριξης των ευρωπαϊκών ομολόγων ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ξεκαθάρισε πως αν χρειαστεί παράταση του χρόνου αποπληρωμής του «θα απαιτηθούν περαιτέρω όροι», κάτι που η κυβέρνηση προσπαθεί να αποφύγει.

Για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού, που το ΔΝΤ πιέζει να κλείσει πριν από το τέλος του χρόνου, θεωρούν επίσης ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια ύψους 10 δις. ευρώ που περίσσεψαν από το πακέτο χρηματοδότησης ύψους 50 δις. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, καθώς επίσης και τα κεφάλαια που θα εισπράξει το κράτος την επόμενη τριετία από την πώληση των συμμετοχών του στις τράπεζες.