Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) παλεύει με δύο σημαντικά ζητήματα: τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την χαλάρωση της έκτακτης νομισματικής πολιτικής της. Και, μία ιδέα που κυκλοφορεί αρκετά στην κεντρική τράπεζα έχει πιθανές σημαντικές επιπτώσεις και για τα δύο ζητήματα –θέτοντας επίσης και υπαρξιακά ζητήματα για τους brokers-χρηματιστές, όπως τη Goldman Sachs.
Εδώ και περισσότερο από ένα έτος, οι αξιωματούχοι της Fed εργάζονται πάνω σε ένα σχέδιο που θα εμποδίσει τη χρήση βραχυπρόθεσμης χονδρικής χρηματοδότησης, η τελευταία μίας σειράς κινήσεων εξυγίανσης των οικονομικών «υδραυλικών». Ακόμη και μετά τις ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις των ΗΠΑ του 2010, και την αύξηση της ακαμψίας των τραπεζικών απαιτήσεων κεφαλαίου και ρευστότητας, ορισμένοι στην κεντρική τράπεζα, με επικεφαλής τον διοικητή Daniel Tarullo, θέλουν να κάνουν περισσότερα.
Ο κ. Tarullo θέλει να επιβάλει μία ακόμη κεφαλαιακή επιβάρυνση για τις τράπεζες που δανείζονται και δανείζουν σε βραχυπρόθεσμη βάση στις αγορές repo (επαναγοράς) με τη δέσμευση ή την αποδοχή τίτλων ως εγγύηση σε αντάλλαγμα για μετρητά. Το 2008, αυτό το είδος χρηματοδότησης αποδείχθηκε εφήμερο όταν το χρειάστηκαν περισσότερο από ποτέ η Lehman Brothers και οι όμοιοί της, και ο κ. Tarullo πιστεύει ότι οι τεράστιες και οι σκιώδεις αγορές εξακολουθούν να εμπεριέχουν κινδύνους.
Οι συμφωνίες επαναγοράς (repos) αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για τους χρηματιστές-brokers, οι οποίοι κατέχουν τεράστια χαρτοφυλάκια τίτλων ως μέρους του ρόλου τους στις αγορές μετοχών και ομολόγων. Τα repos αποτελούν επίσης μεγάλη επιχειρηματική γραμμή, καθώς οι ίδιοι brokers έχουν την τάση να δανείζουν μετρητά σε hedge funds έναντι των χαρτοφυλακίων τους από κινητές αξίες.
Φοβούμενα ότι θα αντιμετωπίσουν ακόμη περισσότερο κόστος, τα τραπεζικά στελέχη έχουν προσεγγίσει αξιωματούχους της Fed για να προειδοποιήσουν ότι η κεντρική τράπεζα έχει έννομο συμφέρον στη διασφάλιση μίας αγοράς την οποία εφηύρε το 1918 ως εργαλείο νομισματικής πολιτικής.
Μετά τη συσσώρευση ενός χαρτοφυλακίου τίτλων αξίας $3 τρισ. στην προσπάθειά της να χαλαρώσει την πίστωση μετά το 2008, η Fed εργάζεται πλέον ως προς το πώς θα ξεφορτώσει το φορτίο των τίτλων όταν επιθυμεί να συσφίξει την πίστωση. Αντί απλά να πουλήσουν τα ομόλογα με απώλεια, οι αξιωματούχοι της Fed αναμένεται να χρησιμοποιήσουν τα repo για να αφαιρέσουν μετρητά από το σύστημα, δανείζοντας τα ομόλογα. Οι τραπεζίτες υποστηρίζουν ότι αν η Fed αποθαρρύνει τα ιδρύματα από το να χρησιμοποιήσουν τις αγορές των repos, οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να βοηθήσουν.
Όμως, οι τραπεζίτες που χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα αντιμετωπίζουν ένα μεγάλο εμπόδιο. Πριν από έξι χρόνια, ένα ίδρυμα ήταν αυτό που υποστήριξε επίσημα ότι τα repo ήταν ένα «απαραίτητο εργαλείο της νομισματικής πολιτικής», και αυτό ήταν η Lehman, πέντε μήνες προτού κηρύξει πτώχευση. Στην ίδια παρουσίαση, η Lehman τόνισε επίσης λανθασμένα ότι «ο κίνδυνος ρευστότητας στις χρηματιστηριακές εταιρείες θεωρείται μικρότερο ζήτημα», γεγονός που καθιστά δύσκολο για τις τράπεζες να χρησιμοποιήσουν το ίδιο επιχείρημα αυτή τη φορά.
Οι τράπεζες λένε ότι έχουν ανασχεδιάσει εντελώς τη χρηματοδότησή τους• είναι πλέον πλημμυρισμένες με ρευστότητα, κάνοντας καλύτερη χρήση των πιο άκαμπτων καταθέσεων και επιμηκύνοντας τους όρους δανεισμού τους, ώστε να μην είναι πλέον εξαρτημένες από τα repos.
Οι τράπεζες είναι πράγματι λιγότερο εξαρτημένες από τη βραχυπρόθεσμη χονδρική χρηματοδότηση. Αυτό είναι ένας λόγος για τον οποίο τα credit default swaps έχουν «σφίξει» σε ιστορικά επίπεδα, και για τον οποίο ένα ίδρυμα όπως η Morgan Stanley, που κάποτε θεωρείτο ευάλωτη σε μία κρίση ρευστότητας, έχει δει τις τιμές των ομολόγων και των μετοχών της να αυξάνονται.
Οι τραπεζίτες υποστηρίζουν ότι η Fed έχει ήδη εισάγει μία πληθώρα μεταρρυθμίσεων, οι οποίες καθιστούν πιο δαπανηρή τη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση –από τον δείκτη μόχλευσης, ο οποίος απαιτεί τη μέτρηση των κεφαλαίων έναντι μίας γενικής εκτίμησης του μεγέθους του ισολογισμού μιας τράπεζας, μέχρι τον δείκτη κάλυψης ρευστότητας, ο οποίος αναγκάζει τις τράπεζες να διατηρούν αρκετά ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού υψηλής ποιότητας ώστε να αντέξουν σε ένα παρατεταμένο πάγωμα των αγορών χρηματοδότησης.
«Η προσπάθεια εκχώρησης μίας κεφαλαιακής απαίτησης για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρευστότητας είναι το λάθος εργαλείο», λέει ένας τραπεζικός. «Το να χρησιμοποιήσεις έναν φόρο κεφαλαίου είναι πολύ χονδροειδής προσέγγιση για τη μείωση της δραστηριότητας σε αυτόν τον χώρο».
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της Fed παραμένουν ανεπηρέαστοι. Στο σκόπευτρο της Fed είναι τα «matched books» όπου μία τράπεζα θα δανείζει μετρητά σε ένα hedge fund έναντι του χαρτοφυλακίου χρεογράφων της και θα χρηματοδοτεί τη συναλλαγή με δανεισμό μετρητών έναντι τίτλων. Όπως έχει τονίσει και ο Jeremy Stein, ο πρώην διοικητής της Fed και καθηγητής του Χάρβαρντ, η δραστηριότητα μοιάζει χαμηλού κινδύνου για την τράπεζα. Αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην αγορά και η τράπεζα αδυνατεί να δανειστεί τα χρήματα, μπορεί απλά να σταματήσει να δανείζει στο hedge fund. Αλλά, αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
«Δεν τίθεται θέμα παρακολούθησης των πελατών μας», αναγνωρίζει ένας τραπεζίτης. «Δεν γνωρίζουμε αν έχουν χρησιμοποιήσει μετρητά για να αγοράσουν μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία». Αν το έχει κάνει αυτό ένα hedge fund, τότε, όταν η τράπεζα αποσύρει το δανεισμό της, το fund μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει σε ξεπούλημα –με ευρύτερες επιπτώσεις για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Με κάθε νέο κανόνα, η Fed δεν κάνει μόνο τα θεσμικά όργανα ασφαλέστερα, αλλά απομακρύνεται και από το επιχειρηματικό μοντέλο του να είναι broker. Απτόητοι από τα επιχειρήματα σχετικά με τη νομισματική πολιτική, οι αξιωματούχοι συνεχίζουν να πειραματίζονται με τα υδραυλικά, καθώς προετοιμάζονται να ανοίξουν τη βρύση.