Νέες… εκρήξεις στο ασφαλιστικό σύστημα, που είναι πολύ πιθανό να επιταχύνουν δραστικά και το χρόνο των πολιτικών εξελίξεων, φοβάται η κυβέρνηση. Η σκληρή μνημονιακή ρήτρα, περί δραματικού περιορισμού της χρηματοδότησης των ταμείων από τον κρατικό προϋπολογισμό, και η ενεργοποίηση, από 1ης Ιανουαρίου 2015, του νόμου Λοβέρδου για κρατικά εγγυημένη σύνταξη μόλις 360 ευρώ, οδηγούν στο τέλος των συντάξεων, όπως τις γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και σε μια επικίνδυνη απειλή για το πολιτικό σύστημα.
Το πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος είναι στην πραγματικότητα το μοναδικό μεγάλο «αγκάθι» στην επικείμενη διαπραγμάτευση με την τρόικα για την επόμενη αξιολόγηση της οικονομίας, από την επιτυχή έκβαση της οποίας θα κριθεί και το αν θα ανοίξει η συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους. Η τρόικα, γνωρίζοντας ότι το ασφαλιστικό είναι το δυσκολότερο πρόβλημα για την κυβέρνηση, το ενέταξε στην κρίσιμη αξιολόγηση, από την οποία θα εξαρτηθεί και η ελάφρυνση του χρέους, ώστε να έχει στα χέρια της έναν πολύ ισχυρό μοχλό πίεσης.
Οι ελεγκτές της τρόικας έχουν στα χέρια τους, ως οδηγό στη διαπραγμάτευση, τις πολύ «βαριές» δεσμεύσεις για το ασφαλιστικό, που έχει ήδη αναλάβει η κυβέρνηση και οδηγούν, με μαθηματική βεβαιότητα, σε γενναίες περικοπές και στις κύριες συντάξεις, από 1ης Ιανουαρίου 2015:
– Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε ότι, μέσα στο καλοκαίρι, θα προωθήσει νέες συγχωνεύσεις ταμείων κύριας ασφάλισης. Αμέσως μετά, θα ολοκληρωθεί η νέα αναλογιστική μελέτη, που θα καταγράψει τα μελλοντικά ελλείμματα των ταμείων.
– Αυτή η αναλογιστική μελέτη, που μόνο θετική δεν πρόκειται να είναι, θα οριοθετήσει και τις υποχρεώσεις της κυβέρνησης για νέες αλλαγές στις συντάξεις και στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, καθώς το μνημόνιο επιβάλλει υποχρέωση στην κυβέρνηση να προχωρήσει στις αναγκαίες «παραμετρικές αλλαγές».
– Οι νέες αλλαγές στο ασφαλιστικό θα πρέπει, πάντα σύμφωνα με το μνημόνιο, να ενταχθούν σε νομοσχέδιο, το οποίο θα εγκριθεί από τη Βουλή το φθινόπωρο, για να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2015, όταν θα αρχίσει και η εφαρμογή σημαντικών διατάξεων του νόμου Λοβέρδου, του 2010.
Όσοι γνωρίζουν σε βάθος τα ζητήματα του ασφαλιστικού λένε ότι οι αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί από το 2010, με το πρώτο μνημόνιο, τώρα ήλθε η ώρα να ολοκληρωθούν και όσα θα συμβούν θα αλλάξουν εντελώς το τοπίο στις συντάξεις. Μέχρι τώρα, οι ασφαλισμένοι γνώριζαν ότι, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση των ταμείων, το κράτος λειτουργούσε ως εγγυητής του ύψους των συντάξεων, καλύπτοντας χρηματοδοτικά τα ελλείμματα των ταμείων.
Το νέο καθεστώς, όμως, που δημιουργήθηκε με στόχο να μπει «πλαφόν» στις συνταξιοδοτικές δαπάνες του Δημοσίου, ορίζει ότι από την 1η Ιανουαρίου του 2015 το κράτος θα πληρώνει μόνο 360 ευρώ (εθνική σύνταξη) για κάθε συνταξιούχο. Κάθε επιπλέον ευρώ σύνταξης θα πρέπει να καλύπτεται από τους πόρους του ταμείου κύριας ασφάλισης. Αν αυτοί δεν είναι επαρκείς, η σύνταξη, πολύ απλά, θα κόβεται όσο χρειάζεται!
Ο μηχανισμός αυτόματης μείωσης των συντάξεων θα λειτουργεί περίπου, όπως λειτουργεί ο αντίστοιχος μηχανισμός για τις επικουρικές συντάξεις. Λόγω της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, από 1ης Ιουλίου οι επικουρικές συντάξεις του ενιαίου επικουρικού ταμείου (ΕΤΕΑ) περικόπτονται κατά 5,2%. Στην πραγματικότητα, η μείωση θα έπρεπε να ήταν 15%, αλλά το υπουργείο Εργασίας την απέφυγε, προς το παρόν, προσεγγίζοντας την οικονομική κατάσταση των ταμείων με τα σχετικά ευνοϊκά στοιχεία του πρώτου τετραμήνου 2014 και όχι με βάση τα πολύ χειρότερα δεδομένα του 2013. Όπως και να έχει, οι μειώσεις αυτές άφησαν ακάλυπτο ένα σημαντικό έλλειμμα, πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα καλυφθεί πολύ σύντομα με νέες μειώσεις.
Στα ταμεία κύριας ασφάλισης, πλην του ΝΑΤ και του ΟΓΑ, η κατάσταση είναι δραματική, καθώς η περιουσιακή τους κατάσταση επιβαρύνθηκε δραματικά με το «κούρεμα» των ομολόγων και η οικονομική τους θέση επιδεινώθηκε σοβαρά από τη μείωση των απασχολούμενων και την αύξηση των συνταξιούχων. Η αναλογιστική μελέτη δεν μπορεί παρά να αναδείξει αυτά τα προβλήματα, που, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, οδηγούν σε πρόσθετες ανάγκες χρηματοδότησης των ταμείων από τον προϋπολογισμό της τάξεως των 10 δισ. ευρώ, μέχρι το 2020.
Η τρόικα γνωρίζει καλά αυτό το πρόβλημα, γι’ αυτό και έχει αποκλείσει κάθε αύξηση των δημόσιων συνταξιοδοτικών δαπανών πέρα από τα όρια που έχουν εξαρχής τεθεί και επιμένει ότι αυτές οι «τρύπες» στα ταμεία θα καλυφθούν αποκλειστικά και μόνο με μειώσεις των συντάξεων και αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτές ακριβώς θα πρέπει να είναι και οι κατευθύνσεις για το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, που πρέπει να έλθει στη Βουλή το φθινόπωρο και είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ισχυρές πολιτικές και κοινωνικές «εκρήξεις»…