Το 2014 είναι χρονιά καμπής για την ευρωζώνη. Μετά από δύο χρόνια οι 18 χώρες-μέλη της αναμένεται να σημειώσουν μία ελαφρά ανάπτυξη της τάξης του 0,8% – 1%.
Αυτό, σε συνδυασμό και με την αποχώρηση της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας από τους μηχανισμούς οικονομικής στήριξης, αποτελεί μεν ενθαρρυντικό στοιχείο, ωστόσο, δεν μπορεί να εκληφθεί ως μήνυμα οριστικής υπέρβασης της κρίσης στο σύνολό της.
Όπως εξηγούν οι οικονομολόγοι, οι Ευρωπαίοι περιόρισαν την κρίση, καθησυχάζοντας τους επενδυτές με μια συλλογική υπόσχεση διάσωσης, όμως η κρίση στην πραγματική οικονομία δεν επιλύεται με αυτόν τον τρόπο. Η μαζική ανεργία διατηρείται και κάποιες χώρες βρίσκονται εκ νέου αντιμέτωπες με την ύφεση. Το ρωσικό εμπάργκο θα πλήξει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ άσχημα είναι τα νέα και για τη Γερμανία.
Τα στοιχεία για το ΑΕΠ που δημοσιεύτηκαν την προηγούμενη εβδομάδα ήταν χειρότερα του αναμενόμενου, με το ΑΕΠ να παραμένει αμετάβλητο το β’ τρίμηνο του έτους, έναντι των προβλέψεων των αναλυτών για αύξησή του κατά 0,1%, λόγω της συρρίκνωσης της γερμανικής και της ιταλικής οικονομίας και της στασιμότητας της γαλλικής.
Τα στοιχεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με την ευρωστία της οικονομίας της ευρωζώνης, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη και με τις επιπτώσεις των κυρώσεων που έχει επιβάλει στη Ρωσία.
Σύμφωνα με τη Eurostat, η οικονομία των 18 χωρών της ευρωζώνης δεν εμφάνισε ανάπτυξη το τρίμηνο που έληξε τον Ιούνιο, σε σχέση με το α’ τρίμηνο όταν είχε εμφανίσει ανάπτυξη 0,2%. Αναλυτές που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters προέβλεπαν αύξηση 0,1% στον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ της ευρωζώνης.
Σε σχέση με το β’ τρίμηνο του προηγούμενου έτους, το ΑΕΠ της ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 0,7%, ποσοστό σύμφωνο με τις προβλέψεις των αναλυτών.
Και σαν να μην έφταναν τα απογοητευτικά στοιχεία των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της περιοχής, η τρίτη, η Ιταλία, διολίσθησε εκ νέου σε τεχνική ύφεση το β’ τρίμηνο.
Αντιθέτως, καλά νέα βγήκαν από την Ισπανία, όπου η οικονομία εμφάνισε ρυθμό ανάπτυξης 0,6% σε τριμηνιαία βάση, ενώ ανάπτυξη 0,5% εμφάνισε η Ολλανδία και 0,6% η Πορτογαλία.
Εν τω μεταξύ ο πληθωρισμός της ευρωζώνης υποχώρησε τον Ιούλιο στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών.
Οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν μόλις 0,4% από την αρχή του έτους, παρουσιάζοντας τη μικρότερη ετήσια άνοδο από τον Οκτώβριο του 2009, όταν οι τιμές μειώθηκαν 0,1%.
Γαλλία, ο μεγάλος ασθενής
Σε υποβάθμιση των προβλέψεών της για την ανάπτυξη της οικονομίας της τόσο για το 2014 όσο και για το 2015 προχώρησε η Γαλλία, λέγοντας πως δεν θα πετύχει φέτος τον στόχο της για το δημόσιο έλλειμμα, ενώ απηύθυνε έκκληση στους Ευρωπαίους εταίρους και στις κεντρικές τους τράπεζες να λάβουν μέτρα για να τονώσουν την ανάπτυξη και να αποσοβήσουν τον αποπληθωρισμό.
Αν και δεν σχολίασε συγκεκριμένα τον στόχο του 2015 -όταν το δημόσιο έλλειμμα της Γαλλίας θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με το όριο του 3% που θέτει η Ε.Ε.- ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Michel Sapin δήλωσε πως η Γαλλία θα μειώσει το έλλειμμά της «με κατάλληλο ρυθμό».
Σε σχόλιά του στη γαλλική εφημερίδα Le Monde, ο Sapin σημείωσε πως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης θα σημειώσει ρυθμό ανάπτυξης περίπου 0,5% φέτος, το ήμισυ της προηγούμενης πρόβλεψης, και αυτό σημαίνει πως το δημόσιο έλλειμμα θα ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ, έναντι του στόχου για 3,8%.
«Η αλήθεια είναι ότι, ως άμεση συνέπεια της βραδείας ανάπτυξης και του ανεπαρκούς πληθωρισμού, η Γαλλία δεν θα πετύχει τον στόχο της για το δημόσιο έλλειμμα φέτος παρά τον απόλυτο έλεγχο των δαπανών», ανέφερε ο Sapin.
Αν και η γαλλική κυβέρνηση έχει βασίσει τους δημοσιονομικούς της στόχους για το 2015 σε ρυθμό ανάπτυξης 1,7%, ο Sapin είπε πως φαίνεται απίθανο, σε αυτήν τη φάση, η γαλλική οικονομία να αναπτυχθεί περισσότερο από 1%.
Ο ίδιος τόνισε πως οι πολιτικές της Ε.Ε. θα πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να λαμβάνουν υπ’ όψιν το οικονομικό περιβάλλον.
Πατάει φρένο η γερμανική οικονομία
Εν τω μεταξύ, απροσδόκητη πτώση, για πρώτη φορά μετά από έναν χρόνο, κατέγραψε η γερμανική οικονομία το β’ τρίμηνο, καθώς το εξωτερικό εμπόριο και οι επενδύσεις -ιδιαίτερα στον τομέα των κατασκευών- επιβάρυναν την ανάπτυξη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία, η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,2% στο διάστημα Απριλίου-Ιουνίου. Οι αναλυτές προέβλεπαν πως τα στοιχεία θα παρέμεναν αμετάβλητα.
Τα μη προσαρμοσμένα στοιχεία έδειξαν ανάπτυξη 0,8% από την αρχή του έτους, έναντι 1,5% που προέβλεπαν οι αναλυτές.
Αρχίζουν τα δύσκολα για τον Ρέντσι
Παρά τις υποσχέσεις του Ματέο Ρέντσι για επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη, η πραγματικότητα αποδεικνύεται αποθαρρυντική, με την οικονομία της χώρας να βρίσκεται σε στασιμότητα. Η ιταλική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα, ενώ ακόμη δεν έχει εισέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά: το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο περιέκοψε κατά 50% τις προβλέψεις για αύξηση του ΑΕΠ της χώρας μέχρι το τέλος του 2014. Από το 0,6% του περασμένου Απριλίου, η συνολική εκτίμηση περιορίζεται στο 0,3%. Η δε τράπεζα της Ιταλίας κάνει λόγο για μόλις 0,2%.
Την ίδια ώρα, λείπει ένα δισεκατομμύριο ευρώ για την επαναχρηματοδότηση του Ταμείου Ανεργίας.
Εδώ και τρεις ημέρες τα ιταλικά συνδικάτα διαδηλώνουν μπροστά στο κοινοβούλιο της Ρώμης με σύνθημα «Ζητείται Εργασία».
Η κυβέρνηση Ρέντσι έχει εξασφαλίσει τετρακόσια εκατομμύρια ευρώ και ο υπουργός εργασίας, Πολέτι, δεσμεύθηκε να φέρει το θέμα στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο.
Παράλληλα, τα 80 ευρώ φοροελαφρύνσεων το μήνα που ενέκρινε η κυβέρνηση της Ρώμης για τους χαμηλόμισθους δεν έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα: η αγοραστική ζήτηση δεν παρουσιάζει ακόμη ουσιαστική τόνωση.
«Είναι όντως δύσκολο να πετύχουμε φέτος εντυπωσιακή ανάπτυξη. Θα γίνει σίγουρα πιο αισθητή το 2015», δηλώνει τώρα και ο ίδιος ο Ιταλός πρωθυπουργός.
Μόνη βεβαιότητα αποτελούν οι ιδιωτικοποιήσεις. Ο υπουργός Οικονομικών Πιερκάρλο Πάντοαν δήλωσε ότι το σχετικό πρόγραμμα θα εφαρμοσθεί όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί: με αποκρατικοποιήσεις που θα αντιστοιχούν από φέτος και μέχρι το 2017 στο 0,7% του ΑΕΠ. Η συνολική αξία τους ανέρχεται στα 11 δισεκατομμύρια ευρώ. «Δεν φτάνει όμως αυτό. Χρειάζεται ένα συνολικό, θετικό σοκ για την οικονομία», τονίζουν την ίδια ώρα σχολιαστές της Rai: ένα σοκ με άμεσα και χειροπιαστά αποτελέσματα.
Συρρίκνωση ΑΕΠ
Και τα άσχημα νέα για τη χώρα δεν τελειώνουν εδώ. Η ιταλική οικονομία στο β’ τρίμηνο του έτους βρέθηκε και πάλι σε περιοχή ύφεσης, καθώς το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 0,2% το δεύτερο τρίμηνο του έτους σε τριμηνιαία βάση. Τα επίσημα στοιχεία αποδεικνύονται χειρότερα των εκτιμήσεων. Οι αναλυτές, σύμφωνα με δημοσκόπηση του πρακτορείου Reuters, προέβλεπαν κατά μέσο όρο ανάπτυξη του ιταλικού ΑΕΠ κατά 0,2% το δεύτερο τρίμηνο. Η χειρότερη εκτίμηση που διατυπώθηκε έκανε λόγο για ύφεση της τάξεως του 0,1%. Σε ετήσια βάση, το ΑΕΠ της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας στην ευρωζώνη συρρικνώθηκε κατά 0,3% το δεύτερο τρίμηνο, ενώ οι αναλυτές έβλεπαν ανάπτυξη κατά 0,1%. Σημειώνεται πως το πρώτο τρίμηνο του 2014 η ιταλική οικονομία είχε συρρικνωθεί κατά 0,1%. Κατά συνέπεια, η Ιταλία βρίσκεται και τεχνικά πλέον σε ύφεση, καθώς ολοκλήρωσε δύο τρίμηνα με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης.
«Βόμβα» το ιδιωτικό χρέος
Στο μεταξύ, στα 75 δισ. ευρώ ανέρχεται το χρέος της Ιταλίας στους ιδιώτες, σύμφωνα με στοιχεία της Bank of Italia. Τα χρέη του κράτους προς τον ιδιωτικό τομέα έχουν ως συνέπεια να έχουν «στεγνώσει» από ρευστό οι ιταλικές επιχειρήσεις γεγονός που έχει οδηγήσει σε απολύσεις, περικοπές μισθών, κλείσιμο επιχειρήσεων και χρεοκοπίες. Αναπόφευκτα, οι επιπτώσεις του χρέους στον ιδιωτικό τομέα θα πλήξουν και τους υπόλοιπους τομείς της ιταλικής οικονομίας.
Ο υπουργός Οικονομίας, Πιερ Κάδρο Παντοάν δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ότι το κράτος προτίθεται να ξεπληρώσει το σύνολο του χρέους του προς τους ιδιώτες, ως το τέλος του 2014. Μια τέτοια προοπτική θα ακουγόταν ιδιαιτέρως ευοίωνη, αν δεν είχε προηγηθεί αντίστοιχη υπόσχεση του πρωθυπουργού Ρέντζι για επιστροφή των χρεών ως τον Ιούλιο του 2014, υπόσχεση της οποίας η εκπλήρωση αργότερα μεταφέρθηκε για τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Όλα δείχνουν, ωστόσο, ότι η κυβέρνηση δυσκολεύεται να συγκεντρώσει τα κονδύλια που απαιτούνται, και συνεχώς αναβάλλει την αποπληρωμή, την ίδια ώρα που το χρέος ολοένα και αυξάνεται.
Δέχεται, επιπλέον, κυρώσεις για την αδυναμία της αυτή, καθώς, μόλις τον περασμένο Ιούνιο, η Κομισιόν της επέβαλε πρόστιμο για την αδυναμία της να συμμορφωθεί με τον κανονισμό Late Payments Directive, που ορίζει ότι η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 60 ημέρες για την αποπληρωμή των χρεών της.
Το μόνο που μένει είναι να δούμε πόσος χρόνος απομένει στην «ακμάζουσα» ιταλική οικονομία, προτού αποκαλυφθούν τα σαθρά της θεμέλια.
Νέα μέτρα λιτότητας στην Πορτογαλία
Δίχως τέλος συνεχίζεται ο κυκεώνας των μέτρων λιτότητας στην Πορτογαλία, καθώς η κυβέρνηση του Πέδρο Κοέλιο ενέκρινε νέο πακέτο περικοπών στους μισθούς και στις συντάξεις.
Ειδικότερα, η Βουλή της ιβηρικής χώρας ενέκρινε νομοσχέδιο, βάσει του οποίου περικόπτονται από 3,5% έως και 10% οι μισθοί των δημόσιων υπαλλήλων άνω των 1.500 ευρώ.
Παράλληλα, η κυβέρνηση ενέκρινε την επιβολή έκτακτης εισφοράς 2% – 3,5% στις συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ.
Επίσης, προχώρησε στην αύξηση του ΦΠΑ κατά 0,25% , ήτοι στο 23,25%.
Οι νέες περικοπές αναμένεται να συνεισφέρουν στη μείωση του ελλείμματος σε ένα ποσοστό μικρότερο του 4%.
Σημειώνεται πως το νέο πακέτο μέτρων επιβάλλεται, προκειμένου να «καλυφθεί» το κενό στον προϋπολογισμό του 2014, μετά την απόρριψη πολλαπλών μέτρων από τα δικαστήρια της χώρας.
Iσπανία: Στα ύψη το δημόσιο χρέος
Παραμένει ακόμη μακρύς ο δρόμος μέχρι να πούμε ότι έχουμε αφήσει πίσω την κρίση, παραδέχθηκε ο ισπανός πρωθυπουργός, Μαριάνο Ραχόι, αν και δήλωσε πεπεισμένος ότι η νομισματική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο θα δώσει αποφασιστική ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα. Παράλληλα, σε συνέντευξή του αναφέρθηκε σε μια σειρά οικονομικών επιτευγμάτων και σημείωσε ότι έχουν επέλθει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, παραδεχόμενος, ωστόσο, ότι ακόμη πρέπει να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. Ακόμη διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση δεν πρόκειται να χαλαρώσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, ενώ πρόσθεσε ότι είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα που έχει επιτύχει η χώρα. Και μπορεί η οικονομία να επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ωστόσο το δημόσιο χρέος της χώρας κατέρριψε νέο ιστορικό ρεκόρ στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ισπανίας, το χρέος σκαρφάλωσε στο 96,8% του ΑΕΠ κατά το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014, ενώ η κυβέρνηση προβλέπει ότι θα αγγίξει το 100% μέχρι το τέλος του έτους. Αν και η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης θεωρείτο «καλός μαθητής» στο θέμα του δημόσιου χρέους πριν από την κρίση – το 2007 το ισπανικό δημόσιο χρέος βρισκόταν στο 36,3% του ΑΕΠ – έκτοτε το χρέος της αυξήθηκε κατακόρυφα και ήδη στα τέλη του 2013 ανερχόταν στο 93,9% του ΑΕΠ.
Να σημειωθεί πως η ισπανική οικονομία, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης— υπέστη μεγάλο πλήγμα το 2008, όταν έσπασε η φούσκα στην αγορά της ακίνητης περιουσίας, συμπαρασύροντας μεγάλο μέρος του τραπεζικού της συστήματος και εγείροντας αμφιβολίες για το αξιόχρεο της χώρας. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας, μετά από μία σύντομη ανάκαμψη το 2010 και 2011, συρρικνώθηκε 7,5% την τελευταία πενταετία.