Επίδραση στις αποφάσεις συνταξιοδότησης έχουν τα υποχρεωτικά και προαιρετικά σχήματα ιδιωτικής ασφάλισης αυξάνοντας τα δικαιώματα από τα δημόσια συνταξιοδοτικά, επισημαίνει μέσα από πρόσφατη έκθεσή του το ΔΝΤ.
Το πρόβλημα με την ασφαλιστική αγορά της χώρας είναι πως ποτέ εδώ και 45 χρόνια (από τη θεσμοθέτηση του νόμου 400/1970) ποτέ δεν κατόρθωσε να κάνει πραγματικότητα τα μερίδια αγοράς που είχαν αντίστοιχες αγορές σε κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Μάλιστα τη χρονιά που πέρασε η σχέση ασφαλίστρων προς ΑΕΠ υποχώρησε προς τα επίπεδα του 2,1% από 2,4% που ήταν από το 2005 μέχρι και το 2012.
Οι εταιρείες σαφώς έχουν βελτιώσει σημαντικά διάφορα θέματα, όπως αυτό των οργανωτικών δομών, της κεφαλαιακής αποθεματοποίησης, το ζήτημα της συνέπειας στις αποζημιώσεις, της νέας τεχνολογίας, της επιμόρφωσης των ασφαλιστών. Οι πληγές όμως από την οικονομική κρίση είναι ανεπανόρθωτες. Το μεγαλύτερο χτύπημα έχουν δεχθεί οι κλάδοι αστικής ευθύνης επιχειρήσεων, επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ενώ αντίθετα ευνοημένοι είναι οι κλάδοι υγείας, που ουσιαστικά καλούνται να καλύψουν το έλλειμμα κοινωνικής ασφάλισης.
Για την ακρίβεια, δύο είναι οι βασικοί λόγοι της υποτονικής ανάπτυξης της ασφαλιστικής αγοράς. Κατ’ αρχάς η έλλειψη ρευστότητας στα μικρομεσαία νοικοκυριά (τα οποία πλήττονται και από την κατάρρευση της κοινωνικής ασφάλισης) και κατά δεύτερον η απουσία σωστής ασφαλιστικής συμπεριφοράς από τις εταιρείες και τους υπαλλήλους τους τα προηγούμενα χρόνια, η οποία έχει δημιουργήσει κλίμα εσωστρέφειας και καχυποψίας.
Στο μεταξύ, τα τελευταία χρόνια η Τράπεζα της Ελλάδος προωθεί την επιχειρηματική συσσώρευση του ασφαλιστικού κλάδου στη χώρα, έτσι ώστε να δημιουργηθούν όμιλοι με δύναμη διαδραματίζοντας ουσιαστικό ρόλο στη συμπληρωματική ασφάλιση σε συντάξεις και υγεία, την ώρα που η Task Force ασκεί πιέσεις και για υποχρεωτικότητα της ασφάλισης κτιρίων και περιουσίας.
Καταλυτικός θα είναι και ο ρόλος των τεστ αντοχής προκειμένου να δημιουργηθεί μία νέα μικρότερη σε αριθμό εταιρειών, αλλά ισχυρότερων σχημάτων ομάδα με καθορισμένους ρόλους και στρατηγικές συνεργασίες μεταξύ ασφαλιστικών εταιρειών και τραπεζών. Ήδη το πρώτο βήμα έγινε με την πώληση της ΑΤΕ Ασφαλιστικής στην Ergo, ενώ ακολουθεί η Eurolife Ασφαλιστική, που σύμφωνα με χρηματιστηριακές πληροφορίες βρίσκεται κοντά στην προκήρυξη δημόσιας εγγραφής (IPO) για συγκέντρωση κεφαλαίων, και μέσα στο επόμενο 18μηνο θα υπάρξουν εξελίξεις και για την Εθνική Ασφαλιστική. Εάν υλοποιηθούν τα σχέδια αυτά, τότε μέχρι το 2016 οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες στον κλάδο θα ελέγχουν το 80% της ασφαλιστικής αγοράς.
Οι εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στον επιχειρηματικό κλάδο τα τελευταία δέκα χρόνια αποδεικνύουν τη δημιουργία μιας μικρότερης σε αριθμούς εταιρειών αγορά, αλλά με ισχυρότερες επιχειρήσεις και κυρίως με επιχειρήσεις με αυξημένη αποθεματοποίηση και κεφαλαιακή φερεγγυότητα, που αποδίδεται στην αυστηρή εποπτεία που ασκεί (από το 2010) η Τράπεζα της Ελλάδας. Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι πλέον η κυριαρχία των ξένων πολυεθνικών, οι οποίες κατέχουν το 60% επί της συνολικής ασφαλιστικής παραγωγής έναντι των ελληνικών.
Χαρακτηριστικό είναι πως από το 40% επί της συνολικής ασφαλιστικής παραγωγής των ελληνικών εταιρειών η Εθνική Ασφαλιστική κατέχει το 25% και οι υπόλοιπες εταιρείες το 15%. Μάλιστα, αύξηση καταγράφηκε στην κυριαρχία των ξένων πολυεθνικών ασφαλιστικών εταιρειών στην πίτα της αγοράς μετά την απορρόφηση της ΑΤΕ Ασφαλιστικής από τη γερμανική Ergo τον Αύγουστο. Παρ’ όλα αυτά, και αυτό είναι δείγμα αδυναμίας, οι ξένες πολυεθνικές δεν έχουν καταφέρει -πλην λίγων εξαιρέσεων- να αποκτήσουν διείσδυση στην ελληνική αγορά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα μερίδια αγοράς ασφαλιστικών κολοσσών, όπως η Allianz, η οποία έχει μερίδιο μόλις 5%, η ΑΧΑ που αγγίζει το 6%, η Metlife με μερίδιο περίπου 8% όσο και ING, η Generali με μερίδιο αγοράς 5%, η Groupama στο 5%, ενώ η Interamerican έχει μερίδιο αγοράς περίπου 15%, σύμφωνα με εκτιμήσεις για την περίοδο 2012-2014.
Ο έντονος τιμολογιακός ανταγωνισμός είναι αποτέλεσμα των αλλαγών στον ασφαλιστικό χάρτη αλλά και της πολυδιάσπασης του ενώ η συρρίκνωση της αποθεματοποίησης στην οποία μπορούν να αντεπεξέλθουν οι μεγάλες ξένες πολυεθνικές προέρχεται από την προσφορά χαμηλών ασφαλίστρων στον κλάδο αστικής ευθύνης αυτοκινήτου. Οι ασφυκτικές ωστόσο πιέσεις τόσο προς την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών όσο και προς την εποπτεία (Διεύθυνση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης) της Τράπεζα της Ελλάδας δεν φαίνεται να έχουν αποτέλεσμα, καθώς οι ασφαλιστικοί όμιλοι του εξωτερικού έχουν καθορισμένες στρατηγικές αλλά και τη συμπαράσταση των βασικών μετόχων αλλά και της τρόικας, με την οποία έχουν αγαστή συνεργασία. Υπάρχει βεβαίως και η περίπτωση της Ευρωπαϊκής Πίστης , στην οποία η Τράπεζα Πειραιώς κατέχει το 33%. Σύμφωνα με πηγές από την εταιρεία, σε περίπτωση που η Τράπεζα Πειραιώς βγάλει πωλητήριο στο μερίδιό της, τότε ενδέχεται η εταιρεία να το επαναγοράσει σε τρέχουσες τιμές. Η Eurolife (θυγατρική 100%) της Εurobank αναμένεται να είναι η επόμενη τραπεζική ασφαλιστική εταιρεία που θα περάσει σε ξένους επενδυτές μέσα στο επόμενο εξάμηνο.