Σε μία νέα εποχή εισέρχεται η αμερικανική οικονομία μετά την απόφαση της κεντρικής τράπεζας για τερματισμό του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα της νομισματικής πολιτικής που υιοθέτησε προ εξαετίας, στον απόηχο της χρηματοοικονομικής κρίσης.
Ο ισολογισμός της Fed είχε διογκωθεί στο αστρονομικό επίπεδο των 4,45 τρισ. δολ., καθώς η νομισματική πολιτική ανέλαβε το βάρος στήριξης της αμερικανικής, αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας κατά τη χρηματοοικονομική κρίση και μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Μέσα σε 5 χρόνια η Fed δαπάνησε άνω των 3 τρισ. δολ., περίπου το μέγεθος της γερμανικής οικονομίας, σε αγορές ομολόγων, σύμφωνα με το -, προκειμένου να τονώσει την οικονομία και να την ανασύρει από την παγκόσμια ύφεση του 2008. Τον τελευταίο αυτόν γύρο ποσοτικής χαλάρωσης εγκαινίασε πριν από δύο χρόνια το φθινόπωρο του 2012, όταν ανακοίνωσε μηνιαίες αγορές ομολόγων αξίας 85 δισ. δολαρίων μέχρις ότου υποχωρήσει η ανεργία στις ΗΠΑ από το τότε ανησυχητικό 8,1% σε επίπεδα κάτω από το 6%. Αφησε, έτσι, ανοιχτό τον ορίζοντα αυτού του τελευταίου γύρου μη θέτοντας κανένα χρονικό ή ποσοτικό όριο στις αγορές. Ο στόχος έχει θεωρητικά επιτευχθεί, καθώς η ανεργία στις ΗΠΑ έχει υποχωρήσει στο 5,9% και η αμερικανική οικονομία ανακάμπτει με υγιείς ρυθμούς ανάπτυξης. Από τον Δεκέμβριο του 2013, οπότε η Fed αποφάσισε πως έπρεπε να περικόψει τις ενέσεις ρευστότητας στην οικονομία, προχώρησε σε τακτικές μειώσεις των αγορών ομολόγων. Ετσι, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο και με επτά συναπτές μειώσεις κατά 10 δισ. δολάρια τη φορά, έφθασε να τις έχει περιορίσει στα 15 δισ. δολάρια τον μήνα. Ο περιορισμός των αγορών ομολόγων άρχισε επί Μπεν Μπερνάνκι και συνεχίστηκε με την Τζάνετ Γέλεν που τον διαδέχθηκε στο τιμόνι της Fed. Την άνοιξη του 2013 και μόνον η ανακοίνωση της Fed πως προετίθετο να μειώσει σταδιακά το πρόγραμμα τους επόμενους μήνες είχε προκαλέσει θύελλα στις αναδυόμενες αγορές.
Κίνδυνος αποπληθωρισμού;
Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, ο τερματισμός των αγορών ομολόγων εγκυμονεί τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού, όπως έχει προειδοποιήσει και ο Τζέιμς Μπούλαρντ, επικεφαλής της Fed του Σεντ Λιούις, που έχει ζητήσει την παράταση του προγράμματος. Τα τελευταία στοιχεία φέρουν τον πληθωρισμό στο 1,7%, επίπεδο κάτω του στόχου της τράπεζας για 2%. Οι πολέμιοι του προγράμματος δεν έπαψαν, βέβαια, από την έναρξή του να προειδοποιούν για τον κίνδυνο εκτίναξης του πληθωρισμού, κάτι για το οποίο έχουν διαψευσθεί παταγωδώς.
Η κεντρική τράπεζα ξεκίνησε την σταδιακή περιστολή των αγορών τον Ιανουάριο του 2014, μειώνοντας το πρόγραμμα κατά 10 δισ. δολάρια σε κάθε συνεδρίαση. Η απόφαση λήφθηκε με εννιά θετικές ψήφους από τα δέκα μέλη της επιτροπής. Ο αξιωματούχος Narayana Kocherlakota μειοψήφισε. Ο κ. Κοcherlakota υποστήριξε πως με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό να κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, η Fed πρέπει να κρατήσει την δέσμευση της για χαμηλά επιτόκια «τουλάχιστον μέχρι το outlook για τον πληθωρισμό τα επόμενα ένα με δύο χρόνια να επιστρέψει στο 2% και να συνεχίσει το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού με το σημερινό ρυθμό.
Παράθυρο για αύξηση επιτοκίων
Στην ανακοίνωση που εξέδωσε η κεντρική τράπεζα αναφέρει ότι η εξαιρετικά διευκολυντική νομισματική πολιτική θα είναι κατάλληλη για «σημαντικό χρονικό διάστημα» μετά το τέλος του προγράμματος αγορών στοιχείων ενεργητικού.Ωστόσο διευκρινίζει πως αν η οικονομία βελτιωθεί ταχύτερα από τις προβλέψεις, ενδέχεται να αυξήσει νωρίτερα τα επιτόκια. «Αν οι εισερχόμενες πληροφορίες δείξουν ταχύτερη πρόοδο προς τους στόχους της Επιτροπής για την απασχόληση και τον πληθωρισμό από ότι αναμένει τώρα η Επιτροπή, τότε οι αυξήσεις στα επιτόκια είναι πιθανό να συμβούν νωρίτερα από ότι προβλέπεται σήμερα» επισημαίνεται στην ανακοίνωση. «Αντίθετα, αν η πρόοδος αποδειχθεί πιο αργή από ότι αναμένεται, τότε οι αυξήσεις στα επιτόκια ενδέχεται να γίνουν αργότερα».
Η Fed εκφράζει την εκτίμηση πως η ανάκαμψη της αμερικάνικης οικονομίας θα παραμείνει σε τροχιά, παρά τις ενδείξεις για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. «Η Επιτροπή συνεχίζει να βλέπει σημαντική ισχύ στην ευρύτερη οικονομία για την στήριξη της διαδικασίας επιστροφής προς την πλήρη απασχόληση σε ένα περιβάλλον σταθερών τιμών» υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση. Υπενθυμίζεται πως στη συνεδρίαση στις 16 με 17 Σεπτεμβρίου ορισμένοι αξιωματούχοι είχαν προειδοποιήσει ότι η ανάπτυξη της αμερικάνικης οικονομίας μπορεί να είναι πιο αργή από ότι αναμενόταν αν η παγκόσμια ανάπτυξη επιβραδυνθεί περισσότερο από τις προβλέψεις.
Βελτίωση στην αγορά απασχόλησης
«Οι συνθήκες στην αγορά απασχόλησης βελτιώθηκαν κάπως περισσότερο, με σταθερά κέρδη στην απασχόληση και χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας» αναφέρεται στην FOMC. «Μια ομάδα δεικτών για την αγορά απασχόλησης δείχνουν πως η υποαπασχόληση των εργατικών πόρων σταδιακά μειώνεται» σημειώνεται, σε αντίθεση με την προηγούμενη ανακοίνωση όπου τα μέλη της επιτροπής τόνιζαν «ότι παραμένει σημαντική υποαπασχόληση των εργατικών πόρων».
«Η Επιτροπή έκρινε ότι υπάρχει σημαντική βελτίωση στο outlook για την αγορά εργασίας από τότε που ξεκίνησε το σημερινό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων» υπογραμμίζoυν οι αξιωματούχοι.
Παράλληλα, οι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι ενώ ο πληθωρισμός θα παραμείνει βραχυπρόθεσμα σε χαμηλά επίπεδα λόγω των χαμηλότερων τιμών ενέργειας, επαναλαμβάνουν τη φράση από την ανακοίνωση του Σεπτεμβρίου ότι «η πιθανότητα του πληθωρισμού να παραμείνει σταθερά κάτω από το 2% έχει υποχωρήσει κάπως».
Η Fed σημείωσε ότι θα συνεχίσει να επανεπενδύει τα έσοδα από τον ισολογισμό που έχει εκτοξευτεί στο επίπεδο των 4,48 τρισ. δολαρίων, μετά από τρεις γύρους ποσοτικής χαλάρωσης που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2008.