Υπό το βάρος των ασφυκτικών ευρωπαϊκών πιέσεων, η κυβέρνηση σάλπισε υποχώρηση, σε ό,τι αφορά το καθεστώς επιτήρησης της χώρας στη μετά το μνημόνιο εποχή.
Από τις χθεσινές δηλώσεις του Γκίκα Χαρδούβελη στο Reuters προκύπτει ότι η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη πλέον να προσυπογράψει το σχέδιο που έχουν αποφασίσει οι Ευρωπαίοι, προκειμένου να αποφύγει έναν… εξοντωτικό έλεγχο από την τρόικα, που θα έθετε εν αμφιβόλω την έγκαιρη λήψη των τελικών αποφάσεων στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου.
Το σχέδιο για την παροχή μιας προληπτικής χρηματοδοτικής γραμμής από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, όπως επιβεβαίωσε και ο κ. Χαρδούβελης, προβλέπει ότι το χρηματοδοτικό «μαξιλάρι» θα παρασχεθεί στην Ελλάδα με τους όρους που προβλέπονται από το καταστατικό του ΕΜΣ, δηλαδή με το εργαλείο ECCL (Enhanced Conditions Credit Line).
Όπως φαίνεται και από τον τίτλο του χρηματοπιστωτικού εργαλείου, η χρηματοδότηση παρέχεται με διευρυμένους όρους (enhanced conditions), δηλαδή στη βάση αναλυτικού οικονομικού προγράμματος, το οποίο θα υιοθετηθεί κατόπιν διαπραγμάτευσης με την Κομισιόν και η υλοποίησή του θα επιτηρείται σε τακτά διαστήματα (ανά τρίμηνο) από την Κομισιόν και την ΕΚΤ, σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Παρότι η κυβέρνηση έλεγε ως τώρα ότι δεν είναι επιθυμητή η παρουσία του ΔΝΤ στο σχήμα επιτήρησης, ο κ. Χαρδούβελης αναγνώρισε χθες την αναγκαιότητα συμμετοχής του Ταμείου, λέγοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα διασφαλισθεί η εμπιστοσύνη της αγοράς ομολόγων. Είπε, πάντως, ότι θα είναι προτιμότερο το «πάνω χέρι» να έχουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Όσον αφορά το περιεχόμενο του νέου μνημονίου, επιβεβαιώνεται από τον κ. Χαρδούβελη ότι θα ισχύσουν όσα αναφέρονται στο καταστατικό του ΕΜΣ. Δηλαδή, θα πρόκειται ένα πρόγραμμα 10-15 σημαντικών μεταρρυθμίσεων και όχι για μια τεράστια λίστα με μεγάλες και μικρές παρεμβάσεις, όπως συνέβαινε ως τώρα με τα μνημόνια που εφαρμόσθηκαν. Η τρόικα, εξήγησε ο κ. Χαρδούβελης, δεν θα κάνει «μικρομετρική διαχείριση» (micromanagement) των θεμάτων της ελληνικής οικονομίας. Η διάρκεια εφαρμογής του νέου προγράμματος θα είναι 6-12 μήνες, είπε ο κ. Χαρδούβελης.
Πέρα από διαφορές αποχρώσεων, πάντως, η ουσία είναι ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης για απεμπλοκή από τη διεθνή επιτήρηση κατέληξε σε αποτυχία: ένα νέο οικονομικό πρόγραμμα θα πρέπει να εφαρμοσθεί από την 1η Ιανουαρίου 2015, με στενή επιτήρηση από τους διεθνείς δανειστές και με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, την οποία η κυβέρνηση πάσχιζε να αποφύγει, για να μπορέσει να μιλήσει με μεγαλύτερη πειστικότητα περί απεμπλοκής από την επιτήρηση.
Το κέρδος της κυβέρνησης από αυτή τη διαπραγμάτευση, που θα ολοκληρωθεί στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, είναι ότι θα αποφύγει έναν πολύ αυστηρό έλεγχο από την τρόικα, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αντιπαράθεση μεγάλης διάρκειας και με απρόβλεπτες προεκτάσεις. Από την πλευρά των ευρωπαϊκών υπουργείων Οικονομικών είχε διαμηνυθεί στην Αθήνα ότι, αν η ελληνική πλευρά δεν δεχόταν το σχήμα επιτήρησης που είχε αποφασισθεί την περασμένη εβδομάδα από το Euro Working Group, η τρόικα θα ερχόταν στην Αθήνα με εντολή να επιβάλει την εφαρμογή όλων των δεσμεύσεων του μνημονίου, ακόμη και εκείνων που η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν έχει την πολιτική δυνατότητα να προωθήσει (ασφαλιστική μεταρρύθμιση, απελευθέρωση ομαδικών απολύσεων κ.α.).
Πώς φθάσαμε, όμως, σε αυτή τη διπλωματική ήττα της ελληνικής κυβέρνησης; Η ελληνική πλευρά πίστευε, εσφαλμένα όπως αποδεικνύεται, ότι ο χρόνος κυλούσε υπέρ της. Δηλαδή, ότι θα μπορούσε να συνεχίσει να αρνείται το «κοστούμι» της νέας επιτήρησης, που είχαν αποφασίσει οι Ευρωπαίοι, δεδομένου ότι το πρόγραμμα του μνημονίου λήγει στο τέλος του έτους και υπήρχε ισχυρή πίεση στην ευρωπαϊκή πλευρά για να καθορισθεί το καθεστώς της επόμενης μέρας, ώστε να μη μείνει εκτεθειμένη η Αθήνα και αρχίσουν οι πιέσεις από τις αγορές, που θα μεταφέρονταν και σε άλλες «αδύναμες» χώρες, με πρώτη, πιθανόν, την Ιταλία.
Χθες, όμως, λίγο από πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup, όπου θα συζητηθεί και το θέμα της Ελλάδας, οι Ευρωπαίοι έκαναν μία σημαντική «ντρίπλα». Ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντέιζελμπλουμ, σε ενημερωτικό έγγραφο που διαβίβασε στο ολλανδικό Κοινοβούλιο, άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχει και τρίτος δρόμος, αν δεν κατέληγε έγκαιρα σε συμφωνία η συζήτηση με την Ελλάδα: να συνεχίσει και το 2015 να εφαρμόζεται το ισχύον μνημόνιο!
Αυτή η δήλωση προκάλεσε αναταραχή στην Αθήνα, ο κ. Χαρδούβελης έσπευσε να διαψεύσει ότι υπήρχε τέτοιο θέμα, ενώ ανάλογη διάψευση έγινε και από εκπρόσωπο του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών. Η ουσία, όμως, δεν αλλάζει: το μήνυμα που πήρε η Αθήνα ήταν σαφές: «μη θεωρείτε ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ σας, γιατί, αν καθυστερήσετε, εμείς μπορούμε να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε το ισχύον πρόγραμμα».
Κατόπιν τούτου, η ελληνική πλευρά άρχισε να κινείται.. όπισθεν ολοταχώς και ο κ. Χαρδούβελης κλήθηκε να ανακοινώσει επίσημα την οπισθοχώρηση στο διεθνές ακροατήριο, με τις δηλώσεις του στο Reuters. Έτσι, μετά τη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, η Ελλάδα θα έχει διαγράψει ένα πλήρη κύκλο, από την «καθαρή» έξοδο από το μνημόνιο, που είχε προαναγγείλει ο Πρωθυπουργός, στην παραμονή σε ένα νέου τύπου μνημόνιο, με αυστηρή επιτήρηση και με το ΔΝΤ να μένει στην ομάδα των επιτηρητών.