Σε μια απλή τηλεδιάσκεψη, χωρίς… δράματα και ολονυκτίες, αναμένεται να εγκριθεί σήμερα οριστικά από του υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης η συμφωνία της Παρασκευής για την τετράμηνη παράταση της δανειακής σύμβασης. Πολλοί, όμως, θέτουν ήδη ένα απλό ερώτημα για αυτή την πρώτη συμφωνία κυβέρνησης-δανειστών: πού είναι τα λεφτά;
Σε ό,τι αφορά τα μέτρα που θα συμφωνηθεί να εφαρμοσθούν μέχρι το τέλος Ιουνίου, το σκηνικό έχει αρχίσει να ξεκαθαρίζει: η «λίστα Χαρδούβελη» με τις περικοπές συντάξεων, την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά και τις χιλιάδες απολύσεις στο Δημόσιο δίνει τη θέση της στη «λίστα Βαρουφάκη».
Μια λίστα, που κατ’ αρχήν γίνεται δεκτή από τους τρεις θεσμούς και αναμένεται να εγκριθεί σήμερα και από τους υπουργούς, καθώς περιλαμβάνει ένα «πακέτο» μέτρων για την αναχαίτιση της ανθρωπιστικής κρίσης με «λογικό» κόστος και σειρά άλλων μέτρων (κατάργηση ΕΝΦΙΑ, νέα ρύθμιση χρεών στην εφορία, νέο πλαίσιο για τα «κόκκινα δάνεια»), τα οποία δεν βρίσκουν μεν απόλυτα σύμφωνους τους δανειστές, αλλά μπορούν να εγκριθούν επί της αρχής και να ελεγχθούν εκ νέου, διεξοδικότερα, από τους τρεις θεσμούς, όταν θα έλθει η ώρα της εφαρμογής τους.
Υπάρχει ακόμη περίπτωση «ατυχήματος» στη σημερινή διαδικασία έγκρισης της «λίστας Βαρουφάκη»; Η πολιτική λογική λέει «όχι». Αν το Eurogroup απορρίψει τα μέτρα, το «ελληνικό δράμα» θα πάρει μια τροπή πολύ δυσάρεστη όχι μόνο για την Αθήνα, αλλά και για τους Ευρωπαίους εταίρους, καθώς οι προθεσμίες θα καταστούν ασφυκτικές και ο πρωθυπουργός έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δεχθεί να συνεχισθούν οι συζητήσεις σε επίπεδο Eurogroup, αλλά σε επίπεδο ηγετών, σε μια Σύνοδο Κορυφής που θα είναι άκρως επικίνδυνη για όλους τους εμπλεκόμενους.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει ένα μυστικό όπλο, το οποίο βεβαίως αποφεύγει να διαφημίζει, είναι όμως γνωστό σε όλους ότι υπάρχει και ότι είναι άκρως επικίνδυνο όχι μόνο για την ευρωζώνη, αλλά για την παγκόσμια σταθερότητα. Αν η Αθήνα εξωθηθεί προς τη χρεοκοπία και το Grexit, ο πρώτος θεσμός που θα υποστεί ένα πλήγμα χειρότερο και από τη στάση πληρωμών της Αργεντινής, το 2003, θα είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο!
Μόνο το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει πέντε πληρωμές στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τα δάνεια του πρώτου μνημονίου, ύψους 1,972 δισ. ευρώ. Άλλες έξι πληρωμές, συνολικού ύψους 2,465 δισ. ευρώ, πρέπει να γίνουν προς το ΔΝΤ κατά το δίμηνο Μαΐου-Ιουνίου.
Ο Αλέξης Τσίπρας έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα κάνει μονομερείς ενέργειες για το χρέος, παρά μόνο εάν εξαναγκασθεί. Σε αυτή την περίπτωση, ο εξαναγκασμός θα είναι προφανής: το Ελληνικό Δημόσιο θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στην πληρωμή μισθών και συντάξεων και στην πληρωμή δανείων του ΔΝΤ και είναι προφανές ποια θα είναι η επιλογή της κυβέρνησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η σημερινή τηλεδιάσκεψη των υπουργών Οικονομικών δεν αναμένεται ότι θα κρύβει εκπλήξεις και δραματικές ανατροπές, καθώς το επόμενο βήμα θα είναι μια δραματική Σύνοδος Κορυφής, μετά την οποία θα υπάρχει μόνο… το χάος, σε περίπτωση αποτυχίας. Χάος, όχι μόνο για την ευρωζώνη, αλλά για το διεθνές οικονομικό σύστημα.
Το ερώτημα που έχει τεθεί από πολλούς, όμως, χωρίς να έχει απαντηθεί ως τώρα επίσημα είναι τι πρόκειται να γίνει με αυτές τις μεγάλες πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους, που έχει μπροστά της η Αθήνα, αφού ο Β. Σόιμπλε ξεκαθάρισε την Παρασκευή ότι η Ελλάδα δεν θα πρέπει να περιμένει την τελευταία δόση του μνημονιακού δανείου παρά μόνο στα τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου, όταν θα έχει αξιολογηθεί από τους τρεις θεσμούς η εφαρμογή των συμφωνημένων μέτρων της «λίστας Βαρουφάκη».
Ως τότε, όμως, πώς θα καλύψει η Ελλάδα τις υποχρεώσεις της προς το ΔΝΤ, το Ευρωσύστημα και τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων; Ήδη ορισμένοι επικριτές της κυβέρνησης, όπως ο Ευ. Βενιζέλος, διαπιστώνουν ότι «έχουμε νέο, χειρότερο μνημόνιο το οποίο δεν προσφέρει καν λεφτά»!
Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική, όμως. Το χρηματοδοτικό σκέλος της συμφωνίας της Παρασκευής, που έμεινε σκόπιμα ασαφές, ώστε να μην προκληθούν αντιδράσεις στην Γερμανία, θα καταστεί σαφές το επόμενο διάστημα και κινείται ακριβώς στη λογική των αρχικών προτάσεων Βαρουφάκη, για το πρόγραμμα-γέφυρα.
Ειδικότερα, έχει συμφωνηθεί ότι το «πλαφόν» για τη χρηματοδότηση του Δημοσίου με την έκδοση νέων εντόκων γραμματίων, τα οποία θα αναχρηματοδοτήσει το Ευρωσύστημα, θα αυξηθεί όσο χρειάζεται για να καλύψει η Αθήνα τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους. Σε πρώτη φάση, η αύξηση του πλαφόν για εκδόσεις εντόκων θα είναι της τάξεως των 5 δισ. ευρώ.
Επιπλέον, διατηρούνται «στην άκρη» τα 11 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και θα είναι διαθέσιμα για πιθανές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ενώ και τα 7,2 δισ. ευρώ της τελευταίας δόσης του «μνημονιακού» δανείου πιθανότατα θα καταβληθούν στις αρχές Ιουλίου, αφού η κυβέρνηση θα αξιολογηθεί από τους δανειστές στη βάση της επαρκούς εφαρμογής των δικών της μέτρων και είναι πολύ δύσκολο, αν όχι εντελώς ανόητο, να περάσει «κάτω από τον πήχη».