Από τον βραβευμένο με Νόμπελ Οικονομίας 2015 Άνγκους Ντίτον—Στη Σκωτία, είχα μάθει να θεωρώ τους αστυνομικούς ως συμμάχους, ως κάποιους από τους οποίους μπορούσα να ζητήσω βοήθεια αν τη χρειαζόμουν.
Φανταστείτε την έκπληξη μου όταν, ως 19χρονος, στην πρώτη μου επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες, δέχτηκα έναν καταιγισμό υβρεολόγιων από αστυνομικό της Νέας Υόρκης που κατεύθυνε την κυκλοφορία στην Times Square όταν του ζήτησα οδηγίες για το κοντινότερο ταχυδρομείο. Στην επακόλουθη σύγχυσή μου, τοποθέτησα τα έκτακτα έγγραφα του εργοδότη μου σε έναν κάδο απορριμμάτων, ο οποίος σε εμένα έμοιαζε πολύ με γραμματοκιβώτιο.
Οι ευρωπαίοι τείνουν να βλέπουν πιο θετικά τις κυβερνήσεις τους από τους αμερικανούς, για τους οποίους οι αποτυχίες και η έλλειψη δημοτικότητας των ομοσπονδιακών, πολιτειακών και τοπικών πολιτικών είναι απόλυτα συνηθισμένες. Ωστόσο, οι διάφορες κυβερνήσεις των αμερικανών συλλέγουν φόρους και, σε αντάλλαγμα, προσφέρουν υπηρεσίες χωρίς τις οποίες θα ήταν δύσκολο να ζήσουν τη ζωή τους.
Οι αμερικανοί, όπως και οι πολίτες σε πολλές πλούσιες χώρες, θεωρούν δεδομένα το νομικό και το ρυθμιστικό σύστημα, τα δημόσια σχολεία, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και κοινωνική ασφάλεια για τους ηλικιωμένους, τους δρόμους, την άμυνα και τη διπλωματία, και τις τεράστιες επενδύσεις του κράτους στην έρευνα, ιδιαίτερα στην ιατρική. Φυσικά, όλες αυτές οι υπηρεσίες δεν είναι τόσο καλές όσο θα μπορούσαν να είναι, ούτε θεωρούνται εξίσου σημαντικές από όλους, όμως οι άνθρωποι κατά κύριο λόγο πληρώνουν τους φόρους τους, και εάν ο τρόπος που δαπανούνται τα χρήματα προσβάλει κάποιους, τότε ανοίξει ένας ζωντανός δημόσιος διάλογος και οι τακτικές εκλογές επιτρέπουν στον κόσμο να αλλάξει τις προτεραιότητες.
Όλα αυτά είναι τόσο προφανή που δε χρειάζεται καν να τα αναφέρουμε – τουλάχιστον για όσους ζουν σε πλούσιες χώρες με αποτελεσματικές κυβερνήσεις. Ωστόσο, η πλειοψηφία του πληθυσμού του κόσμου δε ζει σε τέτοιες χώρες.
Σε μεγάλο κομμάτι της Αφρικής και της Ασίας, τα κράτη δεν έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν φόρους και να προσφέρουν υπηρεσίες. Η σύμβαση μεταξύ των κυβερνήσεων και των κυβερνημένων – ατελής στις πλούσιες χώρες – πολλές δεν υπάρχει καν στις φτωχές χώρες. Ο αστυνομικός στη Νέα Υόρκη ήταν κάτι παραπάνω από αγενής (και απασχολημένος με το να παρέχει μιαν υπηρεσία). Σε μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου, η αστυνομία εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους που υποτίθεται καλείται να προστατέψει, απομυζώντας τους χρήματα ή ασκώντας τους διώξεις προς όφελος ισχυρών ευεργετών.
Ακόμη και σε μια χώρα με μέτριο εισόδημα, όπως η Ινδία, τα δημόσια σχολεία και οι δημόσιες κλινικές αντιμετωπίζουν τεράστιες (ατιμώρητες) ελλείψεις. Ιδιώτες γιατροί δίνουν στους ανθρώπους αυτό που (θεωρούν ότι) θέλουν – ενέσεις, ενδοφλέβιους ορούς και αντιβιοτικά – όμως το κράτος δεν τους ελέγχει, και πολλοί από τους εξασκούντες την ιατρική είναι εντελώς ακατάλληλοι.
Σε όλον τον αναπτυσσόμενο κόσμο, παιδιά πεθαίνουν επειδή γεννήθηκαν σε λάθος μέρος – όχι από εξωτικές, ανίατες ασθένειες, αλλά από συνηθισμένες παιδικές αρρώστιες που γνωρίζουμε πώς να θεραπεύσουμε εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Χωρίς ένα κράτος που να μπορεί να προσφέρει συνεχή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε μητέρες και παιδιά, αυτά τα παιδιά θα συνεχίσουν να πεθαίνουν.
Παρομοίως, χωρίς ικανό κράτος, η ρύθμιση και η επιβολή του νόμου δε λειτουργούν σωστά, και έτσι κι οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να λειτουργήσουν. Χωρίς λειτουργικά πολιτικά δικαστήρια, δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως οι καινοτόμοι επιχειρηματίες θα μπορέσουν να ζητήσουν την αμοιβή για τις ιδέες τους.
Η απουσία της ικανότητας του κράτος – δηλαδή, των υπηρεσιών και της προστασίας που οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες θεωρούν δεδομένες – είναι ένα από τα σημαντικότερα αίτια της φτώχιας και της στέρησης σε όλον τον κόσμο. Χωρίς αποτελεσματικά κράτη που θα συνεργάζονται με ενεργούς και ενδιαφερόμενους πολίτες, δεν υπάρχει πολλή ελπίδα για την ανάπτυξη που χρειάζεται για να απαλειφθεί η παγκόσμια φτώχεια.
Δυστυχώς, οι πλούσιες χώρες του κόσμου αυτή τη στιγμή κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Η ξένη βοήθεια – μεταφορές από τις πλούσιες στις φτωχιές χώρες – έχει προσφέρει πολλά, ιδιαίτερα σε όρους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με πολλούς ανθρώπους που θα είχαν πεθάνει σε διαφορετική περίπτωση να ζουν σήμερα. Ωστόσο, η ξένη βοήθεια επίσης υπονομεύει την ανάπτυξη της ικανότητας του τοπικού κράτους.
Αυτό είναι πιο προφανές στις χώρες – κυρίως στην Αφρική – όπου οι κυβερνήσεις λαμβάνουν απευθείας τη βοήθεια και η ροή της βοήθειας είναι πολύ μεγάλη σε σχέση με τις δημοσιονομικές δαπάνες (πολλές φορές περισσότερο από το μισό του συνόλου). Αυτές οι κυβερνήσεις δε χρειάζονται καμία σύμβαση με τους πολίτες τους, καμία Βουλή και κανένα σύστημα συλλογής φόρων. Εάν δίνουν λόγο σε οποιονδήποτε, αυτοί είναι οι δωρητές, όμως και αυτό αποτυγχάνει στην πράξη, καθώς οι δωρητές, υπό την πίεση των δικών τους πολιτών (που σωστά θέλουν να βοηθήσουν τους φτωχούς), πρέπει να προσφέρουν χρήματα όσο το ζητούν οι κυβερνήσεις των φτωχών χωρών, αν όχι και περισσότερο.
Και τι γίνεται με την παράκαμψη των κυβερνήσεων και την προσφορά της βοήθειας απευθείας στους φτωχούς; Σίγουρα, τα άμεσα αποτελέσματα θα ήταν μάλλον καλύτερα, ιδιαίτερα στις χώρες όπου ελάχιστη ή και καθόλου βοήθεια κυβέρνησης προς κυβέρνηση φτάνει στην πραγματικότητα στους φτωχούς. Και θα χρειάζονταν εντυπωσιακά μικρά ποσά – περίπου 15 λεπτά του αμερικανικού δολαρίου από κάθε ενήλικα στον ανεπτυγμένο κόσμο – για να ανέλθουν όλοι τουλάχιστον στη γραμμή ένδειας του ενός δολαρίου την ημέρα.
Ωστόσο, αυτή δεν είναι λύση. Οι φτωχοί λαοί χρειάζονται κυβέρνηση για να έχουν καλύτερες ζωές. Η αφαίρεση των κυβερνήσεων από την εξίσωση μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα βραχυπρόθεσμα, όμως θα άφηνε τα υποβόσκοντα προβλήματα ανεπίλυτα. Οι φτωχές χώρες δεν μπορούν να έχουν τις ιατρικές τους υπηρεσίες να λειτουργούνται από ξένους. Η βοήθεια υπονομεύει αυτό που χρειάζονται περισσότερο οι φτωχοί λαοί: μιαν αποτελεσματική κυβέρνηση που θα συνεργάζεται μαζί τους για το σήμερα και το αύριο.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να πιέσουμε τις δικές μας κυβερνήσεις να σταματήσουν να κάνουν αυτά που δυσκολεύουν τις φτωχές χώρες να σταματήσουν να είναι φτωχές. Η μείωση της βοήθειας είναι ένα, αλλά και ο περιορισμός του εμπορίου όπλων είναι ένα ακόμη, η βελτίωση των πολιτικών εμπορίου και επιδοτήσεων των πλούσιων χωρών, η παροχή τεχνικών συμβουλών που δε συνδυάζονται με οικονομική βοήθεια, και η δημιουργία καλύτερων φαρμάκων για τις ασθένειες που δεν προσβάλλουν τους πλούσιους λαούς. Δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τους φτωχούς κάνοντας τις ήδη αδύναμες κυβερνήσεις τους ακόμη πιο αδύναμες.