Μια ελληνική, τηλεοπτική διαφήμιση δείχνει δυο ψαράδες να συναγωνίζονται για τα ψάρια τους, με τον νικητή να αναδεικνύεται όταν δηλώσει ότι «δέχεται κάρτες».
Άλλες διαφημίσεις δείχνουν κτηνιάτρους και φαρμακοποιούς και όλες αποτελούν μέρος της εκστρατείας των τραπεζών να ενθαρρύνουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές σε μια χώρα που για πολλά χρόνια κυριαρχούσαν τα μετρητά. Η τάση αυτή είναι ένα δώρο για την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα που ψάχνει τρόπους να ενισχύσει τις εισφορές και να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή.
Η Ελλάδα έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ στις συναλλαγές χωρίς μετρητά. Όμως οι έλληνες έχουν ξαφνικά αγαπήσει με τις πληρωμές με πλαστικό χρήμα μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων στο τέλος του Ιούνιο, όταν οι τράπεζες είχαν κλείσει για τρεις εβδομάδες.
Περίπου ένα εκατομμύριο κάρτες εκδόθηκαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, σε έναν πληθυσμό 11 εκατομμυρίων, σε σύγκριση με περίπου 100.000 έναν μήνα πριν τα capital controls, σύμφωνα με τον Αθανάσιο Γεραμάνη, τον διευθυντή του ελληνικού τμήματος της Mastercard, μίας από τις τέσσερις υπηρεσίες πληρωμών που είναι διαθέσιμες στη χώρα.
«Οι καταναλωτές αισθάνθηκαν την έκτακτη ανάγκη να ξεπεράσουν το όριο της ανάληψης 60 ευρώ» είπε ο Γεραμάνης, αναφερόμενος στο ημερήσιο όριο που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα στα τέλη του Ιουνίου. Το όριο από τότε έχει γίνει 420 ευρώ ανά εβδομάδα.
«Οι έλληνες πίστευαν παλιότερα πως παίρνοντας κάρτα, έπαιρναν τραπεζικό δάνειο» είπε. «Και ξαφνικά κατάλαβαν πως οι κάρτες μπορούν να τους βοηθήσουν στις συναλλαγές τους.»
Οι πληρωμές με κάρτα κάλυπταν μόλις 6% των συνολικών αγορών λιανικής ανά έτος, πριν από τους περιορισμούς στα μετρητά, σε σύγκριση με το 60% στη Δανία.
Ο Γεραμάνης εκτιμά πως το ποσοστό των συναλλαγών μέσω κάρτας έχουν ανέβει στο 25-30% από το καλοκαίρι, παρ’ ότι θα εξομαλυνθεί τους επόμενους μήνες.
Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει την κυβέρνηση, η οποία μαστίζεται από τη διαδεδομένη φοροδιαφυγή και έχει υποσχεθεί στους διεθνείς δανειστές πως θα διευκολύνει τις ηλεκτρονικές πληρωμές για να βελτιώσει την εισφορά φόρων, υπό τη συμφωνία διάσωσης των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ που υπεγράφη τον Αύγουστο.
Οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να εκδίδουν απόδειξη για τις πληρωμές μέσω κάρτα, οι οποίες θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στις δηλώσεις εισόδων τους, κάτι που σημαίνει πως οι φορολογικές αρχές μπορούν να δουν κάθε συναλλαγή και να την ελέγξουν μέσω των τραπεζικών αρχείων.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης ανακοίνωσε πρωτοβουλίες την προηγούμενη εβδομάδα για την προώθηση των πληρωμών χωρίς μετρητά, σε μια προσπάθεια να αποσπαστούν χρήματα από μια τεράστια γκρίζα οικονομία η οποία, όπως είπε, στερεί από τα κρατικά αποθεματικά 12-20 δισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσια έσοδα από φόρους.
«Θα υπάρξουν κίνητρα για τους πολίτες, πρώτα απ’ όλα – φορολογικά κίνητρα, κληρώσεις βραβείων, επιστροφές από τράπεζες και επιχειρήσεις» είπε ο Αλεξιάδης στους βουλευτές.
Θα υπάρξουν κίνητρα και για τις επιχειρήσεις, ώστε αυτές να βοηθήσουν στην αλλαγή της κουλτούρας των πληρωμών στη χώρα, υποσχέθηκε.
Σύμφωνα με έρευνα των συμβούλων διοίκησης A.T. Kearney, η γκρίζα οικονομία στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 24% της ετήσιας παραγωγής το 2013. Η Ευρωπαϊκή Κομισιόν την είχε υπολογίσει περίπου στο ένα τέταρτο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2012.
Οι πωλητές λιανικής, οι οποίοι έχουν ήδη περίπου 150.000 μηχανήματα υποδοχής καρτών στα καταστήματά τους, καλωσόρισαν το μέτρο, ελπίζοντας πως θα ενισχύσει τις πωλήσεις καθώς ξεπερνά το εβδομαδιαίο όριο αναλήψεων, και είπαν πως θα χρειαστούν άλλα 400.000 μηχανήματα για να καλύψουν τις ανάγκες του κλάδου καθώς η χρήση των καρτών αυξάνεται.
Κάποιοι καταστηματάρχες ήταν προηγουμένως διστακτικοί να στραφούν στο πλαστικό, εν μέρει λόγω του επιπλέον κόστους. Οι έμποροι πληρώνουν περίπου 150 ευρώ για το μηχάνημα υποδοχής καρτών, συν μια προμήθεια στην τράπεζα για κάθε συναλλαγή, η οποία μπορεί να ξεκινά από το 1,2% και να φτάνει στο 3%, ανάλογα τον εκδότη της κάρτας, την πιστοληπτική ικανότητα και τις ετήσιες πωλήσεις του καταστηματάρχη.
«Είναι μονόδρομος για εμάς, λόγω των κεφαλαιακών ελέγχων» είπε ο επικεφαλής της ένωσης εμπόρων της Ελλάδας, Βασίλης Κορκίδης. «Ως μέρος της εκστρατείας μας ‘Κάρτες παντού’, κάνουμε συζητήσεις με τις τράπεζες για να έχουμε τη μικρότερη πιθανή προμήθεια.»
Είπε πως θέλουν η προμήθεια να περιοριστεί μεταξύ 0,8 και 1,1%.
Στοιχεία της ένωσης δείχνουν πως περίπου 45% των πωλήσεων λιανικής έγιναν μέσω πλαστικού χρήματος τον Ιούνιο, σε σχέση με το 15% του ίδιου μήνα του προηγούμενου έτους.
Ο Αλεξιάδης σχεδιάζει να κάνει τη χρήση χρεωστικών και πιστωτικών καρτών υποχρεωτική για όλα τα επαγγέλματα όπως οι γιατροί, οι οδοντίατροι, οι δικηγόροι, αλλά και οι ηλεκτρολόγοι και οι υδραυλικοί, από το επόμενο έτος και υποσχέθηκε μείωση της προμήθειας που χρεώνουν οι τράπεζες.
Οι γιατροί – που θεωρούνται εδώ και χρόνια μία από τις επαγγελματικές ομάδες με τη μεγαλύτερη ροπή προς τη φοροδιαφυγή – αρχικά είχαν αντιταθεί στη χρήση πλαστικού για τις πληρωμές τους, υποστηρίζοντας πως αυτό θα τους έκανε στόχους των φορολογικών αρχών και θα παραβίαζε τα προσωπικά δεδομένα των ασθενών τους.
Έκαναν όμως πίσω όταν ο Αλεξιάδης τους υποσχέθηκε πως δε θα διαχωριστούν.
«Συναντηθήκαμε με τον Αλεξιάδη ο οποίος μας εξήγησε πως αυτό δε θα ισχύσει μόνο για τους γιατρούς αλλά, σταδιακά, για όλες τις επαγγελματικές ομάδες και πως τα προσωπικά δεδομένα θα προστατευτούν» είπε ο επικεφαλής του γιατρικού συλλόγου της Αθήνας, Γεώργιος Πατούλης.
«Μετά από αυτές τις διευκρινίσεις, δεν έχουμε λόγο να αντιταθούμε στη χρήση του πλαστικού χρήματος.»
Αναλυτές λένε πως η χρήση του πλαστικού μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, αλλά θα χρειαστεί χρόνο.
«Η μεταστροφή προς μια αυξημένη χρήση του πλαστικού χρήματος μπορεί αρχικά να δημιουργήσει δυσκολίες για κάποιες ομάδες, για παράδειγμα τους συνταξιούχους» είπε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Eurobank Πλάτων Μονοκρούσος.
«Όμως μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, ιδιαίτερα στους φόρους επί των πωλήσεων.»