Οδηγώντας προς τη Λευκωσία από τα νότια, λαμβάνει κανείς την πρώτη υπενθύμιση πως η κυπριακή πρωτεύουσα είναι μια χωρισμένη πόλη προτού καν φτάσει. Μια τεράστια σημαία της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, ζωγραφισμένη πάνω στα Κερύνεια, διαγράφεται πάνω από τον ορίζοντα.
Θα χρειαστεί να οδηγήσετε επειδή δεν μπορείτε να πετάξετε. Οι εμπορικές πτήσεις προς και από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Λευκωσίας σταμάτησαν μετά την τουρκική εισβολή στο νησί το 1974. Το εγκαταλελειμμένο, τρυπημένο από σφαίρες αεροδρόμιο αποτελεί πλέον ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα του διαχωρισμού – η περιοχή γύρω από αυτό χρησιμεύει ως βάση για την ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ, ο οποίος διατηρεί την «πράσινη γραμμή» μεταξύ της τουρκοκυπριακής και της ελληνοκυπριακής κοινότητας.
Σύντομα, ωστόσο, οι διεθνείς στρατιώτες με τους μπλε μπερέδες μπορεί να βρεθούν να μαζεύουν οι ίδιοι τα πράγματά τους και να φεύγουν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Τζον Κέρι, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, είπε κατά τη διάρκεια σύντομης επίσκεψης στην Κύπρο πως, μετά από δεκαετίες αδιεξόδων, η επανένωση του νησιού είναι πλέον εφικτή.
Συνεχίζουν να υπάρχουν σημαντικά εμπόδια. Αυτά περιλαμβάνουν τη διακυβέρνηση (η προεδρεία του νησιού κατά πάσα πιθανότητα θα εναλλάσσεται μεταξύ των δύο κοινοτήτων), την ασφάλεια (αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 35.000 τούρκων στρατιωτών τοποθετημένων στο νησί και η Άγκυρα είναι πιθανό να θελήσει να διατηρήσει το δικαίωμα να στέλνει στρατιώτες σε περίπτωση απειλής των συμφερόντων των τουρκοκυπρίων) και την επικράτεια.
Αυτό το τελευταίο ζήτημα είναι ίσως και το πιο δισεπίλυτο. Οι έλληνες κινήθηκαν νότια και οι τουρκοκύπριοι κατευθύνθηκαν βόρεια μετά την εισβολή, αφήνοντας πίσω τους περιουσίες και γη. Μετά την επανένωση, μπορεί να αποζημιωθούν μέσω ενός διεθνούς ταμείο (παρ’ ότι οι ακριβείς όροι θα πρέπει ακόμη να διευκρινιστούν). Τα όρια μεταξύ των δύο κοινοτήτων θα πρέπει επίσης να επανασχεδιαστούν, με τον βορρά, που είναι λιγότερο πυκνοκατοικημένος, να παραχωρεί εδάφη.
Ο πιο προφανής λόγος για αυτήν τη «χειροπιαστή πρόοδο» που παρατήρησε ο Κέρι σε αυτά τα ζητήματα είναι ο Νίκος Αναστασιάδης, ο πρόεδρος του ελληνοκυπριακού νότου, και ο Μουσταφά Ακιντζί, που ηγείται του τουρκοκύπριου βορρά. Οι δύο άντρες, και οι δύο από την ίδια νότια πόλη της Λεμεσού, είναι νέοι στη δουλειά τους, πολύ πιο μετριοπαθείς από τους προκατόχους τους και, το πιο σημαντικό, πρόθυμοι να συμβιβαστούν.
Ως δήμαρχος της βόρειας Λευκωσίας, ο Ακιντζί βοήθησε στη δημιουργία αποχετευτικού συστήματος που περνούσε κάτω από τη νεκρή ζώνη – ο μόνος πραγματικός σύνδεσμος μεταξύ των δύο πλευρών της πόλης. Από τη στιγμή που εκλέχθηκε ως πρόεδρος τον Απρίλιο, αυτού του είδους η συνεργασία έχει επεκταθεί στην κινητή τηλεφωνία, στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και σε συμβολικούς περιπάτους στα σύνορα μαζί με τον Αναστασιάδη.
Αυτές οι χειρονομίες υποδεικνύουν την υποκείμενη οικονομική λογική υπέρ της επανένωσης. Θα μπορούσε να ενισχύσει τον τουρισμό ύστερα από την πρόσφατη οικονομική κρίση στο νησί και να διευκολύνει τις εταιρείες και στις δύο πλευρές να ξεκινήσουν να εκμεταλλεύονται τις προσφάτως ανακαλυφθείσες πηγές φυσικού αερίου κοντά στις ακτές. Η Κύπρος, συμφωνούν Ακιντζί και Αναστασιάδης, είναι πολύ μικρό νησί για να παραμείνει χωρισμένη.
Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η επανένωση θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ του νησιού κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα σε πέντε χρόνια, και 10 δισεκατομμύρια μέσα σε 20. Αυτή θα είναι μια σημαντική τόνωση, με δεδομένο ότι το ΑΕΠ στα νότια ήταν μόλις 21,1 δισεκατομμύρια ευρώ τον προηγούμενο χρόνο.
Η επανένωση θα εξασφαλίσει επίσης πως ο νότος θα είναι λιγότερο εξαρτημένος από την Ελλάδα, η οποία έχει υπεραρκετά δικά της προβλήματα, και θα μπορέσει να ξεκινήσει εμπορικές σχέσεις με την ολοένα και πιο δυναμική τουρκική οικονομία. Περιέργως, ο βορράς, μία από τις πιο κοσμικές μουσουλμανικές κοινότητες του κόσμου, μπορεί να αισθανθεί μιαν αντίθετη διάθεση: να ξεφύγει από τη σκιά του ολοένα και πιο αυταρχικού προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν έχει διαμαρτυρηθεί στο παρελθόν που έπρεπε να χρηματοδοτεί τη βόρεια Κύπρο. Όμως διακυβεύονται σημαντικότερα ζητήματα. Την προηγούμενη Δευτέρα, οι υπουργοί εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να ξεκινήσουν τις πρώτες επίσημες συζητήσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ένωση μετά το 2013.
Η αμφιλεγόμενη κατάσταση της Κύπρου θεωρούταν ως εμπόδιο για αυτού του είδους τις συζητήσεις (οι κυνικού μπορεί να πουν πως ήταν δικαιολογία για απραξία). Όμως η μεταναστευτική κρίση της ΕΕ, η τζιχαντιστική απειλή και οι αυξημένες εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας για τη διαμάχη στη Συρία, έχουν δημιουργήσει νέα κίνητρα για τη διαπραγμάτευση.
Η Κύπρος μπορεί να είναι μικρή. Όμως η γεωγραφική της θέση (η πιο ανατολική χώρα της ΕΕ) της δίνει τεράστια στρατηγική σημασία. Η επανένωση του νησιού θα μπορούσε να πυροδοτήσει μεγάλες γεωπολιτικές συνέπειες.