Η Βρετανία έχει ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στον παγκόσμιο δείκτη της οικονομικής ελευθερίας, κερδίζοντας τρεις πόντους και ανεβαίνοντας στη 10η θέση.
Αυτό που προκαλεί έκπληξη από τον δείκτη του 2016 που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα από το HeritageFoundation είναι η αναπάντεχα «ανελεύθερη» κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό που παρατηρούμε είναι πως υπάρχει μια βόρεια, ελεύθερη ζώνη που περιστοιχίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία (7), την Ολλανδία (16), τη σκανδιναβοβαλτική περιοχή της παλαιάς Χανσεατικής Ένωσης, με την Ελβετία (4) να παραμένει όπως πάντα κοντά στην κορυφή, και μακριά από τη λαβή των Βρυξελλών και τη ρυθμιστική ασφυξία.
Ή θέτοντάς το διαφορετικά, είναι η προτεσταντική συμμαχία που αντιτάχθηκε στην αντιδραστική απολυταρχία των Αψβούργων στα τέλη του 16ου και στις αρχές του 17ου αιώνα – με τη Γερμανία διχασμένη εσωτερικά, στραμμένη και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Αυτή η βόρεια ομάδα είναι λίγο πολύ αυτή που θα προέκυπτε ως στενός κύκλος ευημερίας εάν η Βρετανία εγκατέλειπε την ΕΕ. Μάλιστα, τα περισσότερα από αυτά τα κράτη είναι πολύ πιθανό να αποχωρήσουν επίσης μέσα σε 10 με 15 χρόνια, μόλις η Βρετανία κάνει το πρώτο βήμα.
Η Γερμανία θα έμενε να προσπαθεί να διαχειριστεί δύο βαθιά προβληματικές ομάδες με δημογραφικές κρίσεις: μια φτωχή σφαίρα στα ανατολικά, όπου οι εύθραυστοι κανόνες δικαίου διαλύονται σε μία χώρα μετά την άλλη, και μια καταχρεωμένη ομάδα στα νότια, παγιδευμένη μέσα στον αποπληθωρισμό και την εργασιακή υστέρηση, που δεν έχει καταφέρει να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητά της μέσα στη δομή της νομισματικής ένωσης.
Ο δείκτης υποδεικνύει πως οι χώρες της ΕΕ είναι κατά μέσο όρο λιγότερο ελεύθερες από άλλες χώρες με συγκρίσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα και επίπεδο ανάπτυξης, μια ένδειξη που θα πρέπει να αποτελέσει λόγο περισυλλογής. Κάποιες από αυτές είναι σε καταστροφική κατάσταση.
Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των «κυρίως ανελεύθερων» και επιδεινώνεται πέντε χρόνια αφού έπεσε στα χέρια της τρόικας, η οποία υποστήριζε πως προωθούσε μεταρρυμίσεις που θα έκαναν τη χώρα πιο αυτάρκη, διάφανη, σύγχρονη και ανταγωνιστική – όμως στην πραγματικότητα συγκέντρωνε χρέη για τους βόρειους πιστωτές υπό ψεύτικα προσχήματα.
Η Ελλάδα έχει πέσει στο 138 – περιστοιχισμένη από το Μπαγκλαντές και τη Μοζαμβίκη – ακριβώς επειδή έχει χάσει τον έλεγχο επί των οικονομικών της μοχλών και της νομισματικής πολιτικής. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι έχουν χαλαρώσει κάπως μετά την τραπεζική κρίση του περασμένου καλοκαιριού, ωστόσο οι έλληνες συνεχίζουν να περιορίζονται σε αναλήψεις 420 ευρώ από τα ΑΤΜ ανά εβδομάδα.
Η Ιταλία είναι μόλις «μετρίως ελεύθερη», στο 86. Το Heritage υποστηρίζει πως η χώρα μαστίζεται από υψηλούς φόρους και άκαμπτους εργασιακούς κανόνες. Έχει ακόμη να πουλήσει τις τελευταίες από τις κρατικές βιομηχανίες της. Οι δικαστικές διαδικασίες είναι «εξαιρετικά βραδείες». Οι κρατικές συμβάσεις επισκιάζονται από «σκάνδαλα υψηλού επιπέδου διαφθοράς» και την «εμπλοκή του τοπικού οργανωμένου εγκλήματος».
Η Γαλλία διοικείται σωστά, όμως το μερίδιο του κράτους στο ΑΕΠ της χώρας έχει φτάσει στο 57,5% του ΑΕΠ, ένα σκανδιναβικό επίπεδο χωρίς την αντίστοιχη εργασιακή ευελιξία. «Οι άκαμπτες ρυθμίσεις του εργασιακού κώδικα έχουν ζημιώσει την ανταγωνιστικότητα και αυξήσει την ανεργία. Οι έλεγχοι τιμών επηρεάζουν ένα πλήθος προϊόντων και υπηρεσιών» αναφέρει.
Η Γερμανία στο 18 είναι το μόνο άλλο μεγάλο κράτος της ΕΕ που βρίσκεται κοντά στη Βρετανία στην κλίμακα της οικονομικής ελευθερίας, κάτι που δημιουργεί συναφή ερωτήματα για την αξία μιας τέτοιας ένωσης σε έναν ταχέως κινούμενο κόσμο ανοιχτού εμπορίου και κεφαλαιακών ροών.
Είναι γεγονός πως η συμμετοχή στην ΕΕ δεν έχει εμποδίσει την Ιρλανδία, την Εσθονία και το Ηνωμένο Βασίλειο να φτάσουν στις 10 πρώτες θέσεις, με τη Δανία ελάχιστα πιο πίσω.
Η Βρετανία κατάφερε να αναρριχηθεί μειώνοντας τους εταιρικούς φόρους στο 20% και μειώνοντας το κρατικό μερίδιο επί του ΑΕΠ, παρ’ όλα αυτά. Είναι πολύ εύκολο να ανοίξει κανείς επιχείρηση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι εργασιακοί νόμοι είναι ευέλικτοι, ενώ, περιέργως, οι ΗΠΑ κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση. Ο ισχυρισμός πως η συμμετοχή στην ΕΕ επιβάλει απαραίτητα αποτρεπτική γραφειοκρατία είναι υπερβολικός.
Κατά συνέπεια, ναι, το μήνυμα από την έκθεση του Heritage είναι πως μια χώρα μπορεί να διατηρήσει τις περισσότερες από τις οικονομικές της ελευθερίες μέσα στην ΕΕ (με δεδομένο ότι δε συμμετέχει στο ευρώ και δεν υποφέρει από ασύμμετρο σοκ). Όμως είναι αυτή μια ομάδα χωρών που συμβαδίζουν ευρέως με την οικονομική αντίληψη του βρετανικού λαού;
Ένα τρίτο της ένωσης μοιράζεται την ίδια οικονομική φιλοσοφία. Δύο τρίτα όχι. Η ΕΕ ολοφάνερα δεν είναι μια ιδανική πολιτική και οικονομική ζώνη. Συνεχίζει να υφίσταται αποκλειστικά χάρη στην αδράνεια.