Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΕ κάνουν το θανάσιμο λάθος να θεωρούν τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν της Ρωσίας ως πιθανό σύμμαχο στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Τα στοιχεία τους διαψεύδουν. Ο στόχος του Πούτιν είναι να καλλιεργήσει την αποσύνθεση της ΕΕ, και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνει είναι πλημμυρίζοντας την Ευρώπη με σύρους πρόσφυγες.
Ρωσικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν τον άμαχο πληθυσμό στη νότια Συρία, αναγκάζοντάς τον να διαφεύγει προς την Ιορδανία και το Λίβανο. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή 20.000 σύροι πρόσφυγες κατασκηνωμένοι στην έρημο, περιμένοντας να μπουν στην Ιορδανία. Ένας μικρότερος αριθμός περιμένει να μπει στο Λίβανο. Και οι δύο ομάδες μεγαλώνουν σταδιακά.
Η Ρωσία έχει επίσης ξεκινήσει μια μεγάλης κλίμακας εναέρια επίθεση εναντίον αμάχων στη βόρεια Συρία. Αυτήν διαδέχτηκε μια επίγεια επίθεση από τον στρατό του προέδρου Μπασάρ αλ Ασάντ εναντίον του Χαλεπιού, μια πόλη που είχε κάποτε 2 εκατομμύρια κατοίκους. Οι βόμβες βαρελιών ανάγκασαν 70.000 πολίτες να διαφύγουν προς την Τουρκία, οι επίγειες επιθέσεις μπορεί να ξεριζώσουν πολύ περισσότερους.
Οι οικογένειες που μετακινούνται πιθανώς να μη σταματήσουν στην Τουρκία. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ πέταξε στην Άγκυρα αυτήν την εβδομάδα για να προχωρήσει σε διευθετήσεις τελευταίας στιγμής με την τουρκική κυβέρνηση για να πείσει τους πρόσφυγες που βρίσκονται ήδη στην Τουρκία να παρατείνουν την παραμονή τους εκεί. Προσφέρθηκε να μεταφέρει αεροπορικώς 200.000-300.000 σύρους πρόσφυγες ετησίως απευθείας στην Ευρώπη, με την προϋπόθεση πως η Τουρκία θα τους αποτρέψει να κατευθυνθούν προς την Ελλάδα και θα τους δεχτεί πίσω αν το κάνουν.
Ο Πούτιν είναι ένας δεινός χαράκτης τακτικής, δεν έχει όμως στρατηγική σκέψη. Δεν υπάρχει λόγος να πιστέψει κανείς πως παρενέβη στη Συρία για να επιδεινώσει την ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση. Μάλιστα, η παρέμβασή του ήταν μια στρατηγική αποτυχία, καθώς τον παγίδευσε σε μια διαμάχη με τον πρόεδρο της Τουρκίας, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κάτι που υπονομεύει τα συμφέροντα και των δύο.
Όμως μόλις ο Πούτιν είδε την ευκαιρία να συμβάλει στην αποσύνθεση της ΕΕ, την άδραξε. Έχει δημιουργήσει σύγχυση γύρω από τις πράξεις του μιλώντας για συνεργασία εναντίον ενός κοινού εχθρού, της Isis. Έχει ακολουθήσει μιαν παρόμοια προσέγγιση στην Ουκρανία, υπογράφοντας τη συμφωνία του Μινσκ, χωρίς να καταφέρνει να τηρήσει τις προϋποθέσεις της.
Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΕ δέχονται τα λεγόμενα του Πούτιν αντί να τον κρίνουν για τη συμπεριφορά του. Η μόνη εξήγηση που μπορούμε να βρούμε είναι πως οι δημοκράτες πολιτικοί αναζητούν επιβεβαίωση για τους πολίτες του, παρουσιάζοντας μιαν πιο ευνοϊκή εικόνα από αυτήν που δικαιολογεί η πραγματικότητα. Το γεγονός είναι πως η Ρωσία του Πούτιν και η ΕΕ επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου με αντίπαλο τον χρόνο: το ερώτημα είναι ποια από τις δύο θα καταρρεύσει πρώτη.
Το καθεστώς του Πούτιν είναι αντιμέτωπο με χρεοκοπία το 2017, όταν λήξει ένα μεγάλο μέρος του χρέους του στο εξωτερικό, και η πολιτική αναταραχή μπορεί να ξεσπάσει νωρίτερα. Η δημοτικότητα του προέδρου, η οποία παραμένει υψηλή, βασίζεται σε μια κοινωνική σύμβαση που απαιτεί από την κυβέρνηση να παρέχει οικονομική σταθερότητα και αργά αλλά σταθερά να αυξάνει το βιοτικό επίπεδο. Οι δυτικές κυρώσεις, μαζί με την απότομη πτώση της τιμής του πετρελαίου, θα αναγκάσει το καθεστώς να αποτύχει και στους δύο αυτούς στόχους.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρωσίας βρίσκεται στο 7% του ΑΕΠ, και η κυβέρνηση θα πρέπει να το μειώσει στο 3% για να αποτρέψει τον πληθωρισμό να βγει εκτός ελέγχου. Το ταμείο κοινωνικής ασφάλισης της Ρωσίας ξεμένει από χρήματα και θα πρέπει να συγχωνευτεί με το κρατικό ταμείο υποδομών για να αναπληρωθεί. Αυτές και άλλες εξελίξεις θα έχουν αρνητικές επιδράσεις στο βιοτικό επίπεδο και την άποψη του εκλογικού σώματος πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές αυτού του φθινοπώρου.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποφύγει την κατάρρευση το καθεστώς του Πούτιν είναι να προκαλέσει την κατάρρευση της ΕΕ νωρίτερα. Μια ΕΕ υπό διάλυση δε θα καταφέρει να τηρήσει τις κυρώσεις που έχουν υποβληθεί στη Ρωσία μετά από την εισβολή της στην Ουκρανία. Αντιθέτως, ο Πούτιν θα μπορέσει να αποκομίσει σημαντικά οικονομικά οφέλη από τη διάσπαση της Ευρώπης και εκμεταλλευόμενος τις σχέσεις με εμπορικά συμφέροντα και αντιευρωπαϊκά κόμματα που έχει φροντίσει να καλλιεργήσει.
Όπως έχουν τα πράγματα, η ΕΕ οδεύει προς την αποσύνθεσή της. Μετά από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τα επακόλουθα πακέτα διάσωσης για την Ελλάδα, η ΕΕ έχει μάθει πώς να τα βγάζει κουτσά-στραβά πέρα μέσα από τη μία κρίση μετά την άλλη. Όμως σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με πέντε ή έξι κρίσεις την ίδια στιγμή, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί πολύ για να το αντέξει. Όπως σωστά προέβλεψε η Μέρκελ, η μεταναστευτική κρίση έχει τη δυνατότητα να την καταστρέψει.
Όταν ένα κράτος ή μια ομοσπονδία κρατών βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο, είναι προτιμότερο οι ηγέτες του να κοιτάξουν κατάματα τη σκληρή πραγματικότητα παρά να την αγνοήσουν. Η μάχη για την επιβίωση φέρνει την ΕΕ σε αντιπαλότητα με τη Ρωσία του Πούτιν. Η Isis αποτελεί κίνδυνο και για τις δύο, όμως δε θα πρέπει να υπερτιμηθεί. Οι επιθέσεις που πραγματοποιούν οι τζιχαντιστές τρομοκράτες, όσο τρομοκρατικές κι αν είναι, δε συγκρίνονται με την απειλεί που κρύβεται στη Ρωσία.
Η Isis (και η αλ Κάιντα νωρίτερα) έχει εντοπίσει την αχίλλειο πτέρνα του δυτικού πολιτισμού – τον φόβο του θανάτου – και έχει μάθει πώς να την εκμεταλλεύεται. Πυροδοτώντας τη λανθάνουσα ισλαμοφοβία στη Δύση και προκαλώντας τους πολίτες και τους τρομοκράτες να αντιμετωπίζουν τους μουσουλμάνους καχύποπτα, ελπίζει να πείσει τους νεαρούς μουσουλμάνους πως δεν υπάρχει εναλλακτική στην τρομοκρατία. Μόλις γίνει κατανοητή αυτή η στρατηγική, υπάρχει ένα απλό αντίδοτο: να αρνηθούμε να συμπεριφερθούμε με τον τρόπο που επιθυμεί ο εχθρός.
Η απειλεί που προκύπτει από την Ρωσία του Πούτιν θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Αν δεν καταφέρουμε να το αναγνωρίσουμε, το έργο θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο.