Η πίεση που δέχεται η Άνγκελα Μέρκελ έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή.
Αφημένη στον μοναχικό δρόμο που επέλεξε κατά την προσφυγική κρίση της Ευρώπης, η γερμανίδα καγκελάριος άσκησε κριτική στους ομολόγους της ευρωπαίους ηγέτες αυτήν την εβδομάδα, που αρνήθηκαν να της προσφέρουν βοήθεια, καθυστερώντας το σχέδιο μετεγκατάστασης. Σε κατ’ ιδίαν γεύμα του περασμένου μήνα με διοικούντες γερμανικής εφημερίδας που επέκριναν τη στάση της, με περηφάνια προσέφερε αραβικό φαγητό και στη συνέχεια εξέφρασε την οργή της όταν κάποιος από τους καλεσμένους αστειεύτηκε πως το ψάρι θα πρέπει να πιάστηκε από πρόσφυγα, σύμφωνα με άτομο με γνώση του περιστατικού.
Ύστερα από μια δεκαετία στην ηγεσία της κυρίαρχης χώρας της Ευρώπης, η καγκελάριος που είναι γνωστή για το ζύγισμα των ενεργειών και των λόγων της αρχίζει να γίνεται ευέξαπτη, καθώς παλεύει να βρει συμμάχους που θα τη βοηθήσουν να χαλαρώσει το προσφυγικό βάρος στη Γερμανία και να εξασφαλίσει τη δική της πολιτική επιβίωση. Το αποτέλεσμα είναι να δείχνει πιο απομονωμένη από ποτέ καθώς επιστρέφει στις Βρυξέλλες την Πέμπτη για σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Είναι πολύ δύσκολα για τη Μέρκελ σε επίπεδο ΕΕ, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η Γαλλία ξεκαθάρισε πως δε θα δεχτεί άλλους πρόσφυγες» είπε ο Γιαν Καλμόργκεν, εταίρος στην πολιτική συμβουλευτική Interel στο Βερολίνο, μιλώντας σε συνέντευξή του. «Ακόμη κι αν μια μικρή ομάδα χωρών της ΕΕ συμφωνήσει στον μηχανισμό μετεγκατάστασης, η Γερμανία θα πρέπει να δεχτεί το μεγαλύτερο μέρος αυτών των προσφύγων.»
Ενώ μέχρι πέρυσι μπορούσε να βασιστεί στη στήριξη της Γαλλίας και της Πολωνίας, τώρα αναγκάζεται να δοκιμάσει νέες συμμαχίες για να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη απειλή για την καγκελαρία της. Και με το μέλος της Βρετανίας στην ΕΕ να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας της συνόδου, η καγκελάριος προσαρμόζει την τακτική της για να παρατείνει την ευρωπαϊκή αντιπαράθεση μέχρι μετά τις εκλογές σε τρία γερμανικά κρατίδια τον Μάρτιο.
Παρ’ ότι η Μέρκελ αναγνωρίζει πως η Γερμανία δεν μπορεί να υποδεχτεί άλλο ένα εκατομμύριο αιτούντων ασύλου όπως έκανε πέρυσι, δε βλέπει εναλλακτική στην εύρεση διεθνούς λύσης που θα αποτρέψει το κλείσιμο των συνόρων στο εσωτερικό της ΕΕ, σύμφωνα με δεύτερη πηγή με γνώση του τρόπου σκέψης της. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει Plan B, με αισθητή μείωση των αφίξεων προτού ο χειμώνας δώσει τη θέση του στην άνοιξη.
Η αποτυχία επίτευξης προόδου στο ζήτημα των προσφύγων «μπορεί να εκτροχιάσει τις πολιτικές εντάσεις στην ΕΕ σε έναν βαθμό που αυτές οι εντάσεις θα αρχίσουν να σχετίζονται με τις αγορές» είπε ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος στη Berenberg Bank. «Χρειάζεται να παρακολουθούμε στενότερα τους πολιτικούς κινδύνους παρά τα οικονομικά στοιχεία στην Ευρώπη φέτος.»
Η προσέγγισή της αφήνει τη Μέρκελ στο έλεος ηγετών όπως ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, του οποίου οι εναέριες επιδρομές σε στήριξη του προέδρου Μπασάρ αλ Ασάντ αυξάνουν την έξοδο των προσφύγων από τη Συρία. Επίσης, έχει δημιουργήσει μιαν ανέλπιδη συμμαχία με την Τουρκία, στην ένταξη της οποίας στην ΕΕ η Μέρκελ είχε αντιταχθεί, καις τα χέρια της οποίας θέτει τώρα τις περισσότερες ελπίδες για να περιορίσει τη ροή των ανθρώπων προς την άλλη πλευρά του Αιγαίου, στην Ελλάδα, και στη συνέχεια βόρεια προς τη Γερμανία.
Σε μια ακόμη ένδειξη της μεταβολής των συμμαχιών της Μέρκελ, ο έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είναι πλέον ο ηγέτης με το μεγαλύτερο συμφέρον να βοηθήσει στον περιορισμό των αφίξεων. Αντιμέτωπη με σχεδόν καθολική εναντίωση στην ΕΕ, η Μέρκελ επιμένει να παραμείνει η Ελλάδα στη ζώνη ελεύθερης μετακίνησης της Ευρώπης, γνωστή ως ζώνη Σένγκεν, σύμφωνα με δύο άτομα με γνώση της στρατηγικής της. Η αιτιολόγησή της αντηχεί αυτήν για τη διατήρηση της Ελλάδας στο ευρώ κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους: οι χώρες που θέλουν να κλείσουν τα σύνορά τους στους μετανάστες με την Ελλάδα απ’ έξω υποτιμούν τις πιθανές επιπτώσεις, καθώς η υπονόμευση του Σένγκεν επιφέρει απρόβλεπτους κινδύνους για την Ευρώπη, ανέφερε μία από τις πηγές.
Εκεί που η Μέρκελ θα είχε διμερείς συναντήσεις με τον γάλλο ομόλογό της στις συνόδους, αυτή τη φορά έχει προγραμματίσει συναντήσεις με τον Τσίπρα και τον τούρκο πρωθυπουργό Νταβούτογλου, μέχρι τη στιγμή που ο δεύτερος ανέβαλε το ταξίδι του στις Βρυξέλλες ύστερα από βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα το βράδυ της Τετάρτης. Η Μέρκελ δεν καθυστέρησε να μεταφέρει τα συλλυπητήριά της.
Σε επίσκεψή του στο Βερολίνο τον Ιανουάριο, ο Νταβούτογλου επισήμανε πως «η παγκόσμια ατζέντα μεταβάλλεται πολύ γρήγορα» προσθέτοντας πως «σε αυτή τη φάση, οι γερμανοτουρκικές σχέσεις με μια θετική ατζέντα είναι εξαιρετικά σημαντικές».
Η άρνηση της Γαλλίας να στηρίξει τη στάση της Μέρκελ στο μεταναστευτικό υπογραμμίζει την εχθρότητα προς την πολιτική της μεταξύ των παλαιών συμμάχων της Γερμανίας, έναν χρόνο αφού εκείνη και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολλάντ πέτυχαν από κοινού ένα σχέδιο ειρήνης για την ανατολική Ουκρανία με τον Πούτιν. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο γάλλος πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς έκανε ένα διάλειμμα από συνεδρίαση στο Μόναχο για να επισκεφτεί έναν προσφυγικό καταυλισμό στη Βαυαρία, όπου η αντίθεση στην πολιτική της Μέρκελ είναι ευρεία, και είπε σε γάλλους δημοσιογράφους: «η Ευρώπη δεν μπορεί να δεχτεί άλλους πρόσφυγες».
Καθώς οι κυβερνήσεις της ΕΕ ετοιμάζονται για μια νέα αύξηση των μεταναστών την άνοιξη, η Αυστρία ανακοίνωσε την Τρίτη πως θα ενισχύσει τους ελέγχους στα σύνορά της με την Ιταλία και τη Σλοβενία. Και στα ανατολικά της ΕΕ, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Σλοβακία απαίτησαν τη Δευτέρα να κλείσουν τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας για να σταματήσει η ροή των σύρων προσφύγων.
Αντιμέτωπη με την εναντίωση σε όλη την Ευρώπη, η Μέρκελ είπε πως θα αφήσει στην άκρη το παγωμένο σχέδιο μετεγκατάστασης της ΕΕ στις Βρυξέλλες και αντ’ αυτού θα ζητήσει από τους υπόλοιπους ηγέτες να στηρίξουν τις προσπάθειές της να επιστρατεύσει την Τουρκία. Αυτό της επιτρέπει επίσης να αναβάλει τις δυνητικά οξείες συζητήσεις με τους ομολόγους της στην ΕΕ για την ελάφρυνση του προσφυγικού βάρους στη Γερμανία μέχρι την επόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 17 και 18 Μαρτίου, την εβδομάδα μετά τις εκλογές στα κρατίδια με το ένα πέμπτο του εκλογικού σώματος της Γερμανίας.
Παρ’ ότι η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Μέρκελ έχει την πιθανότητα να κερδίσει στις εκλογές στις Βάδη-Βυρτεμβέργη, Ρηνανία-Παλατινάτο και Σαξωνία-Άνχαλτ, ένα ισχυρό αποτέλεσμα για το κατά τον μεταναστών κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία, ή AfD, θα απειλούσε να αυξήσει την αντίθεση στην πολιτική των ανοιχτών συνόρων μέσα στο κόμμα της.
Παρ’ ότι αυτή στάση κερδίζει τα εύσημα των υποστηρικτών της, όπως ο ηθοποιός Τζορτζ Κλούνι και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, δε βοηθά ιδιαίτερα τη Μέρκελ στο εσωτερικό. Τα δημοσκοπικά ποσοστά της έφτασαν χαμηλά 4,5 ετών αυτόν τον μήνα, καθώς 81% των ψηφοφόρων είπαν πως η κυβέρνηση δεν έχει υπό έλεγχο την προσφυγική κρίση, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Infratest Dimap.
Η σειρά των μεταβλητών και των παραγόντων που έχει αντιμετωπίσει κάνει την εισροή των προσφύγων πολύ πιο περίπλοκο πρόβλημα από την κρίση του ευρώ, μια πρόκληση που ένας από τους συμβούλους της καγκελαρίας συνέκρινε με ζογκλερικά με 500 μπάλες ταυτόχρονα. Η δημόσια απάντηση της Μέρκελ είναι να ζητά υπομονή.
«Είμαι βαθιά πεπεισμένη πως ο δρόμος που έχω ακολουθήσει είναι ο σωστός για τη χώρας μας και την Ευρώπη, και πως θα πετύχει βήμα με το βήμα» είπε σε συνέντευξή της στην εφημερίδα Stuttgarter Zeitung που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα. «Έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας.»