Οι ηγέτες της ΕΕ αντέδρασαν πολύ αργά στην προσφυγική κρίση, ωστόσο οι πρόσφυγες συνεχίζουν να φτάνουν στην Ευρώπη σε μεγάλους αριθμούς.
Πέρυσι, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι διέσχισαν τη Μεσόγειο στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, με σχεδόν 4.000 από αυτούς να πεθαίνουν στη διαδρομή. Ο αριθμός των προσφύγων που διασχίζουν τη θάλασσα από την Τουρκία έως την Ελλάδα αυξήθηκε 20 φορές από το 2014 έως το 2015. Οι αφίξεις στην Ιταλία μειώθηκαν, αλλά ελάχιστα, από 170.100 το 2014, σε 153.842 το 2015.
Η σύγκρουση στη Συρία άφησε 13,5 εκατομμύρια ανθρώπους σε ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας. 6,6 εκατομμύρια σύροι έχουν εκτοπιστεί εσωτερικά από τη βία και 4,6 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται πως έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.
Μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 2016, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες υπολογίζει πως 4,6 εκατομμύρια σύροι βρίσκονται στην Αίγυπτο, το Ιράκ, την Ιορδανία, τον Λίβανο, την Τουρκία και την υπόλοιπη Βόρεια Αφρική. Η Τουρκία έχει το μεγαλύτερο μερίδιο, με 1,9 εκατομμύρια ανθρώπους.
Συνολικά, 48% των προσφύγων που κατάφεραν να διασχίσουν τη Μεσόγειο ήταν σύροι, 21% ήταν αφγανοί, 9% ιρακινοί και 4% ερυθραίοι. Οι περισσότεροι πρόσφυγες που έφρασαν στην Ελλάδα το 2015 ήταν σύροι ή αφγανοί, ενώ η Ιταλία υποδέχτηκε αναλογικά περισσότερους ανθρώπους από την Ερυθραία, τη Νιγηρία και τη Σομαλία.
Η Ελλάδα έχει υποδεχτεί 74.052 πρόσφυγες φέτος μέχρι στιγμής, και αναμένεται πως η μεγαλύτερη μάζα των προσφύγων θα συνεχίσει να φτάνει στις ελληνικές ακτές.
Έρευνα του UNHCR, που δημοσιεύτηκε στα τέλη του Ιανουαρίου 2016, προβλέπει πως μέχρι και ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες μπορεί να επιχειρήσουν να χρησιμοποιήσουν τις οδούς της ανατολικής Μεσογείου και των δυτικών Βαλκανίων προς την Ευρώπη το 2016. Αυτό «βασίζεται σε ανάλυση των υπαρχόντων επιπέδων των αφίξεων, τους παράγοντες απώθησης και έλξης που επηρεάζουν τις κινήσεις, και την κατάσταση στις χώρες προέλευσης σε σχέση με αυτήν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Η κατάσταση συνεχίζει να κλιμακώνεται. Την προηγούμενη εβδομάδα, 70.000 άνθρωποι φέρονται να διέφυγαν προς τα συριακά σύνορα με την Τουρκία λόγω των αυξημένων εχθροπραξιών γύρω από το Χαλέπι.
Πολύ λίγοι μετανάστες παραμένουν στην Ελλάδα. Ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου που λαμβάνουν οι χώρες της ΕΕ (μαζί με τη Νορβηγία και την Ελβετία) έφτασαν σχεδόν τις 600.000 στο τέλος του 2015. Η Γερμανία και η Σουηδία λαμβάνουν περισσότερες από τις μισές από όλες τις αιτήσεις, με την Ουγγαρία, την Αυστρία, την Ολλανδία, τη Δανία και τη Βουλγαρία να μετρούν άλλο 30%.
Για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, η Ελλάδα είναι η είσοδος για τον βαλκανικό διάδρομο προς τη δυτική και την βόρεια Ευρώπη, περνώντας από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία, την Κροατία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία και την Αυστρία.
Από τη στιγμή που το UNHCR άρχισε να παρακολουθεί τις αναχωρήσεις από τα κύρια σημεία εισόδου στην Ευρώπη τον Ιούλιο του 2015, υπολογίζει πως σχεδόν 700.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν μεταβεί από την Ελλάδα στην ΠΓΔΜ.
Σχεδόν όλοι από αυτούς συνέχισαν προς τη Σερβία, προσπαθώντας να διαπεράσουν τα ουγγρικά σύνορα. Μέχρι το τέλος του 2015, περίπου 815.000 είχαν διασχίσει τη Σερβία, με περίπου 6.500 ανθρώπους να μπαίνουν στη χώρα καθημερινά τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο.
Τον Σεπτέμβριο, η Ουγγαρία προχώρησε σε μέτρα για να περιορίσει τη ροή των προσφύγων από τα σύνορά της με τη Σερβία, μεταξύ αυτών την ανέγερση φράχτη 110 μιλίων. Αυτό ανακατεύθυνε την κίνηση προς τα σύνορα Σερβίας-Κροατίας.
Από τα μέσα του Σεπτεμβρίου 2015, ένα σύνολο 557.743 προσφύγων και μεταναστών πέρασαν μέσα από την Κροατία, με μόλις 21 να υποβάλουν εκεί αίτηση ασύλου.
Οι περισσότεροι από αυτούς προχώρησαν στη Σλοβενία. 378.000 άνθρωποι πέρασαν μέσα από τη χώρα μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, με μόλις 144 ανθρώπους να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Το τέταρτο σχεδιάγραμμα δείχνει τη διαδρομή που έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής το 2016.
Υπάρχουν φήμες πως οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών όπου πρωτοφτάνουν οι πρόσφυγες πιθανώς να είναι υποψήφιοι Νόμπελ ειρήνης για την «ενσυναίσθηση και την αυτοθυσία» τους. Η συνολική ευρωπαϊκή αντίδραση, ωστόσο, υπήρξε αργή και ανοργάνωτη.
Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν σε πρόγραμμα μετεγκατάστασης για να βοηθήσουν την Ελλάδα και την Ιταλία να διαχειριστούν την εισροή των προσφύγων τον περασμένο χρόνο. Το σχέδιο ήταν να μεταφερθούν 40.000 πολίτες της Συρίας και της Ερυθραίας από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Τον Σεπτέμβριο του 2015 αποφασίστηκε να μετακινηθούν επιπλέον 120.000 πρόσφυγες από την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Ιταλία, με ένα σύνολο 160.000 ανθρώπων να αναμένεται να μετεγκατασταθούν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Μέχρι τώρα, ωστόσο, η εκπλήρωση του σχεδίου αλληλεγγύης υπήρξε εξαιρετικά αργή. Με βάση της στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κομισιόν, μέχρι την 4η Φεβρουαρίου 2016, μόλις 279 άνθρωποι έχουν μεταφερθεί από την Ιταλία και 202 από την Ελλάδα, με τη Γαλλία και τη Φινλανδία να υποδέχονται με διαφορά τους περισσότερους.
Αυτό σημαίνει πως αν το πρόγραμμα συνεχιστεί με την ίδια ταχύτητα, θα χρειαστούν 47 χρόνια για να μετεγκατασταθούν 39.600 άνθρωποι από την Ιταλία και περισσότερα από 100 χρόνια για να επιτευχθεί ο προβλεπόμενος αριθμός από την Ελλάδα.
Ενώ η αρχική καθυστέρηση μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη οργάνωσης του σχεδίου μετεγκατάστασης, τα κράτη-μέλη της ΕΕ διστάζουν να συμμετέχουν στο έργο που έχουν μπροστά τους.
Κατά καιρούς, κυκλοφορούν νέες μπερδεμένες ιδέες που θα μπορούσαν να είναι λιγότερο χρήσιμες και από την απραξία. Η Ελλάδα έλαβε πρόσφατα προθεσμία ενός μήνα για να ανταποκριθεί στα πρότυπα της ΕΕ για την προσφυγική πολιτική, ενώ τα κράτη-μέλη της ΕΕ συζητούν εάν θα στείλουν συνοριοφύλακες ή στρατεύματα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (μια χώρα εκτός ΕΕ) για να κλείσουν τα σύνορά της με την Ελλάδα (χώρα της ΕΕ).
Κάτι τέτοιο θα έδειχνε πως αντί της πίεσης για την εκπλήρωση του συμφωνηθέντος προγράμματος μετεγκατάστασης, ο νέος στόχος είναι να παγιδευτούν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες σε μια χώρα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη χειρότερη οικονομική κατάσταση στην ΕΕ, πιθανώς δημιουργώντας μιαν εκρηκτική κατάσταση.
Από τη στιγμή που η ΕΕ και η Τουρκία έφτασαν σε συμφωνία 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον περιορισμό των ορών προς την Ελλάδα, κυκλοφόρησε μια ολλανδική πρόταση, η οποία καλούσε εθελόντριες χώρες της ΕΕ να δέχονται 250.000 πρόσφυγες ετησίως από την Τουρκία, εάν η Άγκυρα καταφέρει να μειώσει τις ροές προς την Ελλάδα.
Ωστόσο, αυτός ο αριθμός είναι μικρότερος από το ένα τρίτο των μεταναστών που διέσχισαν τη θάλασσα πέρυσι, και συνεπώς είναι αμφίβολο αν το σχέδιο αυτό θα συμβάλει στην αντικατάσταση της παράνομης με τη νόμιμη μετανάστευση. Η Τουρκία δεν είναι ενθουσιασμένη με την ιδέα, καθώς θα χρειαζόταν να φροντίσει όσους δε θα μπορούν πλέον να φύγουν.
Αυτοί οι αριθμοί αποδίδουν την κλίμακα της έκτακτης ανάγκης. Καθώς η μεταναστευτική κρίση αυξάνει την πίεση στην ήδη ισχνή πολιτική συνοχή της Ευρώπης, οι ηγέτες της ΕΕ συναντώνται για να συζητήσουν την απάντηση της Ευρώπης στην προσφυγική κρίση. Ο κόσμος τους παρακολουθεί.