Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα ιστορικό λάθος μέσα στη βιασύνη της να κλείσει μια συμφωνία με την Τουρκία για το προσφυγικό, παραβλέποντας τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απειλούν να οδηγήσουν τη μεγαλύτερη υποψήφιο για ένταξη στην ένωση σε εμφύλιο πόλεμο, είπε ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, αρχηγός του πιο επιφανούς κόμματος υπέρ των κούρδων στη χώρα.
Η ΕΕ αγνοεί την καταστολή της αντιπολίτευσης στην Τουρκία που πολώνει την κοινωνία και περιπλέκει τις προσπάθειες για εύρεση μιας πολιτικής λύσης στο κουρδικό πρόβλημα της χώρας, είπε ο Ντεμιρτάς σε αυθόρμητη συνέντευξη κατευθυνόμενος προς τις Βρυξέλλες. Οι ευρωπαίοι ηγέτες αναμένονταν να συνθέσουν τη Δευτέρα μια συμφωνία με την Τουρκία που θα επισπεύσει τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ και τη μετακίνηση χωρίς βίζες για τους τούρκους πολίτες, σε αντάλλαγμα για τον περιορισμό των προσφύγων που διασχίζουν τη χώρα για να μπουν στην Ευρώπη.
«Η ΕΕ προσπαθεί πολύ για να μη στενοχωρήσει τον Ερντογάν, και αυτό είναι μεγάλο λάθος» είπε ο Ντεμιρτάς αναφερόμενος στον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Ο κόσμος έχει σταματήσει να μιλά για ό,τι συμβαίνει στην Τουρκία και αυτό είναι στενάχωρο και επίσης κοντόφθαλμο. Εάν ο πόλεμος στην Τουρκία συνεχιστεί έτσι, θα έχετε επίσης πρόσφυγες από την Τουρκία.»
Η εμπειρία του ίδιο του Ντεμιρτάς επιδεικνύει πόσο γρήγορα αλλάζουν τα πράγματα. Λιγότερο από έναν χρόνο πριν, γιόρταζε ένα σπουδαίο εκλογικό αποτέλεσμα που τον αναδείκνυε σε ανερχόμενο πολιτικό αστέρα, φέροντας χτύπημα στις προσπάθειες του Ερντογάν να συγκεντρώσει περισσότερη ισχύ στα χέρια του. Όμως το βράδυ της Κυριακής, καθισμένος μόνος στην πρώτη σειρά της πτήσης της Turkish Airlines, ο Ντεμιρτάς είχε στο μυαλό του μια πιθανή ποινή φυλάκισης.
Ο Ερντογάν έχει ζητήσει από το κοινοβούλιο να στερήσει από τους βουλευτές του HDP το βουλευτικό τους άσυλο για να τους δικάσει για τις σχέσεις τους με το κουρδικό PKK, που θεωρείται τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Οι μαχητές του PKK επανεκκίνησαν την 30ετή επανάστασή τους μετά την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας πέρυσι. Ο τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου είπε την Κυριακή πως το κοινοβούλιο θα συζητήσει το θέμα μετά τη διαβούλευση για τον προϋπολογισμό.
«Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να συμβεί» είπε ο Ντεμιρτάς, με ένα αντίγραφο του «Ξαναφτιάχνοντας την κοινωνία» του υπέρμαχου της αποκέντρωσης Μάρεϋ Μπούκτσιν ακουμπισμένο δίπλα του. «Δεν το βλέπω αυτό σαν μεγάλο κίνδυνο για μένα προσωπικά. Αλλά για τη χώρα, είναι.»
Ο Ντεμιρτάς μιλούσε δύο ημέρες αφότου έμπιστοι της τουρκικής κυβέρνησης κατέλαβαν μία από τις βασικές εφημερίδες της αντιπολίτευσης της χώρας σε μια δραματική επιδρομή που πυροδότησε συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας. Η κατάληψη αντικατοπτρίζει την ευρύτερη μη ανοχή στη διαφωνία που έχει επίσης υπονομεύσει το HDP, που πλέον αποκλείεται σε μεγάλο βαθμό από την κάλυψη από τα βασικά μέσα ενημέρωσης.
«Φυσικά αυτό μας επηρεάζει» είπε ο Ντεμιρτάς. «Ήμασταν ένα κόμμα σε άνοδο, και τώρα μπορούμε μόνο να προσπαθήσουμε να διαφυλάξουμε τη θέση μας.»
Ενώ οι αγορές έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει τις καταστολές, αποτελούν ανησυχία για τους πιο μακροπρόθεσμους επενδυτές, σύμφωνα με τον Νέιθαν Γκρίφιθς, ανώτερο διαχειριστεί μετοχών αναδυόμενων αγορών που συμβάλει στη διαχείριση 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην NN Investment Partners.
«Η Τουρκία κινείται κατά πολύ σε λάθος κατεύθυνση, με τον πρόεδρο Ερντογάν να αναλαμβάνει πλήρη εξουσία με περιορισμένο έλεγχο και ισορροπίες» ανέφερε σε e-mail ο Γκρίφιθς τη Δευτέρα. «Οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές είναι προτιμότερο να μην έχουν έκθεση στην Τουρκία.»
Η τουρκική λίρα έπεσε κατά 0,6%, στις 2,9207 ανά δολάριο, στις 6:20μμ τη Δευτέρα. Το νόμισμα δεν είχε σημαντικές μεταβολές φέτος, ύστερα από μια πτώση 20% το 2015. Οι μετοχές ανέβηκαν κατά 0,4%, φτάνοντας τα κέρδη από το ξεκίνημα του έτους στο 8%.
Σε συναντήσεις αυτής της εβδομάδας με το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, του οποίου το HDP αποτελεί μέλος, ο Ντεμιρτάς σκοπεύει να ζητήσει από τους ευρωπαίους ομολόγους του να τηρήσουν τις ανθρωπιστικές τους αρχές και να συμβάλουν στις προσπάθειες λύσης της κουρδικής διαμάχης.
«Θα πρέπει να παίξουν μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ της Τουρκίας και του PKK» είπε. «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να σχηματίσει μια επιτροπή και θα μπορούσε να ζητήσει παύση πυρών. Τότε η ΕΕ θα μπορούσε να ηγηθεί μιας ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Τουρκίας και κούρδων, κάτι που θα διευκόλυνε και τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ για την Τουρκία.»
Αυτό δεν είναι πολύ πιθανό με δεδομένο πως και η ΕΕ θεωρεί το PKK τρομοκρατική ομάδα, παρ’ ότι ο Ντεμιρτάς επισήμανε πως υπάρχει προηγούμενο μιας τέτοιας κίνησης. Η μεσολάβηση του Νταβούτογλου στις Φιλιππίνες συνέβαλε στο να δοθεί τέλος στη διαμάχη με το σχισματικό Μέτωπο Ισλαμικής Απελευθέρωσης, που είναι επίσης ευρέως αναγνωρισμένο ως τρομοκρατική οργάνωση, ανέφερε.
«Επειδή βλέπουν το PKK ως τρομοκρατική ομάδα, η ΕΕ θεωρεί πως θα πρέπει να αποδεχθεί και τον πόλεμο της Τουρκίας κατά του PKK ως νόμιμο» είπε. «Όμως αυτή είναι μια λανθασμένη προσέγγιση.»
Οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες διστάζουν να εμπλακούν στα περίπλοκα εσωτερικά ζητήματα της Τουρκίας, εστιάζοντας αντ’ αυτού στον άμεσο στόχο του περιορισμού της μεγαλύτερης ροής προσφύγων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με πολλούς από αυτούς να διαφεύγουν από το Ιράκ και τη Συρία και να ταξιδεύουν μέσω θαλάσσης από την Τουρκία προς την Ελλάδα.
Αυτό δίνει στην Τουρκία έναν σημαντικό μοχλό πίεσης.
Την ίδια ημέρα που οι αρχές κατέλαβαν την εφημερίδα Zaman, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, δημοσίευσε φωτογραφία του μαζί με τον Ερντογάν μπροστά σε δύο χρυσά καθίσματα που έμοιαζαν με θρόνους.
Ήταν σχεδόν πανομοιότυπη με φωτογράφιση με τη γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ πέρυσι, που έγινε την ίδια περίπου στιγμή που η ΕΕ συμφώνησε να καθυστερήσει την έκδοση κρίσιμης έρευνας για την τουρκική δημοκρατία, ύστερα από παράκληση του Ερντογάν, μέχρι το τέλος των γενικών εκλογών λίγες ημέρες αργότερα.
Αυτού του είδους οι κινήσεις έχουν δημιουργήσει αντιδράσεις μέσα στην ΕΕ. Η Μαριέτε Σάακε, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από την Ολλανδία, κάλεσε το σώμα να απαντήσει στις παραβιάσεις του κράτους δικαίου και των δικαιωμάτων στην Τουρκία, οι οποίες υποστηρίζει πως έχουν επιδεινωθεί από τη στιγμή που ο Φρανς Τίμερμανς, ευρωπαίος επίτροπος, δέχτηκε προπαρασκευαστική συμφωνία με τον Ερντογάν για το άσυλο και τη μετανάστευση στο τέλος της περασμένης χρονιάς.
«Η Τουρκία δε θα λύσε τα προβλήματα της Ευρώπης» με τους πρόσφυγες, είπε η Σάακε σε δήλωσή της τη Δευτέρα. «Ωστόσο, το τίμημα της αξιοπιστίας και των αρχών έχει πληρωθεί.»
Ο Ντεμιρτάς σημείωσε πως δεν υπάρχουν πολλοί λόγοι αισιοδοξίας στο άμεσο μέλλον. Εάν η Τουρκία και το PKK συνεχίζουν τις μάχες τους χωρίς παρέμβαση για μια πολιτική ανακωχή, «ένας πιο διευρυμένος πόλεμος μας περιμένει τους επόμενους μήνες», είπε.
«Η ΕΕ δεν έχει πολιτική» συμπλήρωσε. «Αντί να προσπαθεί να αποξηράνει το έλος, παλεύει με τα κουνούπια. Εάν αντ’ αυτού πίεζαν για την ειρήνη, το έλος θα αποξεραινόταν.»