Image default
Πρώτο Θέμα

Νέοι κανόνες για το νομισματικό παιχνίδι

Νέοι κανόνες για το νομισματικό παιχνίδι

Ο κόσμος μας είναι αντιμέτωπος με μια ολοένα και πιο επικίνδυνη κατάσταση. Τόσο οι ανεπτυγμένες όσο και οι αναδυόμενες οικονομίες χρειάζονται να αναπτυχθούν για να ξεπεράσουν τις εγχώριες πολιτικές εντάσεις. Ωστόσο, λίγες το κάνουν. Εάν οι κυβερνήσεις αντιδράσουν χρησιμοποιώντας πολιτικές για να εκτρέψουν την ανάπτυξη από άλλες χώρες, αυτή η τακτική «φτωχοποίησης του γείτονα» απλά θα προκαλέσει αστάθεια αλλού. Αυτό που χρειαζόμαστε, συνεπώς, είναι νέοι κανόνες στο παιχνίδι.

Γιατί αποδεικνύεται τόσο δύσκολο να αποκατασταθούν οι προ Μεγάλης Ύφεσης ρυθμοί ανάπτυξης; Η άμεση απάντηση είναι ότι η ευμάρεια που προηγήθηκε της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 άφησε τις ανεπτυγμένες οικονομίες με ένα περίσσιο χρέος που παρεμποδίζει την ανάπτυξη. Ενώ η λύση μπορεί να είναι η διαγραφή του χρέους για να αναζωογονηθεί η ζήτηση, είναι αβέβαιο το κατά πόσο οι διαγραφές είναι πολιτικά εφικτές και η ακόλουθη ζήτηση βιώσιμη. Επιπλέον, δομικοί παράγοντες, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η χαμηλή ανάπτυξη παραγωγικότητας – οι οποίοι κρύβονταν προηγούμενος από τη ζήτηση που πυροδοτούσε το χρέος – μπορεί να παρεμποδίζουν την ανάκαμψη.

Οι πολιτικοί γνωρίζουν πως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – για να αυξήσουν τον ανταγωνισμό, να πυροδοτήσουν την καινοτομία και να καθοδηγήσουν τη θεσμική αλλαγή – είναι ο τρόπος για να αντιμετωπίσουν τα δομικά εμπόδια στην ανάπτυξη. Όμως γνωρίζουν πως, ενώ ο πόνος των αλλαγών είναι άμεσος, τα κέρδη συνήθως αργούν και τα οφέλη τους είναι αβέβαια. Όπως είχε πει ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου τότε, στο ζενίθ της κρίσης του ευρώ, «Όλοι γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε, απλά δεν ξέρουμε πώς θα επανεκλεγούμε μόλις το κάνουμε».

Οι κεντρικοί τραπεζίτες αντιμετωπίζουν ένα διαφορετικό πρόβλημα: ο πληθωρισμός φλερτάρει με το κατώτατο άκρο της εντολής τους. Με τα επιτόκια ήδη πολύ χαμηλά, οι κεντρικοί τραπεζίτες των ανεπτυγμένων οικονομιών γνωρίζουν πως θα πρέπει να ξεπεράσουν τη συνηθισμένη νομισματική πολιτική – ή να χάσουν την αξιοπιστία τους στο θέμα του πληθωρισμού. Αισθάνονται πως δεν μπορούν να πουν πως έχουν ξεμείνει από εργαλεία. Εάν όλα τα υπόλοιπα αποτύχουν, υπάρχει πάντα το τύπωμα χρήματος, όπου η κεντρική τράπεζα τυπώνει χρήματα και το ρίχνει στους δρόμους για να δημιουργήσει πληθωρισμό (πιο πεζά, στέλνει μια επιταγή σε κάθε πολίτη, ίσως περισσότερο στους φτωχούς, που είναι πιθανότερο να τη δαπανήσουν). Μπορούν, ωστόσο, να χρησιμοποιήσουν ακόμη πιο δυναμικά ένα εύρος μη συμβατικών εργαλείων, από τις αγορές περιουσιακών στοιχείων (τη λεγόμενη ποσοτική χαλάρωση) ως τα αρνητικά επιτόκια.

Πετυχαίνουν, ωστόσο, αυτές οι πολιτικές τον στόχο τους της ενίσχυσης της ζήτησης και της ανάπτυξης; Η νομισματική πολιτική λειτουργεί μέσω της επιρροής των δημόσιων προσδοκιών. Εάν μια ακόμη πιο επιθετική πολιτική πείσει πως τους περιμένει καταστροφή, τα νοικοκυριά είναι πιο πιθανό να αποταμιεύσουν παρά να δαπανήσουν. Αυτή η τάση θα είναι ακόμη πιο έντονη εάν ο κόσμος αισθανθεί πως οι συνέπειες (διαστρεβλωμένες τιμές περιουσιακών στοιχείων, υψηλό κρατικό χρέος κοκ) θα πρέπει τελικά να ανατραπούν.

Αντίθετα, εάν ο κόσμος πειθόταν πως οι πολιτικές δε θα αλλάξουν ποτέ, μπορεί να προβούν ξανά σε σπατάλες για περιουσιακά στοιχεία και να αναλάβουν υπερβολικά χρέη, βοηθώντας την κεντρική τράπεζα να πετύχει βραχυπρόθεσμα τους στόχους της. Όμως η πολιτική αναπόφευκτα αλλάζει, και οι μεταβολές στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων θα δημιουργήσουν τεράστιες παρεκτοπίσεις όταν συμβεί αυτό.

Πέραν των εγχώριων συνεπειών, όλες οι νομισματικές πολιτικές έχουν και φαινόμενα εξωτερικών επιδράσεων. Υπό κανονικές συνθήκες, εάν μια χώρα μειώσει τα εγχώρια επιτόκια για να ωθήσει την εσωτερική κατανάλωση και τις επενδύσεις, η συναλλαγματική της ισοτιμία πέφτει επίσης, βοηθώντας τις εξαγωγές.

Οι σημερινές συνθήκες, ωστόσο, δεν είναι κανονικές. Η εγχώρια ζήτηση μπορεί να μην αντιδράσει στην αντισυμβατική πολιτική. Επιπλέον, αντιμέτωπα με διαστρεβλωμένες τιμές ομολόγων λόγω της αντισυμβατικής πολιτικής, τα ασφαλιστικά ταμεία και οι εταιρείες ασφάλισης μπορεί να επιδιώξουν να τα αγοράσουν από λιγότερο διαστρεβλωμένες αγορές στο εξωτερικό. Μία τέτοια επιδίωξη απόδοσης θα μειώσει περαιτέρω τη συναλλαγματική ισοτιμία – και θα αυξήσει τον κίνδυνο ανταγωνιστικών υποτιμήσεων που δεν αφήνουν καμία χώρα σε καλύτερη κατάσταση.

Όπως έχουν τα πράγματα, οι κεντρικές τράπεζες στις ανεπτυγμένες χώρες βρίσκουν κάθε είδους τρόπο για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές τους, χωρίς να αναγνωρίζουν το ανομολόγητο – πως η συναλλαγματική ισοτιμία μπορεί να είναι το κύριο κανάλι μετάδοσης. Εάν είναι έτσι, αυτό που χρειαζόμαστε είναι νομισματικοί κανόνες που θα αποτρέπουν την εγχώρια εντολή μιας κεντρικής τράπεζας από το να επισκιάζει τη διεθνή ευθύνη της χώρας.

Για να χρησιμοποιήσουμε μιαν κυκλοφοριακή αναλογία, οι πολιτικές με λίγες αρνητικές επιδράσεις θα πρέπει να βαθμολογούνται ως «πράσινες», αυτές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο προσωρινά, «πορτοκαλί», και οι πολιτικές που θα πρέπει να αποφεύγονται εντελώς θα πρέπει να είναι «κόκκινες».

Εάν μία πολιτική έχει θετικές επιδράσεις και στο εσωτερικό και σε ξένες χώρες, τότε σίγουρα θα πρέπει να είναι πράσινη. Μια πολιτική θα μπορούσε επίσης να είναι πράσινη εάν κινητοποιήσει την εγχώρια οικονομία με μόνο προσωρινές αρνητικές επιπτώσεις για την ξένη οικονομία (η πολιτική θα είναι και πάλι θετική για την ξένη οικονομία, ωθώντας εν τέλει τη ζήτηση για εισαγωγές στην εγχώρια οικονομία).

Ένα παράδειγμα κόκκινης πολιτικής θα μπορούσε να είναι οι αντισυμβατικές νομισματικές πολιτικές που δεν ενισχύουν σημαντικά την εγχώρια ζήτηση – αλλά οδηγούν σε μεγάλες κεφαλαιακές εκροές που προκαλούν φούσκες στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων στις αναδυόμενες αγορές.

Θα υπάρξουν πολλές γκρίζες περιοχές (ή πορτοκαλί, για να ακολουθήσουμε την αναλογία). Μια πολιτική που έχει μεγάλες θετικές επιδράσεις σε μια μεγάλη οικονομία μπορεί να έχει μικρές αρνητικές επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο, και να είναι θετική συνολικά για την παγκόσμια ευημερία. Μία τέτοια πολιτική θα ήταν επιτρεπτή για κάποιο διάστημα, αλλά όχι σε μόνιμη βάση.

Είμαστε πολύ μακριά από μια ξεκάθαρη συμφωνία για τα χρώματα των σημερινών πολιτικών, ακόμη και με τα καλύτερα στοιχεία, μοντέλα και εμπειρική εργασία. Οπότε θα πρέπει να ξεκινήσουμε έναν διάλογο. Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με εργασίες διακεκριμένων ακαδημαϊκών και να συνεχίσουμε με πολυμερείς θεσμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι G-20. Θα υπάρξει πολλή σύγχυση στην αρχή, όμως ο διάλογος θα οδηγήσει εν τέλει σε καλύτερα μοντέλα και στοιχεία – και θα πιέσει τους πολιτικούς παράγοντες να αποφύγουν το ξεκάθαρα κόκκινο.

Αναμφίβολα, αυτό που παρουσιάζουμε θα χρειαστεί εν τέλει μια νέα διεθνή συμφωνία, όμοια με την Μπρέτον Γουντς, και κάποια επανερμηνεία των εντολών των κεντρικών τραπεζών με διεθνή επιρροή. Όμως έχουμε ήδη μια βάση συζήτησης. Το Άρθρο IV του ΔΝΤ δηλώνει: «Συγκεκριμένα, κάθε μέλος θα αποφεύγει τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών ή του διεθνούς νομισματικού συστήματος για να αποφύγει την ουσιαστική προσαρμογή τρεχουσών συναλλαγών ή για να αποκτήσει άδικο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων μελών…»

Η δημιουργία των κανόνων θα χρειαστεί χρόνο. Όμως η διεθνής κοινότητα έχει επιλογή. Μπορούμε να προσποιούμαστε πως όλα είναι καλά στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα και να ελπίζουμε πως τίποτα δε θα πάει εξαιρετικά στραβά. Ή μπορούμε να ξεκινήσουμε να χτίσουμε ένα σύστημα κατάλληλο για τον ενοποιημένο κόσμο του 21ου αιώνα.  

Σχετικα αρθρα

Πόσο flex… ειναι το Vodafone flex;

admin

Alpha Bank: Διεθνής τραπεζική αναταραχή, νομισματική πολιτική και οικονομική δραστηριότητα

admin

Moody’s & Goldman Sachs “βγάζουν” Nέα Δημοκρατία

admin

Γνωρίστε τη ρωσική Cambridge Analytica, που διευθύνεται από έναν πρώην πράκτορα της KGB

admin

Handelsblatt: Απόβαση του Ιβάν Σαββίδη στα ελληνικά λιμάνια!

admin

Η νέα τραπεζική πραγματικότητα

admin

Η κινεζική τραγωδία του Xi Jinping και ο επικείμενος 3ος παγκόσμιος πόλεμος

admin

Ο “γόρδιος” δεσμός της Deutsche Bank

admin

Χρηματιστήριο: Έλλειψη εμπιστοσύνης = Διακυμάνσεις + Στρες

admin

Τρόμος πάνω από τις ευρωπαϊκές τράπεζες 

admin

Alpha Bank: Διαταραχές στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές και ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος

admin

FED:Νέα αύξηση των επιτοκίων με το βλέμμα στις τράπεζες 

admin