Ακόμη και πριν από το σοκ των βομβαρδισμών στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, η κακή διάθεση είχε κυριαρχήσει στο τετραγωνικό χιλιόμετρο γύρω από την πλατεία Σούμαν, την καρδιά της Ευρωπαϊκής συνοικίας της πόλης.
Ήταν ένα δυσάρεστο ξεκίνημα του νέου έτους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την άλυτη προσφυγική κρίση να δηλητηριάζει τις σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων, τις διαπραγματεύσεις για την αποτροπή μιας βρετανικής εξόδου να γίνονται πιο δύσκολες, την κρίση χρέους της Ελλάδας να επιμένει, και τις ισλαμιστικές επιθέσεις να εκθέτουν τις κατά σειρά διασυνοριακές ελλείψεις ασφαλείας.
Μια σειρά έκτακτων συνόδων κορυφής των 28 εθνικών ηγετών έχει πυροδοτήσει μιαν ατμόσφαιρα μόνιμης κρίσης. Και οι πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν περισσότερες φουρτούνες στο μέλλον.
Μεταξύ του προσωπικού που εργάζεται για τους θεσμούς της ΕΕ, το οποίο έχει συνηθίσει να χρησιμοποιείται ως μισητός αποδιοπομπαίος τράγος από τους εθνικούς πολιτικούς, η διάθεση κυμαίνεται μεταξύ απογοήτευσης και περιφρόνησης.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σαν την ορχήστρα που έπαιζε πάνω στον Τιτανικό» είπε τον Ιανουάριο ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, καλώντας τους αξιωματούχους της ΕΕ να ανακατευθύνουν την προσοχή τους στην προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στη θέση «αυτής της λανθασμένης γραφειοκρατικής προσέγγισης».
Οι αξιωματούχοι έχουν αυστηρές υποδείξεις να μην πουν ή να μην κάνουν τίποτα που μπορεί να επηρεάσει το κρίσιμο βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου για την παραμονή ή όχι στην ένωση.
Τα νομοσχέδια για θέματα από την ενεργειακή επάρκεια των ηλεκτρικών βραστήρων μέχρι τα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων έχουν αναβληθεί για να αποφευχθεί η όξυνση του βρετανικού debate.
Ιδιωτικά, παλαίμαχοι ευρωπαίοι δημόσιοι υπάλληλοι είναι απογοητευμένοι με την κατάσταση της Ένωσης, ανήσυχοι για το δικό τους μέλλον και αμφισβητούν όλο και περισσότερο τον τρόπο που λειτουργεί η ΕΕ.
Αφού πραγματοποίησαν νομικές ακροβασίες για να αναπτύξουν μια συμφωνία για τον «νέο διακανονισμό» του βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον χωρίς να παραβιάσουν τις συνθήκες της ΕΕ, και μια συμφωνία για την επιστροφή αιτούντων ασύλου στην Τουρκία που βρίσκεται στα άκρα του διεθνούς νόμου, οι Βρυξέλλες σταυρώνουν τα δάχτυλα καμία από τις δύο να μη μετατραπεί σε ερείπια μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Επί δύο δεκαετίες, μια ομάδα βρετανών κυρίως δημοσιογράφων και αξιωματούχων της ΕΕ κάνουν αστεία σε βάρος της ΕΕ και των ίδιων σε φιλανθρωπική υποδοχή του Τύπου.
Πιο ανευλαβής από το ετήσιο δείπνο των ανταποκριτών του Λευκού Οίκου, όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναμένεται να κάνει ελαφρύ χιούμορ εις βάρος του ίδιου και του Τύπου και όλοι φορούν κοστούμια, η εκδήλωση είναι σαν θερμόμετρο που μπαίνει στη μασχάλη της Ευρωκρατίας.
Η φετινή ένδειξη ήταν υψηλός, ίσως και θανάσιμος πυρετός.
Πραγματοποιημένη μπροστά σε μια κατάκλειστη αίθουσα με αξιωματούχους, διπλωμάτες, λομπιίστες και δημοσιογράφους, τα σκετς αντικατόπτρισαν ένα προαίσθημα πως οι έξι δεκαετίες «ολοένα στενότερης ένωσης» μπορεί να φτάνουν στο τέλος τους, τουλάχιστον για τη Βρετανία και ίσως και άλλα κράτη-μέλη.
Ανέδειξαν επίσης την αντίληψη των αξιωματούχων της ΕΕ για τη μη δημοτικότητά τους με τα εκλογικά σώματα, και ένα αίσθημα αδικίας για τη στροφή των ψηφοφόρων κατά της ευρωπαϊκής ενοποίησης αντί να κατηγορήσουν τις δικές τους κυβερνήσεις.
«Ας φτάσουμε σε μία ακόμη αδιέξοδο πριν καταρρεύσει η ΕΕ» ήταν το ρεφρέν ενός μπλουζ που σατίριζε τις δηκτικές νυχτερινές διαπραγματεύσεις που αποτελούν το ολοένα και πιο δύσχρηστο μοντέλο διακυβέρνησης της ένωσης.
«Ας κάνουμε μια σύνοδο, μέχρι αργά τη νύχτα/ θέλω να θέσω ποσοστά ψαρέματος μέχρι το πρώτο φως της ημέρας/ Ένα πράγμα ξέρω, κάποιου είδους ξεκαθάρισμα πλησιάζει/ Ας περάσουμε μια ακόμη οδηγία, προτού η ΕΕ καταρρεύσει.»
Σε ένα σκετς, ο Επισμηναγός Τομ του «Space Oddity» του Ντέιβιντ Μπόουι βλέπει την ΕΕ από το διάστημα ως ερημικό τοπίο μετά το Brexit.
Σε ένα άλλο, ο Κάμερον ρωτά εναγωνίως τον ανώτερο βρετανό αξιωματούχο της Ευρωπαϊκής Κομισιόν, Τζόναθαν Φολ, που συνέβαλε στον σχεδιασμό της συμφωνίας του εάν αυτή είναι καλή.
«Είναι αρκετά λιγότερο απ’ ότι θα μπορούσες να είχες πάρει» απαντάει ο Φολ. «Αλλά είναι αρκετά περισσότερο απ’ ότι σου αξίζει.»
Αυτό απέδωσε περιληπτικά την νεύρωση «δεν μπορώ να ζήσω μαζί σου, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα» των Βρυξελλών για μια χώρα που έμεινε εκτός του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος και της ζώνης Σένγκεν της ελεύθερης μετακίνησης και εξαιρέθηκε από πολλές προσπάθειες συνεργασίας της αστυνομίας και της δικαστικής αρχής της ΕΕ.
Η αγανάκτηση για τις φαινομενικά ατελείωτες βρετανικές απαιτήσεις για εξαίρεση από τους κανόνες της ΕΕ και ο φόβος για τη δημιουργία προηγουμένου για τα απρόθυμα μέλη σε μια Ευρώπη a la carte, χρωματίζουν την αβεβαιότητα που δημιουργεί η Βρετανία για το μέλλον της ένωσης.
Στο φινάλε, υπό τον ρυθμό του «I will survive» της Γκλόρια Γκέινορ, οι ευρωπαίοι καλούν τους βρετανούς να πάρουν τελικά την απόφασή τους και να σταματήσουν να πιστεύουν πως μπορούν να γονατίσουν την ΕΕ.
«Όχι, όχι εμείς, θα επιβιώσουμε/ Όσο μπορούμε να ενοποιηθούμε ξέρουμε πως θα μείνουμε ζωντανοί/ Έχουμε άλλα κράτη-μέλη/ Έχουμε πολλά «στο πιάτο μας»/ Όμως θα επιβιώσουμε.»
Εάν οι βρετανοί αποφασίσουν τελικά να αποχωρήσουν, η αίσθηση του χιούμορ τους είναι σίγουρα κάτι που θα λείψει στην ΕΕ.