Για μία ακόμη φορά, οι ισχυρότεροι παράγοντες χρηματοπιστωτικής πολιτικής της Ευρώπης παίρνουν περισσότερες «αποσκευές» μαζί τους στην Ουάσινγκτον απ’ ότι σχεδίαζαν.
Τόσο ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όσο και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι θα βρεθούν στις συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αυτής της εβδομάδας, ύστερα από σύγκρουση που υπογραμμίζει τη γερμανική οργή με την πρωτοφανή ενίσχυση στην ευρωζώνη. Η πιο πρόσφατη κλιμάκωση της μακροχρόνιας διαφωνίας απειλεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του υπόλοιπου κόσμου στη δυνατότητα της περιοχής να συμφωνήσει σε μια οδό προς τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Ο Σόιμπλε ανέβασε τη θερμοκρασία την προηγούμενη εβδομάδα όταν είπε πως ο Ντράγκι μοιράζεται την ευθύνη για την άνοδο των λαϊκιστικών πολιτικών ομάδων, και επέστρεψε την Τρίτη λέγοντας πως η πολιτική της ΕΚΤ δημιουργεί «εξαιρετικά προβλήματα» για τις γερμανικές συντάξεις. Παρ’ ότι ο Ντράγκι δεν έχει απαντήσει δημόσια, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της ίδιας της Γερμανίας επέκρινε πρόσφατα το σκεπτικό της χώρας ως στενόμυαλο και υπογράμμισε την ανεξαρτησία της ΕΚΤ.
«Το κλίμα στη Γερμανία είναι κατά της ΕΚΤ» είπε ο Κρίστιαν Όμπενταλ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης, think tank με έδρα στο Λονδίνο. «Υπάρχει ο κίνδυνος η κριτική της Γερμανίας στην ΕΚΤ να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των επιχειρήσεων στο εξωτερικό στην ικανότητα της ευρωζώνης να λύσει τα ακόμη σημαντικά οικονομικά και θεσμικά προβλήματά της.»
Ο Σόιμπλε και ο Ντράγκι θα συναντηθούν κατά πάσα πιθανότητα στις συναντήσεις του ΔΝΤ και των αξιωματούχων της Ομάδας των 20, σύμφωνα με εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών. Με δεδομένη τη δέσμευση του Ντράγκι να κάνει ότι χρειαστεί για να ανεβάσει τον πληθωρισμό στη 19μελή νομισματική ένωση και τις γερμανικές αμφιβολίες για τη νομισματική ή τη νομισματική ενίσχυση, η οποιαδήποτε ανακωχή μάλλον δε θα κρατήσει πολύ.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο επικεφαλής της εδρεύουσας στη Φρανκφούρτη ΕΚΤ – η οποία ακολουθεί το μοντέλο της γερμανικής Bundesbank – έχει συγκρουστεί με αξιωματούχους της μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης σε μια διεθνή εκδήλωση. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του ΔΝΤ τον Οκτώβριο του 2014, υποσχέθηκε να προχωρήσει σε πιο χαλαρή πολιτική εάν χρειαστεί, την ίδια στιγμή που ο Σόιμπλε προειδοποιούσε κατά της ποσοτικής χαλάρωσης. Στην ίδια συνάντηση, το γερμανικό περιοδικό Focus ανέφερε, χωρίς να επικαλείται λόγια κανενός, πως ο Ντράγκι έβρισκε πως η συνεργασία με τον πρόεδρο της Bundesbank Γενς Βάιντμαν είχε γίνει «σχεδόν αδύνατη».
Θυμίζει επίσης την πάλη για λύση της σύγκρουσης για τη βοήθεια προς την Ελλάδα η οποία έφτασε ως την ατζέντα της συνόδου της Ομάδας των Επτά στη νότιο Γερμανία τον Ιούνιο του 2015. Το μήνυμα που δίνεται είναι πως η σύσταση της ευρωζώνης είναι πολύ αδέξια για να λύσει αποτελεσματικά τις εσωτερικές διαφορές.
Για τον Νικολά Βερόν του Ινστιτούτου Peterson στην Ουάσινγκτον, αυτό κάνει τη δουλειά της ΕΚΤ δυσκολότερη, αλλά όχι αδύνατη.
«Έχουμε δει ξανά και ξανά την ΕΚΤ να μπορεί να ενεργήσει, διευθετώντας τα πολιτικά εμπόδια» είπε ο Βερόν, αναφερόμενος στη συγκριτικά καθυστερημένη άφιξη της ποσοτικής χαλάρωσης τον Μάρτιο του 2015 ως παράδειγμα. «Στο τέλος η ΕΚΤ καταφέρνει να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει.»
Η κριτική της πολιτικής της από υψηλά ιστάμενους αξιωματούχους μπορεί να βλάψει τη θέση της ΕΚΤ, ακόμη και αν δεν επηρεάζει τον τρόπο που λειτουργεί, σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Μπάργουελ, πρώηνστέλεχος της Τράπεζας της Αγλλίας που είναι σήμερα ανώτερος οικονομολόγος στη BNP Paribas Investment Partners στο Λονδίνο.
Αυτό κάνει τα σχόλια του Βάιντμαν ιδιαίτερα χρήσιμα για τον Ντράγκι. Παρ’ ότι ο πρόεδρος της Bundesbank αντιτάθηκε στο πακέτο ενίσχυσης της ΕΚΤ τον Μάρτιο, υπερασπίστηκε τον θεσμό σε συνέντευξή του στους Financial Times που δημοσιεύτηκε την Τρίτη.
Η γερμανική διαφωνία «δεν εστιάζει αρκετά στις ευρύτερες μακροοικονομικές συνέπειες της νομισματικής πολιτικής» είπε. «Δεν είναι ασύνηθες για τους πολιτικούς να έχουν άποψη για τη νομισματική πολιτική, όμως είμαστε ανεξάρτητοι.»
Ο Βάιντμαν είναι «ο άνθρωπος με την πιο κατάλληλη θέση στη Γερμανία για να υπερασπιστεί την ΕΚΤ», είπε ο Μπάργουελ. «Είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς πως η νομισματική ένωση είναι πολύ νέα. Ο κόσμος βλέπει ακόμη την πολιτική της ευρωζώνης υπό το πρίσμα του ‘κάνει αυτό για τη χώρα μου;’.»
Παρ’ ότι ο Σόιμπλε έχει πατήσει στην ευρύτερη γερμανική ανησυχία για τις πολιτικές του Ντράγκι, τα σχόλιά του πηγάζουν και από την εγχώρια πολιτική. Τα χαμηλά επιτόκια υπονομεύουν τη δυνατότητα των παρόχων συντάξεων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ένα θεμελιώδες ζήτημα σε μια χώρα με έναν γηρασμένο πληθυσμό. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών απέδωσε την περασμένη εβδομάδα μέρος της ευθύνης για την άνοδο του δεξιού, λαϊκιστικού κόμματος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία στον πρόεδρο της ΕΚΤ.
Η Ολλανδία αντιμετωπίζει παρόμοιες δυσκολίες με τη χρηματοδότηση των συντάξεων, οδηγώντας το μέλος του Κυβερνητικού Συμβουλίου Κλάας Κνοτ να πει την Τετάρτη στο ολλανδικό κοινοβούλιο πως παρ’ ότι είναι ένα από τα πιο επικριτικά μέλη του σώματος χάραξης πολιτικής, χρειάζεται «υπομονή και ρεαλισμός» για να κριθεί η επίδραση του παρόντος προγράμματος ενίσχυσης.
Η συχνά επαναλαμβανόμενη θέση της ΕΚΤ είναι πως θα κάνει ότι χρειαστεί, όμως δεν μπορεί να διορθώσει την οικονομία μόνη της. Είναι ευθύνη των κυβερνήσεων να χρησιμοποιήσουν το «δημοσιονομικό περιθώριο» όπου μπορούν – μία παρατήρηση που θεωρείται ευρέως ότι απευθύνεται κυρίως στη Γερμανία – και να εφαρμόσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ερωτηθείσα για την πολιτική της ΕΚΤ την Τετάρτη, είπε πως οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα πρέπει να κάνουν το δικό τους κομμάτι για να προωθήσουν την ανάπτυξη και να παράγουν πληθωρισμό, επιτρέποντας έτσι στην κεντρική τράπεζα να αλλάξει την πολιτική της. Το ΔΝΤ συμφωνεί, και ζητά και εκείνο δημοσιονομικά μέτρα.
«Η νομισματική πολιτική θα πρέπει να συνοδεύεται από συντονισμένες προσπάθειες επιτάχυνσης της επιδιόρθωσης των ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα – ιδιαίτερα στην ευρωζώνη» ανέφερε το ΔΝΤ στην έκθεση του World Economic Outlook αυτήν την εβδομάδα. «Η μεγαλύτερη βραχυπρόθεσμη στήριξη δημοσιονομικής πολιτικής» θα πρέπει να παρέχει μια «ώθηση προς την ανάπτυξη».
Και πάλι, ωστόσο, ο Σόιμπλε ετοιμάζει μια σκληρή γραμμή. Δε βλέπει καμία ανάγκη συναγερμού για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία δεν είναι τόσο δυσοίωνη όσο μπορεί να θεωρούν κάποιοι, ανέφερε κυβερνητικός αξιωματούχος την Τρίτη.
Μιλώντας στη Νέα Υόρκη την Τετάρτη, ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Βίτορ Κονστάντσιο είπε πως ενώ έχουν υπάρχει «πρόσφατα κάποιες αντιδράσεις κατά της νομισματικής πολιτικής σε κάποιες περιοχές», η ενίσχυση κάνει αυτό που μπορεί για να επαναφέρει την οικονομία στον σωστό δρόμο.
Η κριτική της Γερμανίας κατά της ΕΚΤ δεν έμεινε απαρατήρητη και σε άλλες περιοχές της ευρωζώνης.
«Οι γάλλοι χρειάστηκαν να μάθουν, και δεν ήταν εύκολο, να σέβονται την απόλυτη ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας» είπε την Τετάρτη ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν. «Το λέω με πολύ φιλικό τρόπο, οι γερμανοί δε θα πρέπει να ξεχάσουν τις καλές τους συνήθειες.»