Ύστερα από την επιτυχία τους στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, οι λαϊκιστές στρέφουν το βλέμμα τους στα επόμενα πέντε ντόμινο που παραμονεύουν.
Κάλπες αναμένεται να στηθούν σε λιγότερο από έναν χρόνο στην Ιταλία, την Αυστρία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και στη συνέχεια στη Γερμανία. Η οργή με το πολιτικό και επιχειρηματικό κατεστημένο λόγω μιας σειράς δυσαρεσκειών από την ανισότητα μέχρι τη μετανάστευση θα διαμορφώσει πιθανότητα αυτές τις αναμετρήσεις, με το αποτέλεσμα να γίνεται όλο και πιο δύσκολο να προβλεφθεί.
«Νομίζω ότι αρχίζουμε να μαθαίνουμε πως οι δημοσκοπήσεις συνεχώς υποτιμούν τον εξτρεμιστή, εθνικιστή υποψήφιο» είπε ο Μπομπ Τζάντζουα, ανώτερος ανεξάρτητος σύμβουλος πελατών της Nomura.
Η λαϊκιστική άνοδος κατάφερε να ξεπεράσει το εμπόδιο του κατεστημένου πρώτη φορά στη Βρετανία. Ακολουθεί χρονοδιάγραμμα των προηγούμενων επιτυχιών και των προκλήσεων στους επόμενους 10 μήνες στην Ευρώπη.
Δημοψήφισμα Brexit
Η ψήφος της 23ης Ιουνίου υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν μια στιγμή ορόσημο, καθώς οι ψηφοφόροι αψήφισαν το μέτωπο του βρετανικού κατεστημένου και τη συμβουλή των παγκόσμιων θεσμών, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μέχρι το ΝΑΤΟ. Οι επιπτώσεις συνεχίζουν να είναι αισθητές στη Βρετανία, καθώς η αβεβαιότητα επισκιάζει τα σχέδια της πρωθυπουργού Τερέζα Μέι τέσσερις μήνες αφού ανήλθε στην εξουσία.
Προχωράμε στη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ και η «επανάσταση συνεχίζεται», όπως είπε σε τηλεφωνική συνέντευξη ο Νάιτζελ Φάρατζ, αρχηγός του Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου και αρχιτέκτονας της ψήφου του Brexit. «Δύο τεράστιες αναταράξεις το 2016. Η ανίερη συμμαχία των μεγάλων επιχειρήσεων, των μεγάλων τρπαεζών και των μεγάλων πολιτικών, πιστεύω πως φτάνει στο τέλος της.»
Ιταλικό δημοψήφισμα
Η πρώτη δοκιμασία έρχεται σε λιγότερο από έναν μήνα. Οι ιταλοί θα ψηφίσουν στις 4 Δεκεμβρίου σε ένα συνταγματικό δημοψήφισμα που σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι θα κάνει τις κυβερνήσεις πιο σταθερές και θα δρομολογήσει τη νομοθεσία. Η υπόσχεση του Ρέντσι να παραιτηθεί εάν χάσει έχει μετατρέψει το δημοψήφισμα σε ψηφοφορία για την πρωθυπουργία του. Οι δημοσκοπήσεις, εάν τις πιστέψουμε, δείχνουν ήττα με μικρή διαφορά για τον Ρέντσι, κάτι που θα ενισχύσει το αντικαθεστωτικό Κίνημα Πέντε Αστέρων. Μπορεί επίσης να πυροδοτήσει πρόωρες εκλογές τον επόμενο χρόνο – κάτι που σημαίνει πως οι κυβερνήσεις που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 75% της ευρωζώνης θα βρίσκονται σε ρευστή κατάσταση την ίδια χρονιά.
Ο πρώην κωμικός και πλέον πολιτικός Μπέπε Γκρίλο, συνιδρυτής των Πέντε Αστέρων, έγραψε πως η νίκη του Τραμπ ήταν «απίστευτη» στο διαδικτυακό του blog. «Αυτή είναι η κατάκαυση μιας εποχής. Είναι η αποκάλυψη αυτού του πληροφοριακού συστήματος, των τηλεοράσεων, των μεγάλων εφημερίδων, των διανοούμενων, των δημοσιογράφων.» Το Κίνημα, που ήδη διοικεί πόλεις όπως η Ρώμη και το Τορίνο, ζητά δημοψήφισμα για την παραμονή της Ιταλίας στην ευρωζώνη.
Ο πρώην πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα είπε στην ιταλική εφημερίδα La Stampa πως οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι θα πρέπει να διορθώσουν τις σχέσεις τους με τους ψηφοφόρους και πως αυτό που αποκάλεσε ως μοντέλο Κλίντον, όπου πολιτικοί απολαμβάνουν τόσο πολυετής καριέρες, έχει τελειώσει για πάντα. «Τα παραδοσιακά κόμματα, όπως τα επινοήσαμε, έχουν τελειώσει» προσέθεσε.
Αυστριακή προεδρία
Την ίδια ημέρα, στις 4 Δεκεμβρίου, οι αυστριακοί θα επιστρέψουν στις κάλπες για να εκλέξουν νέο πρόεδρο, αφού η προηγούμενη προσπάθεια ακυρώθηκε. Ενώ στην Αυστρία, όπως και στη γειτονική Γερμανία, η πραγματική εξουσία βρίσκεται στα χέρια της καγκελαρίας, η αναμέτρηση για την κατά κύριο λόγο διακοσμητική θέση του προέδρου θα παρακολουθεί στενά, καθώς μπορεί να αναδείξει στην εξουσία τον πρώτο ακροδεξιό ηγέτη σε δυτική ευρωπαϊκή χώρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον Μάιο, ο υποψήφιος του Πράσινου Κόμματος Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν απέσπασε τη νίκη από τον Νόρμπερτ Χόφερ του αντιμεταναστευτικού Κόμματος Ελευθερίας, με περίπου 30.000 ψήφους από τις περισσότερες από 4,5 εκατομμύρια στο σύνολο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η διαφορά αυτή τη φορά είναι πολύ μικρή για να έχουμε μια εκτίμηση.
Για τον καγκελάριο Κρίστιαν Κερν, οι εκλογές των ΗΠΑ κρύβουν μαθήματα για την Ευρώπη. «Είμαι πεπεισμένος πως οι εκλογικές μάχες θα μετατραπούν σε μάχες για τις μεσαίες τάξεις, και αυτή είναι μια μάχη που θα αναλάβουμε» είπε σε δημοσιογράφους στη Βιέννη.
Ολλανδικές εκλογές
Η Ολλανδία εκκινεί την πρωτοφανή εκλογική σεζόν της Ευρώπης για το 2017, με κοινοβουλευτικές εκλογές στις 15 Μαρτίου. Η Ολλανδία αποτελεί ενός είδους εργαστήριο για την ευρωπαϊκή πολιτική, με ασταθείς, πολυκομματικές συμμαχίες να είναι η νόρμα και περίπου 13 κόμματα να περιμένουν να μπουν στη Βουλή τον επόμενο χρόνο. Ο Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος ηγείται του κατά του Ισλάμ Κόμματος Ελευθερίας – συμμαχικό αλλά χωρίς να έχει σχέση με το ομώνυμο αυστριακό κόμμα – δίνει σκληρή μάχη με τους Φιλελεύθερους του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε σε κάποιες δημοσκοπήσεις. «Ο λαός παίρνει τη χώρα του πίσω» έγραψε στο Twitter ο Βίλντερς για τις ΗΠΑ, ο οποίος θέλει να ακολουθήσει τη Βρετανία με δημοψήφισμα «Nexit», για τη θέση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Το ίδιο θα κάνουμε κι εμείς.»
Παρ’ όλα αυτά, η Ολλανδία, με περισσότερο από μια δεκαετία εμπειρίας με λαϊκιστές ξεκινώντας από τον Πιμ Φόρτουϊν, μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτόν τον χρόνο για να ανακόψει την άνοδο του Βίλντερς. Ο Ρούτε έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο συμμαχίας με το Κόμμα Ελευθερίας, και είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς ο Βίλντερς θα μπορούσε να συγκεντρώσει μια επαρκή πλειοψηφία εάν κερδίσει στις εκλογές. «Από τη μία, η νίκη του Τραμπ κάνει τη λαϊκιστική πολιτική πιο αποδεκτή» είπε ο Κες Αρτς, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Χρόνινγκεν. «Όμως από την άλλη, όλα τα κόμματα και οι πολιτικοί που μπορεί ακόμη να κοιμούνταν σε σχέση με τις εκλογές του Μαρτίου, τώρα έχουν ξυπνήσει.»
Γαλλική προεδρία
Οι γάλλοι ψηφοφόροι έχουν στηρίξει δύο φορές το Εθνικό Μέτωπο ως τον δεύτερο γύρο των εκλογών έως τώρα, υπό δύο διαφορετικές γενιές Λε Πεν, μόνο για να κάνουν πίσω από το αντιμεταναστευτικό κόμμα την τελευταία στιγμή. Το Brexit και η νίκη του Τραμπ δείχνουν πως τίποτα δεν πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο για τον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 7 Μαΐου.
Με τον Ολλάντ να είναι ο λιγότερο δημοφιλής πρόεδρος στη γαλλική ιστορία, και με τον εξαιρετικά αντιπαθή προκάτοχό του Νικολά Σαρκοζί να επιστρέψει ως υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων, η Μαρίν Λε Πεν μπορεί να βρει άνοιγμα. Η μόνη επικεφαλής μεγάλου γαλλικού πολιτικού κόμματος που υποστήριξε τον Τραμπ, τον συνεχάρη με ανάρτηση στο Twitter, χαιρετίζοντας την «απελευθέρωση» του αμερικανού λαού. Η Λε Πεν συμπλήρωσε αργότερα πως πιστεύει πως οι γάλλοι, «που εκτιμούν την ελευθερία τους», θα αποσπαστούν από ένα σύστημα που «τους καταδυναστεύει».
«Μέχρι τώρα όλοι στη Γαλλία, όπως και όλες οι λεγόμενες ενημερωμένες απόψεις στην Αμερική, έλεγαν πως ‘ο Τραμπ δεν μπορεί να κερδίσει, η Λε Πεν δεν μπορεί να κερδίσει’» είπε ο Χάουαρντ Ντέιβις, επικεφαλής της Royal Bank of Scotland. «Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αναρωτιούνται εάν αυτό είναι πραγματικό τόσο βέβαιο, οπότε νομίζω πως οι γάλλοι θα είναι πολύ ανήσυχοι.»
Γερμανικές εκλογές
Η Γερμανία, με τους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες της που έχουν σκοπό να αποτρέψουν δικτατορικές στροφές, είναι επίσης η χώρα της Ευρώπης που αντιστέκεται περισσότερο στον λαϊκισμό. Οι ομοσπονδιακές εκλογές το φθινόπωρο του 2017 θα αναδείξουν εάν αυτή η μεταπολεμική πεποίθηση ισχύει ακόμη. «Ο δημαγωγικός λαϊκισμός δεν είναι πρόβλημα μόνο στην Αμερική» ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε σχόλιασμό του στην εφημερίδα Bild.
Η Φράουκε Πέτρι, η συνεπικεφαλής του αντιμεταναστευτικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία, βλέπει τη νίκη του Τραμπ ως μάθημα για τη Γερμανία, λέγοντας πως «όπως οι αμερικανοί δεν πίστεψαν τις δημοσκοπήσεις των κατεστημένων μέσων, και οι γερμανοί θα πρέπει να έχουν το θάρρος να αφήσουν στο στίγμα τους στις εκλογικές κάλπες».
Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, η οποία δεν έχει ακόμη αποκαλύψει εάν θα κατέβει στις εκλογές, έχει ήδη δεχτεί μια σειρά ηττών σε τοπικές εκλογές, λόγω της προσφυγικής πολιτικής της, την οποία κατήγγειλε το AfD και περιέγραψε ως «τρελή» ο Τραμπ. Η αναπάντεχη νίκη των Ρεπουμπλικανών μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που θα την πείσει να διεκδικήσει την τέταρτη θητεία.