Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Αυστρίας Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν υποσχέθηκε να δείξει μια φιλοευρωπαϊκή στάση στην κόσμο, αφού επικράτησε στην αναμέτρηση κατά του υποψηφίου του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας, σε μια ανάδειξη των ορίων στην άνοδο των λαϊκιστών που καταλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η νίκη του φαν ντερ Μπέλεν επί του Νόρμπερτ Χόφερ στην επαναληπτική προεδρική αναμέτρηση της Κυριακής καλωσορίστηκε από πολιτικούς ηγέτες από τις Βρυξέλλες ως το Βερολίνο ως χτύπημα κατά του εθνικισμού, αφού ο Χόφερ ηγήθηκε μιας εκστρατείας κατά της μετανάστευσης και υποστήριξε μια μειωμένη και με λιγότερες δικαιοδοσίες ΕΕ.
Η Αυστρία έδωσε «ένα μήνυμα ελπίδας και θετικής αλλαγής σε όλη την Ευρώπη», είπε ο φαν ντερ Μπέλεν, στα 72 του, στη δήλωσή του που μεταδόθηκε ζωντανά από τη δημόσια τηλεόραση ORF. Είναι ένα «μήνυμα που θα εξεταστεί και θα αναλυθεί προσεκτικά» στις πρωτεύουσες της ΕΕ, είπε: «Μπορείς πραγματικά να κερδίσεις εκλογές με μια φιλοευρωπαϊκή θέση».
Η εκλογική αναμέτρηση στην Αυστρία θεωρούταν προάγγελος του λαϊκιστικού αισθήματος στην Ευρώπη μετά τη νίκη του Brexit και την αναπάντεχη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως πρόεδρος των ΗΠΑ. Η αρχηγός του γαλλικού Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λε Πεν και ο ολλανδός αντι-ισλαμιστής πολιτικός Γκερτ Βίλντερς – και οι δύο θα συμμετέχουν σε εθνικές εκλογές τον επόμενο χρόνο – προσέφεραν τη συμπάθειά τους στον Χόφερ μέσω Twitter. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο πρώην αρχηγός του Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου, αναφέρθηκε νωρίτερα στην ευρωσκεπτικιστική στάση του Χόφερ ως επιπλέον ένδειξη των πιέσεων που περικλείουν τη «δομή» της ΕΕ.
Το ιταλικό δημοψήφισμα της Κυριακής αναζωογόνησε το αντικαθεστωτικό κλίμα, καθώς ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι παραιτήθηκε ύστερα από βαριά ήττα.
Οι αυστριακοί ψηφοφόροι αγνόησαν την εθνικιστική έλξη του Χόφερ υπέρ του φαν ντερ Μπέλεν, έναν καθηγητή οικονομικών με τη στήριξη του Πράσινου Κόμματος, ο οποίος διεκδίκησε τη διακοσμητική κυρίως θέση του προέδρου ως ανεξάρτητος υποψήφιος.
Με όλες τις κανονικές ψήφους να έχουν καταμετρηθεί, ο φαν ντερ Μπέλεν συγκέντρωσε 51,7% έναντι 48,3% του Χόφερ. Παρ’ ότι οι ταχυδρομικές ψήφοι θα καταμετρηθούν τη Δευτέρα, η διαφορά της νίκης του φαν ντερ Μπέλεν ήταν πολύ μεγάλη για να αλλάξει το αποτέλεσμα, οδηγώντας τον Χόφερ σε παραδοχή της ήττας του.
Ο πρόεδρος της ΕΕ Ντόναλντ Τασκ προσέφερε άμεσα τα «θερμά του συγχαρητήρια» στον φαν ντερ Μπέλεν, και ο γερμανός αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος ηγείται του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, καλωσόρισε το αποτέλεσμα στη συνέντευξή του με τη Bild ως «νίκη της λογικής κατά του δεξιού λαϊκισμού». Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολλάντ είπε πως «ο αυστριακός λαός επέλεξε την Ευρώπη, και την ανοικτότητα», σύμφωνα με την Associated Press.
«Είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι πως η δύναμη της κοινής λογικής μπορεί να νικήσει το μίσος, την οργή, τον εθνικισμό και τα ψέματα στις δημοκρατίες μας» είπε ο Τόμας Στρομπλ, αναπληρωτής επικεφαλής του κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ, σε τηλεοπτική συνέντευξη στο ARD. «Συνολικά, είναι ένα καλό σημάδι» σε ό,τι αφορά τις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές του φθινοπώρου του 2017, είπε.
Για την Αυστρία, το αποτέλεσμα διέψευσε τις προβλέψεις για τερματισμό με πολύ μικρή διαφορά και δίνει τέλος σε μια χρονιά προεκλογικής πολιτικής που πόλωσε τη χώρα. Ο φαν ντερ Μπέλεν, ο οποίος υποσχέθηκε να εμποδίσει τις κατά της ΕΕ δυνάμεις να σχηματίσουν κυβέρνηση, τώρα θα πρέπει να γιατρέψει τα χάσματα που εκτέθηκαν λόγω της μετανάστευσης και της οικονομικής ανισότητας.
Στη νικητήρια ομιλία του, είπε πως εκπροσωπεύει τις «παλιές αξίες» της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης, και άφησε να εννοηθεί πως σκοπεύει να ξεκινήσει μια πιο ενεργή προεδρία, καλώντας σε επικέντρωση σε πολιτικές όπως η προσπάθεια αντιμετώπισης της ανεργίας.
Είναι η πρώτη φορά σε 70 χρόνια που η χώρα έχει εκλέξει έναν υποψήφιο για την προεδρία εκτός του Σοσιαλδημοκρατικού ή του Λαϊκού Κόμματος της Αυστρίας, αφού και τα δύο κατεστημένα κόμματα αποκλείστηκαν σε προηγούμενους γύρους. Είναι επίσης η πρώτη φορά που αρχηγός του Πράσινου Κόμματος έχει κερδίσει τη λαϊκή ψήφο στην Ευρώπη και γίνει αρχηγός κράτους από το ξεκίνημα του παγκόσμιου οικολογικού κινήματος.
Ο φαν ντερ Μπέλεν είχε κερδίσει με μικρή διαφορά στην πρώτη προεδρική αναμέτρηση στις 22 Μαΐου, όμως το αποτέλεσμα ακυρώθηκε από το Συνταγματικό δικαστήριο λόγω παρατυπιών κατά την καταμέτρηση των ταχυδρομικών ψήφων. Το υπουργείο Εσωτερικών της Αυστρίας έδειξε πως ο φαν ντερ Μπέλεν κατέκτησε περισσότερη αγροτική στήριξη στην επαναληπτική αναμέτρηση της Κυριακής, ενώ κατέκτησε βασικές περιοχές στη βιομηχανική καρδιά της Άνω Αυστρίας, καθώς και στα βουνά του Τιρόλο.
Ο φαν ντερ Μπέλεν είπε πως η διαφορά με την οποία νίκησε μπορεί να ανέρχεται στις 300.000 ψήφους, το δεκαπλάσιο της αμφιλεγόμενης αναμέτρησης του Μαΐου. Οι τηλεοπτικές εκτιμήσεις συμπεριλαμβανομένων των ταχυδρομικών ψήφων του δίνουν 53,3% έναντι του 46,7% του Χόφερ.
Το αποτέλεσμα διαψεύδει κάποιους αναλυτές που είχαν προβλέψει πως ο Χόφερ θα ωφελούταν από τις ίδιες εθνικιστικές δυνάμεις που προώθησαν τον Τραμπ στην προεδρία με την εκστρατεία του «πρώτα η Αμερική» τον περασμένο μήνα. Ο Χόφερ στήριξε την εκστρατεία του στη δυνατότητά του να αναπτύξει εύνοια στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, αλλά και από τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Ζητώ από τους ψηφοφόρους μου να δεχτούν πως σε μια δημοκρατία, ο ψηφοφόρος έχει πάντα δίκιο» είπε ο Χόφερ κατά την παραδοχή της ήττας του. Προσέθεσε πως ανυπομονεί για τον επόμενο γύρο εθνικών εκλογών, όπου θα σταθεί δίπλα στον αρχηγό του Κόμματος Ελευθερίας Χάινς-Κρίστιαν Στρας, ο οποίος κατηγόρησε τον φαν ντερ Μπέλεν πως ενορχήστρωσε τη νίκη της Κυριακής με μια «τεράστια εκστρατεία εκφοβισμού».
Ο αυστριακός καγκελάριος Κρίστιαν Κερν, ένας Σοσιαλδημοκράτης που προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα πως η ΕΕ πρέπει να μεταρρυθμιστεί ή να πέσει στην άβυσσο, είχε πιο συμβιβαστικό τόνο.
«Ο Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν θα είναι καλός συνεργάτης για μια ανοιχτόμυαλη, προσανατολισμένη στο μέλλον πολιτική αλλαγής και ελπίδας» είπε ο Κερν. «Στους ψηφοφόρους του Νόρμπερτ Χόφερ λέω πως κανείς δεν πρέπει να αισθάνεται χαμένος σήμερα. Είμαστε όλοι Αυστρία.»