Αυτήν την εβδομάδα, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να προσφέρουν νέα ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα. Τα νέα «βραχυπρόθεσμα» μέτρα είναι καλύτερα από το τίποτα –όμως είναι λιγότερα από μια πειστική λύση σε ένα πρόβλημα που έχει παραταθεί τόσο πολύ.
Η συμφωνία, η οποία σχεδιάστηκε και συμφωνήθηκε επί της αρχής νωρίτερα φέτος, θα πρέπει να βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση να πείσει τους ψηφοφόρους να συνεχίσουν να δέχονται τις απαραίτητες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό είναι καλό. Δεν είναι αρκετό, όμως, για να βάλει τα χρέη και τον προϋπολογισμό της χώρας σε μια βιώσιμη πορεία. Για αυτόν τον λόγο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η στήριξη του οποίου θα είναι απαραίτητη για την επίτευξη αυτού του μεγαλύτερου στόχου, δεν έχει ακόμη συμφωνήσει να συμμετάσχει. Ύστερα από χρόνια προσπαθειών, το ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί.
Λίγο πριν από τις τελευταίες συζητήσεις, ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν αναγνώρισε πως «η Ελλάδα έχει κάνει τεράστιες προσπάθειες. Αυτή είναι η πρώτη ελληνική κυβέρνηση εδώ και πολύ καιρό που έχει υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της». Είπε πως είναι σημαντικό η Ευρώπη να απαντήσει αναγνωρίζοντας την υποχρέωσή της να βοηθήσει χαλαρώνοντας το χρέος της χώρας, τόσο ως ανταμοιβή όσο και για να ενθαρρύνει περαιτέρω βελτιώσεις στο επιχειρηματικό κλίμα.
Όλα αυτά είναι αλήθεια. Η Ελλάδα δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι δεν κάνει τίποτα για να βοηθήσει τον εαυτό της. Το τραπεζικό σύστημα έχει σταθεροποιηθεί ύστερα από τρεις γύρους ανακεφαλαιοποίησης, και οι καταθέσεις επιστρέφουν, αν και αργά. Η οικονομία αναπτύσσεται ήπια. Η χώρα πέτυχε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα για τους πρώτους 10 μήνες του έτους. Οι πωλήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων προχωρούν αργά αλλά σταθερά.
Αυτές οι προσπάθειες δικαιολογούν την παράταση του προγράμματος αποπληρωμών και την ανταλλαγή κάποιου χρέους κυμαινόμενου επιτοκίου με σταθερές πληρωμές με τα σημερινά επιτόκια, όπως ανακοινώθηκε. Όμως η αναμενόμενη μείωση στο χρέος της Ελλάδας σε σχέση με την οικονομική της παραγωγή κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2060 είναι υπερβολικά διστακτική – ενώ η ιδέα ότι η Ελλάδα μπορεί να πετύχει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 3,5% της παραγωγής για την επόμενη δεκαετία είναι φαντασίωση.
Η λιτότητα που σχεδιάστηκε για να βάλει την Ελλάδα ξανά στον σωστό δρόμο – συμπεριλαμβανομένων των χαμηλότερων συντάξεων, των απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων, άλλων περικοπών στις δημόσιες δαπάνες, και υψηλότερων φόρων – έχει ήδη δημιουργήσει πραγματικές δυσκολίες. Η ανεργία παραμένει πάνω από το 23%. Νέες απεργίες και διαδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η ΕΕ είναι η επιδείνωση της αντιπαράθεσης στην Ελλάδα να προστεθεί στην αναστάτωση στην Ιταλία.
Για το δικό τους συμφέρον, οι κυβερνήσεις των πιστωτών θα πρέπει να είναι περισσότερο αποφασιστικές. Όσο το περίσσευμα του χρέους της Ελλάδας μένει άλυτο, η χώρα θα παραμείνει αποκλεισμένη από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, μειώνοντας τις προοπτικές της και αυξάνοντας το βάρος που επιβάλει στις κυβερνήσεις της ΕΕ. Επιτρέποντας στην Ελλάδα να παραμένει ικέτης και πολιτική ντροπή για τις υπόλοιπες κυβερνήσεις δημιουργείται μια πιθανή πηγή νέας ανισορροπίας.
Αναγνωρίζεται ευρέως πως τα χρέη της χώρας, ακόμη και μετά τα μέτρα αυτής της εβδομάδας, δε θα αποπληρωθούν πλήρως. Η αντιμετώπιση αυτού του γεγονότος τώρα, με επαρκή ελάφρυνση για να γίνει η θέση του χρέους βιώσιμη, θα βοηθούσε την υπόλοιπη ένωση όσο θα βοηθούσε και την Ελλάδα.