Η δολοφονία ανώτατου απεσταλμένου της Ρωσίας στην Τουρκία είναι απ’ ότι φαίνεται ένα ακόμη αιματηρό αποτέλεσμα του εμφύλιου πολέμου στη Συρία.
Video δείχνει τον θύτη να φωνάζει θρησκευτικά συνθήματα και «Μην ξεχνάτε το Χαλέπι», αναφερόμενος στην πόλη της Συρίας όπου τα συμφέροντα της Τουρκίας και της Ρωσίας συγκρούστηκαν, και όπου ο εμφύλιος πόλεμος έχει μετατραπεί σε ανθρωπιστική κρίση. Οι ηγέτες και των δύο χωρών αντέδρασαν γρήγορα, υποσχόμενοι πως η δολοφονία δε θα φθείρει τους δεσμούς ανάμεσα στην Άγκυρα και τη Μόσχα, οι οποίοι βρίσκονται ακόμη σε αποκατάσταση ύστερα από την κατάρριψη από την Τουρκία ρωσικού αεροσκάφους κοντά στα σύνορά της με τη Συρία τον περασμένο χρόνο.
1. Γιατί ο οπλοφόρος αναφέρθηκε στο Χαλέπι;
Το Χαλέπι είναι εκεί όπου τα συριακά στρατεύματα με τη βοήθεια της Ρωσίας επικράτησαν των ανταρτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν σουνίτες μουσουλμάνοι, ύστερα από κάποιες από τις πιο σκληρές μάχες στον σχεδόν 6ετή εμφύλιο πόλεμο. Παρ’ ότι η Τουρκία στήριξε ενεργά τους αντάρτες από τα πρώιμα στάδια του πολέμου, πιο πρόσφατα έχει δώσει μεγαλύτερη αξία στο να μείνει μακριά από το Χαλέπι, ώστε να μην παρέμβει στην εκστρατεία της Ρωσίας εκ μέρους του προέδρου Μπασάρ αλ Ασάντ.
2. Τι θα γίνει τώρα με την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία;
Οποιαδήποτε μεγάλη ζημιά είναι απίθανη, με τους αξιωματούχους και των δύο πλευρών να λένε πως οι διμερείς σχέσεις είναι πολύ σημαντικές για να εκτροχιαστούν λόγω της δολοφονίας. Ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού αποκάλεσε τη δολοφονία «τρομοκρατική επίθεση κατά των σχέσεων Τουρκίας και Ρωσίας». Οι υπουργοί Εξωτερικών και Αμύνης της Ρωσίας και της Τουρκίας, μαζί με τους ιρανούς ομολόγους τους, σχεδιάζουν να προχωρήσουν με τη συνάντηση στη Μόσχα την Τρίτη, για να συζητήσουν τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία. «Δε θα υπάρξει νέα ψύχρανση στις σχέσεις» είπε ο Λεονίντ Σλούτσκι, επικεφαλής της επιτροπής διεθνών σχέσεων της κάτω ρωσικής βουλής στη ρωσική τηλεόραση.
3. Είναι η Ρωσία και η Τουρκία σύμμαχοι;
Περισσότερο εκκολαπτόμενοι φίλοι. Η Τουρκία μπήκε στο ΝΑΤΟ το 1952, μαζί με την Ελλάδα, καθώς οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους αναζητούσαν οχυρώματα κατά της εξάπλωσης του κομμουνισμού. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Τουρκία και η Ρωσία υπήρξαν εμπορικοί και τουριστικοί εταίροι. Τον Οκτώβριο, τα δύο κράτη συμφώνησαν να συνεργαστούν σε ανάπτυξη αγωγού φυσικού αερίου κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα.
4. Γιατί υπήρχαν ήδη εντάσεις ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία;
Από το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Συρία το 2011, η Ρωσία και η Τουρκία έχουν βρεθεί σε αντικρουόμενες θέσεις για τη μοίρα του Ασάντ. Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον έχει αποκαλέσει «πιο προχωρημένο τρομοκράτη από την ISIS». Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε τον στρατό του για να σώσει τον Ασάντ. Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις έφτασαν στο χείλος της κατάρρευσης όταν τουρκικά αεροσκάφη κατέρριψαν πολεμικό αεροπλάνο της Ρωσίας τον Νοέμβριο του 2015, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, λέγοντας πως το αεροσκάφος είχε πει στο τουρκικό εναέριο χώρο. Ο Πούτιν επέβαλε κυρώσεις στις τουρκικές εξαγωγές και την τουριστική της βιομηχανία. Η σχέση έχει ξεκινήσει να ανακάμπτει από τη στιγμή που ο Ερντογάν εξέφρασε «βαθιά συλλυπητήρια» για το συμβάν.
5. Πόσο επιζήμιο μπορεί να είναι αυτό για την τουρκική οικονομία;
Η οικονομία των 860 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Τουρκίας χτυπήθηκε σκληρά μετά την κατάρριψη του αεροσκάφους. Η απαγόρευση του Πούτιν για τους ρώσους τουρίστες, μαζί με μια σειρά τρομοκρατικές επιθέσεις, επιβάρυναν την τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας, η οποία αντιπροσωπεύει το 6% περίπου του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Ο αριθμός των ξένων επισκεπτών μειώθηκε κατά περισσότερο από 25% τον Οκτώβριο σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, φτάνοντας τη διάρκεια της πτώσης στους 15 μήνες. «Η πιο άμεση επίδραση της τελευταίας εξέλιξης είναι πως οι ελπίδες για την επιστροφή των ρώσων τουριστών στην Τουρκία είναι απίθανο να πραγματοποιηθούν» σύμφωνα με τον πρόεδρο της Teneo Intelligence Βολφάνγκο Πίκολι.
6. Τι λέει αυτό για την τουρκική ασφάλεια;
Η δολοφονία έρχεται ύστερα από δύο πρόσφατες επιθέσεις, με τη μία να αναλαμβάνουν οι κούρδοι αυτονομιστές και για τη δεύτερη η κυβέρνηση να κατηγορεί κούρδους αυτονομιστές, οι οποίες είχαν περισσότερους από 50 νεκρούς σε Κωνσταντινούπολη και Καισάρεια. Η κουρδική ομάδα PKK και το Ισλαμικό Κράτος έχουν οργανώσει αρκετούς βομβαρδισμούς σε όλη την Τουρκία από τον Ιούλιο του 2015, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας. Η Τουρκία ενέτεινε την αντεπίθεση και στις δύο ομάδες με μια διασυνοριακή επιχείρηση στη Συρία που ξεκίνησε τον Αύγουστο. Η τελευταία επίθεση «αναδεικνύει την επιδείνωση της ασφάλειας στην Τουρκία, και φέρνει την πολιτική της κυβέρνησης στη Συρία στο προσκήνιο» σύμφωνα με τον αναλυτή της Eurasia Group Ζάκαρι Γουίτλιν.
7. Τι θα γίνει στη συνέχεια;
Η Τουρκία και η Ρωσία δημιούργησαν κοινή ομάδα δράσης για να διερευνήσουν τη δολοφονία και θα εντατικοποιήσουν τη συνεργασία τους κατά της τρομοκρατίας, είπε ο Ερντογάν σε ομιλία που μεταδόθηκε τηλεοπτικά. Υποσχέθηκε επίσης να υπάρξει περισσότερη συνεργασία στον εμφύλιο της Συρίας, σε μια πιθανή ένδειξη πως ο Πούτιν θα είναι ακόμη πιο ελεύθερος στις κινήσεις του εκεί. «Η Μόσχα θα πιέσει περισσότερο την Άγκυρα για να συγκλίνει προς τη θέση της Ρωσίας, ζητώντας μια μεταβατική κυβέρνηση που θα είναι πιο ευνοϊκή» για τον Ασάντ, σύμφωνα με τον Γουίτλιν της Eurasia Group.