Παρ’ όλα αυτά, οι διαπραγματεύσεις που ξεκινούν στις 9 Ιανουαρίου στη Γενεύη μπορεί να έχουν κάποιες δυνάμεις να δουλεύουν υπέρ τους, δημιουργώντας αισιοδοξία πως ο επί 40 χρόνια χωρισμός μπορεί να φτάσει στο τέλος του. Το νησί της Μεσογείου παραμένει χωρισμένο εθνικά από το 1974, όταν η Τουρκία εισέβαλε για να αποτρέψει την ένωσή του με την Ελλάδα. Είναι χωρισμένο στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου και στα νότια, τη Δημοκρατία της Κύπρου. Μόνο το νότιο τμήμα είναι διεθνώς αναγνωρισμένο.
1. Τι είναι διαφορετικό αυτή τη φορά;
Οι πολιτικοί ηγέτες λένε πως ποτέ άλλοτε δε βρίσκονταν τόσο κοντά σε συμφωνία. Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα προσθέσει το βάρος του στις συζητήσεις στις 12 Ιανουαρίου, και αναμένεται να συνοδευτεί από τους ηγέτες της Ελλάδας και της Βρετανίας. Μια συμφωνία σε μία από τις δυσκολότερες διπλωματικές προκλήσεις του κόσμου θα ήταν μια τελευταία επιτυχία για των πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και θα έδινε στην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τερέζα Μέι μια καλή είδηση που τόσο χρειάζεται εν μέσω των εσωτερικών μαχών για το Brexit. Η Τουρκία διατηρεί 35.000 στρατιώτες στο νησί, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο παρέδωσε την Κύπρο το 1960, συνεχίζει να έχει στρατιωτικές βάσεις εκεί.
2. Τι θα σημαίνει η επανένωση;
Θα απελευθερώσει το εμπόριο και τις επενδύσεις στην περιοχή, και θα έχει πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις πέραν των ακτών του νησιού. Επειδή η Κύπρος είναι τόσο κοντά στις τουρκικές ακτές, ένας συμβιβασμός θα επιτρέψει την ανάπτυξη και την εξαγωγή ανατολικού μεσογειακού πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Τουρκία και την Ευρώπη μέσω αγωγού από την Κύπρο. Από τη στιγμή που η Ελλάδα και η Τουρκία είναι και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ, η επανένωση θα βοηθήσει στην ενίσχυση του οργανισμού στη Μεσόγειο, καθώς η Ρωσία επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή μέσω της στήριξής της προς τον σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασάντ. Περισσότεροι από 10.500 ρώσου κατοικούσαν στην Κύπρο μέχρι το 2011, με πολλούς από αυτούς να βρίσκονται στη νότια πόλη της Λεμεσού. Μια νεκρή ζώνη των Ηνωμένων Εθνών χωρίζει το νησί.
3. Τι θέλει η Τουρκία;
Ο Ερντογάν έχει επιμένει εδώ και καιρό για τη δημιουργία μιας ομοσπονδίας στην Κύπρο, όπου του τουρκοκύπριοι θα έχουν ίσα δικαιώματα και η ασφάλειά τους θα είναι εγγυημένη από την Τουρκία. Είναι απίθανο να υποχωρήσει, καθώς προσπαθεί να σταθεροποιήσει την εξουσία του στο εσωτερικό ύστερα από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο και τις πρόσφατες επιθέσεις από αυτονομιστές κούρδους και το Ισλαμικό Κράτος.
4. Ποια είναι τα βασικά σημεία εμπλοκής;
Τα εδάφη και οι ιδιοκτησίες βρίσκονται στην κορυφή της λίστας. Ένα μεγάλο ζήτημα θα είναι πώς ένα νέο ομοσπονδιακό κράτος θα χωριστεί ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή πλευρά. Οι ελληνοκύπριοι θέλουν να ανακτήσουν τον έλεγχο περιοχών στον βορρά, τον οποίο καταλάμβαναν σχεδόν ολόκληρο πριν από τον χωρισμό του 1974. Υπάρχει επίσης το ερώτημα του ποιος θα εγγυηθεί την ασφάλεια των ελληνοκύπριων και των τουρκοκύπριων. Το νησί έχει τρεις λεγόμενες εγγυήτριες δυνάμεις ασφαλείας: την Ελλάδα, την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ελληνοκύπριοι υποστηρίζουν πως δε θα χρειαστούν εγγυήτριες δυνάμεις σε μια ενωμένη Κύπρο που θα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Τουρκία θέλει να διατηρήσει τη θέση του εγγυητή για να προστατέψει τους τουρκοκύπριους.
5. Ποιες ιδιοκτησίες είναι υπό συζήτηση;
Ύστερα από τον χωρισμό του νησιού, περίπου 150.000 ελληνοκύπριοι που κατοικούσαν στο βόρειο κομμάτι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν νότια, και περίπου 50.000 τουρκοκύπριοι μετεγκαταστάθηκαν βόρεια. Όλοι τους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν προσωπικά περιουσιακά στοιχεία. Τώρα και οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν πώς, και πόσοι, άνθρωποι θα μπορέσουν να ζητήσουν πίσω την περιουσία τους ή να αποζημιωθούν για τις απώλειές τους. περίπου 75% του 1,1 εκατομμυρίου ανθρώπων του νησιού κατοικούν στον νότο.
6. Γιατί εμπλέκεται ο Ομπάμα;
Ο Ομπάμα έχει επενδύσει σημαντικά στην εύρεση λύσης στην επί χρόνια παγωμένη σύγκρουση. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζόζεφ Μπάιντεν και ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι επισκέφθηκαν την Κύπρο για να εκφράσουν τη στήριξή τους στην επανένωση. Ύστερα από την αποτυχία του τελευταίου γύρου συζητήσεων τον Νοέμβριο, ο Μπάιντεν κάλεσε προσωπικά τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη και τον τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί για να τους ενθαρρύνει να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η επανένωση θα ήταν νίκη για την κυβέρνηση Ομπάμα στις τελευταίες της εβδομάδες προτού αναλάβει ο Ντόναλντ Τραμπ.
7. Γιατί εμπλέκεται η ΕΕ;
Μια λύση στο κυπριακό πρόβλημα θα απάλειφε τα εμπόδια για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και θα έθετε το κλίμα για το 2017 ύστερα από μια χρονιά όπου οι διαφορές στην ήπειρο έγιναν εμφανείς. Παρ’ ότι η Κύπρος μπήκε στην ένωση το 2004, τα πλεονεκτήματα και οι υποχρεώσεις της συμμετοχής αφορούν μόνο τη Δημοκρατία της Κύπρου στον νότο, όχι αυτά που θεωρούνται τουρκικά κατεχόμενα στον βορρά. Η Λευκωσία είναι η μοναδική χωρισμένη πρωτεύουσα της ΕΕ. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τη Δημοκρατία της Κύπρου έχει θέσει εμπάργκο σε αεροπλάνα και πλοία με κυπριακή σημαία σε τουρκικά λιμάνια και αεροδρόμια.
8. Εάν επιτευχθεί συμφωνία στη Γενεύη, τι θα γίνει στη συνέχεια;
Οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί από τους πολίτες και των δύο πλευρών της Κύπρου σε ξεχωριστά δημοψηφίσματα. Η Κύπρος έφτασε κοντά σε συμβιβασμό το 2004, λίγο πριν μπει στην ΕΕ, με ένα προσχέδιο από τον ΗΠΕ μιας ομοσπονδίας δύο κοινοτήτων, το οποίο κέρδισε την αποδοχή των τουρκοκυπρίων. Οι ελληνοκύπριοι, ωστόσο, είπαν όχι. Η διαφορά αυτή τη φορά είναι πως οι προσπάθειες γίνονται από τους ίδιους τους ηγέτες της Κύπρου. Ωστόσο, δεν έχει απαντηθεί ακόμη πώς θα χρηματοδοτηθεί η επανένωση.
9. Τι θα σημαίνει για την ασφάλεια στην περιοχή;
Με τα πρόσφατα γεγονότα στην Τουρκία, τη συνεχή απειλή από το Ισλαμικό Κράτος, τον εξαετή εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και τη γενική αστάθεια στην ανατολική Μεσόγειο, μια ενωμένη Κύπρος θα μπορούσε να είναι ένα νησί σταθερότητας σε μια διαταραγμένη περιοχή. Οι δύο βρετανικές στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο βρίσκονται σε εδάφη που ανήκουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία αποτελούν το 3% της συνολικής έκτασης του νησιού.