Η αυξανόμενη ανισότητα και κοινωνική πόλωση θα διαμορφώσουν τις παγκόσμιες εξελίξεις της επόμενης δεκαετίας, αφού συνέβαλαν στην απόφαση της Βρετανίας να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση και στην εκλογική επιτυχία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Η κλιματική αλλαγή υπογραμμίστηκε ως η τρίτη μεγαλύτερη παγκόσμια τάση στην ετήσια αξιολόγηση των παγκόσμιων κινδύνων του ΠΟΦ, η οποία δημοσιεύτηκε την Τετάρτη σε εκδήλωση στα ευρωπαϊκά γραφεία του - στο Λονδίνο. Η έκθεση αναφέρει πως οι παγκόσμιοι ηγέτες θα πρέπει να συνεργαστούν για να αποφύγουν «περαιτέρω δυσκολίες και αστάθεια κατά την επόμενη δεκαετία».
«Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος πιθανών απειλών. Η αυξανόμενη κοινωνική και πολιτική αναταραχή, οι πιθανές επιχειρηματικές διακοπές που μπορούν να προκύψουν από διακρατικές συγκρούσεις, την κοινωνική αστάθεια και τις τρομοκρατικές επιθέσεις» είπε ο Τζον Ντρζικ, πρόεδρος παγκόσμιου κινδύνου στη Marsh USA, η οποία συνέβαλε στην έρευνα, σε συνέντευξή του. «Όλες αυτές οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες δημιουργούν το ενδεχόμενο αναταραχής.»
Μια αδύναμη οικονομική ανάκαμψη ύστερα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση έχει εμβαθύνει το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, δημιουργώντας ένα αίσθημα «οικονομικής κακουχίας» που έχει οδηγήσει στην άνοδο λαϊκιστικών κομμάτων, σύμφωνα με την έκθεση. Παρ’ ότι το Brexit και ο Τραμπ ήταν τα πιο εμφανή σημάδια της αντικαθεστωτικής αντίδρασης στις δυτικές δημοκρατίας, οι ενδείξεις επεκτείνονται πέραν αυτών, με τη στήριξη να αυξάνεται για να ακροδεξιά κόμματα στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, και την Ολλανδία, μεταξύ άλλων.
«Η συνεχώς αργή ανάπτυξη, σε συνδυασμό με το υψηλό χρέος και τις δημογραφικές αλλαγές, δημιουργεί ένα περιβάλλον που ευνοεί τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις και την αυξημένη ανισότητα» έγραψε στην εισαγωγή της έκθεσης ο ιδρυτής του ΠΟΦ Κλάους Σουάμπ. «Η διαπεραστική διαφθορά, η βραχυπρόθεσμη προσέγγιση και η άνιση διανομή των πλεονεκτημάτων της ανάπτυξης υποδεικνύουν πως το καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο μπορεί να μην εξυπηρετεί τους πολίτες.»
Η έρευνα συμπεριέλαβε 750 ειδικούς που εξέτασαν 30 παγκόσμιους κινδύνους, από τον αποπληθωρισμό και τις φούσκες περιουσιακών στοιχείων μέχρι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις τρομοκρατικές επιθέσεις, τις κρίσεις τροφίμων και τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Εντόπισαν τάσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η κλιματική αλλαγή, η κοινωνική πόλωση και η ανισότητα εισοδήματος που θα μπορούσαν να διευρύνουν αυτούς τους κινδύνους.
Το φόρουμ βαθμολόγησε τους κινδύνους ανάλογα με τις συνέπειες και την πιθανότητά τους. Παρ’ ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής κρίθηκαν ως αυτά με τις μεγαλύτερες συνέπειες, κρίθηκαν επίσης απίθανα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα ήταν τα επόμενα σε συνέπειες, και θεωρήθηκαν επίσης και τα πιο πιθανά. Οι επόμενοι τέσσερις πιο πιθανοί κίνδυνοι ήταν η μεγάλης κλίμακας ακούσια μετανάστευση, οι μεγάλες φυσικές καταστροφές, μεγάλης κλίμακας τρομοκρατικές επιθέσεις και μια περίπτωση μεγάλης κλοπής δεδομένων ή απάτης.
Η έκθεση θα συζητηθεί στην ετήσια συγκέντρωση πολιτικών και επιχειρηματικών ηγετών του ΠΟΦ στο Νταβός της Ελβετίας, η οποία θα ξεκινήσει στις 17 Ιανουαρίου. Η αυξανόμενη ανισότητα εισοδήματος υπογραμμίστηκε ως η πιο σημαντική υποκείμενη τάση που θα καθορίσει τα παγκόσμια γεγονότα, ακολουθούμενη από την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική πόλωση.
Το ΠΟΦ ανέφερε πως το μερίδιο του εισοδήματος που πηγαίνει στο άνω 1% των εισοδηματιών έχει αυξηθεί σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Αυστραλία και ο Κανάς από τη δεκαετία του 1980. Η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, όπου οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν σε μεγάλης κλίμακας αγορές κρατικών ομολόγων, έχει επιδεινώσει την ανισότητα εμπλουτίζοντας τους κατόχους χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων, εξήγησε.
«Οι ανησυχίες για το εισόδημα και την κατανομή του πλούτου προκαλούν όλο και περισσότερη πολιτική αναταραχή, και χρειάζεται πολύ περισσότερη έμφαση στην αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια που χαρακτηρίζει τις ζωές πολλές ανθρώπων» προσθέτει το ΠΟΦ. «Ο συνδυασμός της οικονομικής ανισότητας και της πολιτικής πόλωσης απειλεί να επεκτείνει τους παγκόσμιους κινδύνους, διαβρώνοντας την κοινωνική αλληλεγγύη στην οποία βασίζεται η νομιμοποίηση των οικονομικών και πολιτικών συστημάτων μας.»
Οι συντάκτες της έκθεσης ανέδειξαν μια «μειωμένη δέσμευση παγκόσμιας συνεργασίας», με τη Ρωσία και τη Νότια Αφρική ανάμεσα στις χώρες που αποχώρησαν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο το 2016 και την Κίνα να απορρίπτει απόφαση διεθνούς δικαστικού σώματος για τα αμφισβητούμενα ύδατα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Επιπλέον, ο Τραμπ έχει πει πως σκέφτεται να βγάλει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού, την πρώτη πραγματικά παγκόσμια συμφωνία που θα αναγκάσει τα έθνη να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων που προκαλούν την παγκόσμια υπερθέρμανση.
Για τις επιχειρήσεις, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η πιθανότητα επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, ιδιαίτερα καθώς περισσότερες οικιακές συσκευές και βιομηχανικοί έλεγχοι έχουν συνδεθεί στο διαδίκτυο, σύμφωνα με τον Ντρζικ.
«Αυτός είναι ο κίνδυνος που βρίσκεται στο μυαλό των διοικητικών συμβουλίων και των CEO» είπε ο Ντρζικ. «Εάν φανταστούμε ένα γεγονός όπου 100.000 οικιακές συνθήκες ενεργοποιούνται ως όπλα, μας κάνει να σκεφτούμε τι πραγματικά θα μπορούσε να συμβεί σε μια εποχή γεωπολιτικών εντάσεων και κρατικά χρηματοδοτούμενων επιθέσεων. Μιλάμε για πράγματα όπως θερμοστάτες, συσκευές φωτισμού, οτιδήποτε είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο στο σπίτι σας μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί ως όπλο.»
Το ΠΟΦ ζήτησε επίσης τη δημιουργία νέων πολιτικών που θα βοηθήσουν περισσότερους ανθρώπους να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες. Εξέτασε 12 αναδυόμενες τεχνολογίες, ξεκινώντας από την τρισδιάστατη εκτύπωση και φτάνοντας στην ανανεώσιμη ενέργεια. Οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και την ρομποτική κρίθηκαν ως αυτές με τα μεγαλύτερα πιθανά οφέλη, αλλά επίσης και με τις μεγαλύτερες αρνητικές πιθανές συνέπειες.
«Χωρίς σωστή διευθέτηση και επανεκπαίδευση των εργαζομένων, η τεχνολογία θα εξαφανίσει θέσεις εργασίας γρηγορότερα απ’ ότι δημιουργεί νέες» είπε η Σεσίλια Ρέγες, διευθύντρια ρίσκου στη Zurich Insurance Group, η οποία συνέβαλε στην έρευνα. «Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν ιστορικά επίπεδα κοινωνικής προστασίας και ένα αντικαθεστωτικό αφήγημα έχει αποκτήσει απήχηση, με τους νέους πολιτικούς ηγέτες να κατηγορούν την παγκοσμιοποίηση για τις προκλήσεις της κοινωνίας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη μόνο θα αυξάνει την ανισότητα.»