Οι μεγάλοι και οι καλοί στο Νταβός συμφωνούν πως έχουμε πρόβλημα λαϊκισμού. Το δύσκολο είναι η εύρεση λύσης.
Τη δεύτερη ημέρα της ετήσιας συνέλευσης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στις ελβετικές Άλπεις, οι απεσταλμένοι διαφώνησαν για τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της ανατροπής της δυτικής πολιτικής τάξης, μια συζήτηση που γίνεται εν μέρει επείγουσα λόγω της σειράς εκλογικών αναμετρήσεων στην Ευρώπη φέτος, όπου τα αντικαθεστωτικά κόμματα θα μπορούσαν να κερδίσουν περισσότερο έδαφος.
Ενώ η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ παρουσίασε μια λίστα πολιτικών από προγράμματα επανεκπαίδευσης εργαζομένων μέχρι αύξησεις κοινωνικών δαπανών, άλλοι φοβούνται πως οι αναταραχές μόλις τώρα αρχίζουν. Ο δισεκατομμυριούχος Ρέι Ντάλιο προειδοποίησε μιλώντας σε πάνελ πως «μπορεί να βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου η παγκοσμιοποίηση τελειώνει, και η επαρχιοποίηση και η εθνικοποίηση παίρνουν τη θέση της».
Αυτό αφήνει τους τεχνοκράτες να προσπαθούν να βρουν πιθανές κοστοβόρες λύσεις για να κάνουν το υπάρχον σύστημα παγκόσμιων εμπορικών, τραπεζικών και επιχειρηματικών σχέσεων που αντιπροσωπεύει η ομάδα του Νταβός αποδεκτό από τον κόσμο τη στιγμή που οι νέες αφίξεις όπως ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απειλούν να το διαλύσουν ακυρώνοντας εμπορικές συμφωνίες και επιβάλλοντας δασμούς.
«Χρειαζόμαστε να πορευτούμε προς ένα σύστημα που προστατεύει τους εργαζομένους, όχι τις δουλειές, και η κοινωνία θα βοηθήσει τους ανθρώπους να επανεκπαιδευτούν ή να επαναπροσανατολιστούν» είπε ο Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Ανάπτυξης στη Γενεύη, σε συνέντευξή του στο Νταβός. «Πρέπει να πληρώσουμε για την κοινωνική συνοχή που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουν να αναπτύσσονται οι κοινωνίες μας, και να αποδεχτούμε πως αυτό μπορεί να είναι μεγαλύτερο φορολογικό βάρος για τον κόσμο.»
Η Λαγκάρντ είπε πως οι πολιτικοί παράγοντες «πρέπει πραγματικά να το σκεφτούν ενδελεχώς και να δουν τι μπορεί να γίνει», δεδομένης της αντίδρασης των ψηφοφόρων που λένε «όχι». Ανάμεσα στα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν είναι οι δημοσιονομικές και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προσέθεσε.
«Όμως πρέπει να είναι σταδιακές, πρέπει να είναι τοπικές, πρέπει να εστιάζουν στο τι θα βγάλουν οι πολίτες από αυτό και πιθανότατα σημαίνει μεγαλύτερη ανακατανομή από αυτήν που έχουμε αυτή τη στιγμή» είπε η Λαγκάρντ σε πάνελ με τίτλο «Πιεσμένοι και θυμωμένοι: πώς θα λυθεί η κρίση της μεσαίας τάξης». Οι τεράστιες ανισότητες βάζουν φρένο στη βιώσιμη ανάπτυξη, είπε.
Το Νταβός ανά τις δεκαετίες έχει γίνει συνώνυμο με την παγκοσμιοποίηση και τις ανοιχτές αγορές, όμως το περιβάλλον φέτος είναι η αποτυχία των επιχειρηματικών και πολιτικών ελίτ να προβλέψουν οποιοδήποτε από τα αναπάντεχα πολιτικά γεγονότα που διαμόρφωσαν το 2016. Αυτό έχει δημιουργήσει ερωτήματα για το κατά πόσο είναι ικανές να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις που κατέλαβαν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη το προηγούμενο έτος.
Μετά τον Τραμπ και το Brexit, νέες εκλογικές αναμετρήσεις έρχονται φέτος. Εκλογές είναι προγραμματισμένες σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, ενώ υπάρχει πιθανότητα έκτακτων εκλογών στην Ιταλία, ύστερα από το συνταγματικό δημοψήφισμα όπου οι ψηφοφόροι αντιτέθηκαν στην κυβέρνηση.
Το πάνελ είδε τον πρώην υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς να επιτίθεται στον Ντόναλντ Τραμπ, ενώ ο Ντάλιο, ιδρυτής της Bridgewater Associates, ήταν πιο απαισιόδοξος από τη Λαγκάρντ.
«Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: ο λαϊκισμός με τρομάζει» είπε ο Ντάλιο. «Το νούμερο ένα ζήτημα οικονομικά, ως μέτοχος της αγοράς, είναι πώς θα εκδηλωθεί ο λαϊκισμός μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια.»
Ο Σάμερς είπε πως ο λαϊκισμός είναι «αναμφίβολα αντιπαραγωγικός» για αυτούς που λέει πως βοηθά. «Ο εκλεγμένος πρόεδρός μας έχει κάνει τέσσερα ή πέντε τηλεφωνήμα σε τέσσερις ή πέντε εταιρείες, ουσιαστικά παραβιάζοντας το γράμμα του νόμου, και εκβιάζοντάς τες να μεταφέρουν δεκάδες ή ίσως και εκατοντάδες δουλειές σε εγκαταστάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες» είπε ο Σάμερς.
Το πάνελ συζήτησε επίσης πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η αντίδραση κατά των κυβερνήσεων και των ελίτ παίρνοντας πίσω τον έλεγχο του αφηγήματος.
Η συνταγή του Σάμερς για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού είναι η παράφραση του προεκλογικού σλόγκαν του Τραμπ. «Ο βασικός μας στόχος είναι να κάνουμε την Αμερική καλύτερη από ποτέ άλλοτε» είπε. «Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από το να την κάνουμε μεγάλη ξανά.»
Πρότεινε τρία βασικά βήματα. Πρώτον, «δημόσιες επενδύσεις σε μια κατάλληλη κλίμακα ξεκινώντας από τις υποδομές» αγκαλιάζοντας επίσης την τεχνολογία και την εκπαίδευση. Δεύτερον, «να κάνουμε την παγκόσμια ενοποίηση να δουλεύει για τους απλούς πολίτες». Και τρίτον, «να βοηθήσουμε τα όνειρα των νεαρών αμερικανών», όπως η μόρφωση, η εύρεση εργασίας και η αγορά σπιτιού.
Κι αν αυτό φαίνεται μακρινό στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη μπορεί να υπάρχει ακόμη μικρότερη πιθανότητα μιας μεγάλης πολιτικής προσπάθειας σε μια περιοχή που είναι ακόμη εξαντλημένη από την κρίση δημόσιου χρέους, με πιεσμένους προϋπολογισμούς και υψηλά επίπεδα χρέους.
Ο ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιέρ Κάρλο Παντοάν είπε στο πάνελ πως η αποχώρησε της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Τραμπ αποτελούν πρόκληση για τους πολιτικούς παράγοντες.
«Εκείνοι έχουν όραμα, εμείς δεν έχουμε ένα όραμα για την Ευρώπη, όχι ένα όραμα που να συγκρίνεται σε όρους ισχυρού μηνύματος» είπε. «Λυπάμαι που είμαι απαισιόδοξος, αλλά αυτή είναι η αλήθεια.»