Ο δρόμος της Άνγκελα Μέρκελ προς την τέταρτη θητεία της ως καγκελάριος της Γερμανίας έγινε μόλις πιο περίπλοκος.
Η αναπάντεχη απόφαση του αρχηγού των Σοσιαλδημοκρατών Σίγκμαρ Γκάμπριελ να παραχωρήσει την υποψηφιότητα σε μια πιο δημοφιλή προσωπικότητα, τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, ενισχύει τις τύχες ενός κόμματος που έχει συνηθίσει να είναι μονίμως συνοδός των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής της.
«Ο Σουλτς είναι κάποιος που θα την ανταγωνιστεί με πιο επιθετική στάση κατά την προεκλογική εκστρατεία» είπε ο Χένρικ Έντερλαϊν, καθηγητής πολιτικής οικονομίας στη Σχολή Διακυβέρνησης Hertie στο Βερολίνο, σε συνέντευξή του την Τρίτη. «Αυτό φυσικά κάνει την κατάσταση για τη Μέρκελ πιο δύσκολη, αλλά και πιο ενδιαφέρουσα.»
Η Μέρκελ έχει ήδη δεχτεί ένα κύμα λαϊκιστικής οργής από το δεξί της άκρο,πυροδοτούμενη από την αντίσταση στη στάση της στην προσφυγική κρίση. Ωστόσο, παρ’ ότι η Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει αυξήσει την υποστήριξή της, είναι οι παραδοσιακοί της αντίπαλοι – και κυβερνητικοί σύμμαχοι αυτή τη στιγμή – στο SPD που θα αποτελέσουν τη μεγαλύτερη πρόκληση. Με τον Σουλτς στην κορυφή, μπορεί να αυξήσουν την υποστήριξή τους, δημιουργώντας επιλογές κυβερνητικών συμμαχιών που θα κρατήσουν τη Μέρκελ μακριά από την εξουσία.
Ο Σουλτς ανέφερε σε δήλωσή του πως το SPD έχει το «θάρρος» να ενώσει έναν λαό που διχάζεται και πως αυτού του είδους οι ρωγμές έγιναν εμφανείς με τις αμερικανικές εκλογές. «Αυτή η χώρα χρειάζεται νέα ηγεσία σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς» είπε χωρίς να κατονομάζει τη Μέρκελ.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στη Bild am Sonntag νωρίτερα αυτόν τον μήνα έδειξε πως η Μέρκελ θα νικούσε με 46% των ψήφων έναντι 27% για τον Γκάμπριελ εάν ο καγκελάριος της Γερμανίας εκλεγόταν απευθείας και δεν επιλεγόταν από το πρώτο κόμμα. Στην αναμέτρηση Μέρκελ-Σουλτς, η στήριξή της θα έπεφτε στο 39%, με τον Σουλτς να φτάνει στο 38%, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση.
«Τώρα έχει απέναντί της κάποιον που είναι πολύ δημοφιλής και μπορεί να την προκαλέσει στα debates και χρησιμοποιεί έναν συναισθηματικό τόνο» είπε ο Κάρστεν Νίκελ, αναλυτής ρίσκου της Teneo Intelligence στις Βρυξέλλες.
Για καιρό μέρος της πολιτικής μηχανής των Βρυξελλών, ο Σουλτς ήταν μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1994, και υπηρέτησε ως πρόεδρός του από το 2012, προτού αποχωρήσει τον περασμένο μήνα για να μπει στον πολιτικό αγώνα στη Γερμανία. Για τους γερμανούς ψηφοφόρους, ο 61χρονος πρώην βιβλιοπώλης και δήμαρχος μικρής πόλης μπορεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως πολιτικό με υψηλόβαθμη πείρα, ο οποίος ωστόσο δεν έχει στιγματιστεί από τις μεγάλες συμμαχίες του SPD με την ομάδα της Μέρκελ, που κυβέρνησαν δύο φορές από τη στιγμή που ανήλθε στην εξουσία το 2005.
Ο Γκάμπριελ, στα 57 του χρόνια, θα αποχωρήσει από τη θέση του αρχηγού του κόμματος ύστερα από περισσότερα από επτά χρόνια, μια θητεία που ξεπερνά μόνο ο Βίλλυ Μπραντ κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Ο Γκάμπριελ, ο οποίος είναι υπουργός Οικονομίας και αντικαγκελάριος, είπε πως έχει συνδεθεί υπερβολικά με τη μεγάλη συμμαχία Μέρκελ και SPD, σύμφωνα με τον βουλευτή του κόμματος, Λόθαρ Μπίντινγκ.
Κατά την ανακατάταξη του SPD, ο Σουλτς θα αναλάβει την ηγεσία του κόμματος, ενώ ο Γκάμπριελ σκοπεύει να διαδεχθεί τον Φρανκ-Γουίλτερ Στάινμαϊερ ως υπουργός Εξωτερικών. Ο Στάινμαϊερ ετοιμάζεται να ανέλθει στην κυρίως διακοσμητική θέση του προέδρου της χώρας τον επόμενο μήνα. Η Μπριγκίτε Ζίπριες, η αναπληρώτρια υπουργός Οικονομίας του SPD που υπηρέτησε ως υπουργός Δικαιοσύνης από το 2002 έως το 2009, θα αντικαταστήσει τον Γκάμπριελ ως υπουργός Οικονομίας.
Μια πιο αμφίρροπη μάχη στις κοινοβουλευτικές εκλογές της Γερμανίας, οι οποίες είναι προγραμματισμένες για τις 24 Σεπτεμβρίου, θα στεφανώσει ένα εκλογικό ημερολόγιο στην Ευρώπη που ήδη συμπεριλαμβάνει εκλογές στην Ολλανδία και μια τριπλή μάχη για την προεδρία στη Γαλλία, με την Ιταλία και την Αυστρία επίσης να απειλούν με προκήρυξη εκλογών.
Παρ’ όλα αυτά, το SPD υπό τον Σουλτς έχει πολύ δρόμο να διασχίσει. Η ομάδα της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Μέρκελ προηγείται σε όλες τις εθνικές δημοσκοπήσεις, με έρευνα της INSA τη Δευτέρα να δείχνει τη στήριξη του κόμματος στο 32,5%, αρκετά μπροστά από τους Σοσιαλδημοκράτες στο 21%. Άλλες δημοσκοπήσεις θέλουν το SPD κοντά στο 20%. Αυτό κάνει την επανάληψη της συμμαχίας των δύο κομμάτων το πιο πιθανό αποτέλεσμα.
Η υποψηφιότητα του Σουλτς μπορεί να μεταφραστεί σε ανανεωμένη συμμετοχή για ένα κόμμα που έχει απομακρύνει την παραδοσιακή του βάση εργαζομένων και μελών συνδικάτων, ιδιαίτερα ύστερα από τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας που πέρασε ο πρώην Σοσιαλδημοκράτης Καγκελάριος Γκέρχαρντ Στρέντερ περισσότερο από μια δεκαετία νωρίτερα.
«Φέρνει την ανανέωση που έλειπε από τους ψηφοφόρους του SPD» έγραψε η Φάμκε Κρουμπιούλερ, αναλύτρια στη συμβουλευτική εταιρεία πολιτικού ρίσκου OpenCitiz στο Παρίσι, προσθέτοντας πως το SPD μπορεί να αναρριχηθεί μέχρι το 30% υποστήριξης. «Σε αντίθεση με τον Γκάμπριελ, δε συνδέεται με τις μεγάλες συμμαχίες του SPD.»
Ύστερα από την ανακοίνωση της απόφασης του Γκάμπριελ σε συνεδρίαση των Σοσιαλδημοκρατών στο Βερολίνο, οι παρευρισκόμενοι στη συνάντηση εξέφρασαν ένα μείγμα έκπληξης και ανακούφισης. Νωρίτερα αυτόν τον μήμα, οι περισσότεροι αξιωματούχοι μέσα στο κόμμα περίμεναν πως ο Γκάμπριελ θα ήταν ο υποψήφιος.
Οποιαδήποτε άνοδος στα ποσοστά του SPD θα αυξήσει τις επιλογές συμμαχιών του, με πιο αξιοσημείωτη την τριπλή συμμαχία με το οικολογικό κόμμα των Πρασίνων και το αντικαπιταλιστικό Αριστερό Κόμμα, σύμφωνα με τον Μάνφρεντ Γκιούλνερ, τον διευθυντή της δημοσκοπικής εταιρείας Forsa στο Βερολίνο. Παρ’ όλα αυτά, προσέθεσε, ο δρόμος προς τη νίκη θα είναι μακρύς. Άλλη μια υποθετική πιθανότητα που αναφέρεται στους κύκλους του Βερολίνου είναι μια λεγόμενη συμμαχία «σηματοδότης», αποτελούμενη από το SPD (κόκκινο), τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες (κίτρινο) και τους Πράσινους.
«Το SPD θα πρέπει να ανέβη αρκετά για να πετύχει πλειοψηφία για να σχηματίσει κυβέρνηση, και μένει να δούμε εάν ο Σουλτς θα το καταφέρει αυτό» είπε ο Γκιούλνερ σε συνέντευξή του. «Θα πρέπει να είναι μια μεγάλη άνοδος.»
Παρ’ ότι η υποψηφιότητα του Σουλτς θα του προσφέρει ενίσχυση, ελάχιστοι μπορούν να προβλέψουν με σιγουριά την εκτόπιση της Μέρκελ.
«Δεν το βλέπω ως κάτι που θα αλλάξει το παιχνίδι και θα την κρατήσει μακριά από την καγκελαρία» είπε ο Νίκελ της Teneo.