Η Ελλάδα έχει παγιδευτεί σε μια διαμάχη ανάμεσα στους βασικούς της πιστωτές. Από τη μία πλευρά βρίσκεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο λέει πως χρειάζεται «σημαντική ελάφρυνση χρέους».
Από την άλλη είναι οι θεσμοί της ευρωζώνης, που επιμένουν σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, χωρίς περαιτέρω ελάφρυνση. Το αδιέξοδο θα πρέπει κάποτε να λάβει τέλος – και μαζί του μπορεί και η θέση της Ελλάδας στο ευρώ.
Δύο προθεσμίες – μία σκληρή και μία ήπια – παραμονεύουν. Η ήπια προθεσμία είναι η συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις 20 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες. Η σκληρή προθεσμία έρχεται τον Ιούλιο, όταν οι μηνιαίες αποπληρωμές χρέους της Ελλάδας φτάνουν περίπου τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Με τις ολλανδικές εκλογές του επόμενου μήνα να ακολουθούνται από αναμετρήσεις στη Γαλλία και τη Γερμανία, είναι ξεκάθαρο πως όσο περισσότερο συνεχίζεται η συμπλοκή, τόση λιγότερη πολιτική όρεξη θα υπάρχει για να λυθεί η κατάσταση. Όμως με τις δύο πλευρές σε βαθιά διαφωνία, είναι δύσκολο να δούμε πώς θα βρεθεί ένας συμβιβασμός. Η Ευρωπαϊκή Κομισιόν είπε την Τρίτη πως δεν υπάρχει ημερομηνία για το πότε θα συνεχιστούν οι συζητήσεις. Εν ολίγοις, η Ελλάδα παραμένει σε εκκρεμότητα.
Να τι είπε το ΔΝΤ στην τελευταία του αξιολόγηση για την ελληνική οικονομία, η οποία δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα:
«Μόνο η ελάφρυνση χρέους δεν είναι επίσης αρκετή για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις πολιτικής της Ελλάδας. Για αυτόν τον λόγο χρειάζεται μια διπλή προσέγγιση ώστε η Ελλάδα να επιστρέψει σε βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία: φιλόδοξες πολιτικές από την πλευρά των ελληνικών αρχών και φιλόδοξη ελάφρυνση χρέους από την πλευρά των ευρωπαίων εταίρων της Ελλάδας.»
Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ωστόσο, είναι κάθετος πως η περαιτέρω ελάφρυνση χρέους δεν είναι στο τραπέζι. Να τι είπε στο γερμανικό κανάλι ARD την Τετάρτη:
«Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε κούρεμα χρέους για ένα μέλος του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, αποκλείεται από τη Συνθήκη της Λισαβόνα. Για να γίνει αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει να βγει από τη νομισματική ένωση. Η πίεση στην Ελλάδα για να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να διατηρηθεί, ώστε να γίνει ανταγωνιστική, διαφορετικά δεν μπορεί να παραμείνει στη νομισματική ένωση.»
Παρ’ ότι το σημείο ότι η συγχώρεση χρέους απαγορεύεται είναι αυστηρά αληθές, είναι επίσης αληθές πως η ευρωζώνη έχει τη δυνατότητα να βρει αρκετό περιθώριο ελιγμών στις συνθήκες της όταν τη βολεύει. Επιπλέον, το ΔΝΤ μιλά για παράταση των όρων αποπληρωμής, όχι για ένα ξεκάθαρο κούρεμα χρέους, όπου μειώνεται η πληρωμή του κεφαλαίου. Ο Σόιμπλε, ο οποίος έχει τη συνήθεια να αναφέρει την προοπτική της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ σε κάθε ευκαιρία, αγνοεί αυτά τα στοιχεία στα επιχειρήματα του ΔΝΤ.
Ο Κλάους Ρέγκλινγκ, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, επέλεξε να αγνοήσει τη γκρίνια του Σόιμπλε όταν υποστήριξε στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα πως η ευρωζώνη είναι ενωμένη στο θέμα της Ελλάδας:
«Τον Μάιο του 2016, οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη υποσχέθηκαν επιπλέον ελάφρυνση χρέους στο τέλος του προγράμματος του ΕΜΣ στα μέσα του 2018, εάν υπάρξει ανάγκη για αυτό. Και μακροπρόθεσμα, έχουν δεσμευτεί σε ακόμη περισσότερη βοήθεια, εφόσον η Ελλάδα τηρήσει τη δική της πλευρά της συμφωνίας. Είναι δύσκολο να υπερτιμήσουμε τη σημασία αυτής της υπόσχεσης, που δόθηκε από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης. Η αλληλεγγύη προς την Ελλάδα θα συνεχιστεί.»
Εάν αυτό δεν ακούγεται πειστικό, η αλληλεγγύη που ο Ρέγκλινγκ ισχυρίζεται πως απολαμβάνει η Ελλάδα θα είναι ακόμη λιγότερη κατά την εκλογική σεζόν. Και καθώς η κρίση συνεχίζεται, η ελληνική οικονομία υποφέρει, με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν την Τρίτη να δείχνουν πως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συρρικνώθηκε κατά 0,4% στο τέταρτο τρίμηνο του 2016, αντίθετα με τις προσδοκίες των οικονομολόγων για αύξηση 0,4%.
Έχει ειπωθεί στο παρελθόν πως η Ελλάδα θα πρέπει να βγει επιτέλους από το ευρώ. Οι εταίροι της χώρας στο ευρώ, καθώς προετοιμάζονται για τις διαπραγματεύσεις του Brexit και για μια σειρά δυνητικά αποσταθεροποιητικών εκλογών, είναι απίθανο να ρισκάρουν περισσότερη αναστάτωση προσπαθώντας να διώξουν την Ελλάδα. Ούτε και η Ελλάδα θέλει να φύγει.
Όμως η εκλογική σεζόν της Ευρώπης θα επέλθει, όπως και η προθεσμία της πληρωμής χρέους τον Ιούλιο. Μια ελληνική χρεοκοπία είναι σχεδόν βέβαιο πως θα είναι ασυμβίβαστη με την παραμονή στο ευρώ. Το ΔΝΤ και οι θεσμοί της ΕΕ πρέπει να επιλύσουν τις διαφορές τους γρήγορα, ιδανικά με μια συμφωνία για την περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους της χώρας. Διαφορετικά, ο κίνδυνος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ θα αυξηθεί.