Ο Ε.Μακρόν θέλει να σώσει το ευρώ εμβαθύνοντας τους δεσμούς μεταξύ των 19 χωρών του, ολοκληρώνοντας μια ριψοκίνδυνη ένωση που ομοιάζει με μια «μισή εγκυμοσύνη».
Οι πιθανότητές του να επιτύχει αλλαγές στη Γαλλία και την Ευρώπη μπορεί να συμβαδίζουν. Αν αποτύχει, είναι πιθανό να αναζωογονήσει την εθνικιστική πρόκληση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση που εκπροσωπείται από τον Marine Le Pen.
Στον πυρήνα του προγράμματος του Γάλλου Προέδρου βρίσκεται η διπλή αναδιάρθρωση: η υποτονική οικονομία της Γαλλίας και η ευρωζώνη, με όλες τις ελλείψεις της. Για να πάρει αυτό που θέλει, ο κ. Macron χρειάζεται την κυρίαρχη οικονομική δύναμη της Ευρώπης, τη Γερμανία, να αποδεχτεί μια επανεξέταση της πολιτικής της.
Οι προτάσεις του, συμπεριλαμβανομένου ενός κοινού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη, αντιστρατεύονται τις ισχυρές γερμανικές απόψεις ότι οι χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να ακολουθούν κοινούς κανόνες, αλλά να διατηρήσουν χωριστά τα χρήματα των φορολογουμένων τους.
Ωστόσο, τα μερίδια είναι τόσο υψηλά για τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ όσο και για τον κ. Macron. Τους τελευταίους μήνες, το πολιτικό κατεστημένο του Βερολίνου φοβόταν να χάσει τον πλησιέστερο εταίρο της στην Ευρώπη, τη Γαλλία, σε μια εθνικιστική αντίδραση κατά της ΕΕ. Μετά την ψηφοφορία του δημοψηφίσματος του Ηνωμένου Βασιλείου για έξοδο από την ΕΕ και την εκλογή του Donald Trump ως προέδρου των ΗΠΑ σε πλατφόρμα “America First”, η Γερμανία φοβόταν να μείνει απομονωμένη ως τελευταίος σημαντικός αμυντικός «παίκτης» του φιλελεύθερου διεθνισμού.
Άλλοι ευρωπαίοι πολιτικοί περιμένουν να κοψουν τα φτερά της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου και του Grillo, με την δημιουργία του 5 Star Move που είναι σήμερα το πιο δημοφιλές κόμμα στην Ιταλία, όπου θα διεξαχθούν εκλογές το προσεχές έτος.
Το ολλανδικό κόμμα για την ελευθερία δεν πέτυχε τους στόχους του στις εκλογές του Μαρτίου και η εθνικιστική εναλλακτική λύση για τη Γερμανία είναι αυτή τη στιγμή βυθισμένη σε εσωτερικές μάχες.
Ο κ. Macron έδειξε την Κυριακή ότι ένας εκ των προτέρων υποστηρικτής της ΕΕ μπορεί να θριαμβεύσει στις εκλογές. Αλλά η νίκη του επί της κας Le Pen αντιπροσωπεύει μια ανάκαμψη για την ΕΕ, όχι τη σωτηρία, η ελίτ της ευρωπαϊκής πολιτικής το γνωρίζει αυτό.
Οι Γάλλοι και οι Γερμανοί ηγέτες έχουν τώρα την ευκαιρία να ανανεώσουν την ευρωζώνη και την ευρύτερη ΕΕ. Αν δεν μπορέσουν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, κακοποιημένη από μια δεκαετία κρίσεων, οι λαϊκιστές αντάρτες στα αριστερά και στα δεξιά θα επιστρέψουν ενισχυμένοι στον επόμενο κύκλο εκλογών.
Η οικονομική ανάπτυξη βελτιώνεται στο μπλοκ, αλλά παραμένει ανομοιόμορφα διαδεδομένη και εξακολουθούν να υπάρχουν βαθιά σημάδια από την εποχή της κρίσης, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής ανεργίας στη Γαλλία και του χρεωμένου Νότου της Ευρώπης.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ευρέως ότι το ευρώ δεν επαρκεί για να είναι μια ιδανική νομισματική ένωση, επειδή – εκτός από την περιορισμένη πανευρωπαϊκή κινητικότητα των εργαζομένων, η ευρωζώνη των 19 χωρών δεν διαθέτει κοινούς φόρους, δαπάνες και δανεισμό.
Ωστόσο, μια τέτοια εμβάθυνση της ευρωζώνης κινδυνεύει να οδηγήσει την πολιτική αντιπολίτευση σε μια περαιτέρω απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Το πρώτο μεγάλο εμπόδιο που αντιμετωπίζει ο κ. Macron, είναι να πείσει ένα σκεπτικιστικό Βερολίνο.
“Για να πετύχει η Macron, χρειάζεται συνεργάτη στη Γερμανία”, δήλωσε ο πρώην διευθυντής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Jörg Asmussen. “Εάν η Macron μπορεί να δείξει ότι είναι σε θέση να διαμορφώσει την αλλαγή στην Ευρώπη, αυτό θα τον βοηθούσε και στην εγχώρια αγορά”.
Την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Asmussen συμμετείχε με πολλούς, κυρίως αριστερούς γερμανούς πολιτικούς, οικονομολόγους και άλλους δημόσιους φορείς, σε μια δημόσια έκκληση προς το Βερολίνο να συνεργαστεί με τον κ. Macron και να μην απορρίψει τις ιδέες του. Η δύναμη του αισθήματος των ψηφοφόρων κατά της ΕΕ στην Γαλλία αντικατοπτρίζει εν μέρει την αντίληψη ότι η Γερμανία κυριαρχεί στην Ευρώπη, ανεφερε η κοινή τους δήλωση.
Το πολιτικό κατεστημένο της Γερμανίας εξέφρασε αμφιβολίες για τις γαλλικές ιδέες για συλλογικά, κρατικά επενδυτικά προγράμματα για δεκαετίες.
Ωστόσο, το Βερολίνο επιθυμεί επίσης να πετύχει ο κ. Macron στο σπίτι όπου απέτυχε ο απερχόμενος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ: να ανακάμψει μια υποτονική γαλλική οικονομία. Οι οικονομολόγοι λένε ότι η Γαλλία πρέπει να αναθεωρήσει την έντονα ελεγχόμενη αγορά εργασίας της, όπου οι περιορισμοί συνέβαλαν στην επίμονα υψηλή ανεργία γύρω στο 10%.
Η τιμή, εάν ο κ. Macron αποτύχει, όπως πολλοί πολιτικοί σε όλη την ΕΕ φοβούνται, θα μπορούσε να είναι μια νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2022 για την κυρία Le Pen.
Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Sigmar Gabriel, ο οποίος αποχώρησε πρόσφατα ως ηγέτης των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών, χαιρέτισε επίσης την έκκληση του κ. Macron για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.
Αλλά το κόμμα του, ο κατώτερος συνεργάτης του κυβερνητικού συνασπισμού της κας Μέρκελ στο Βερολίνο, είναι βαθύτατα σκεπτικό για τη διάθεση περισσότερων χρημάτων των Γερμανών φορολογουμένων στη διάθεση της Ευρώπης. Οι συντηρητικοί χριστιανοδημοκράτες της κυρίας Μέρκελ είναι ακόμα λιγότερο πρόθυμοι.
Κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα της Γερμανίας δεν αγωνίζεται για βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση πριν από τις εκλογές της χώρας του Σεπτεμβρίου. Οι πολιτικοί και από τα δύο μέρη πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν ψήφοι σε αυτό. Ακόμα και ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος Martin Schulz ήταν προσεκτικός, παρά την φιλοπεριοριστική στάση του στην προηγούμενη θέση του ως προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Έχοντας επίγνωση του σκεπτικισμού, ο κ. Macron έκανε τη δουλειά του στη Γερμανία σε μια ομιλία στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου τον Ιανουάριο. Η γλώσσα του ήταν διπλωματική, αλλά το υποκείμενο ήταν σαφές: τα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα της Γερμανίας και η σταθεροποίηση της δημοσιονομικής λιτότητας βλάπτουν την ανάπτυξη και την υποστήριξη της ΕΕ σε άλλα μέρη της ηπείρου.
Ο κ. Macron δήλωσε ότι η Γαλλία πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Γερμανίας μέσω γενικών αλλαγών για την τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ευρωζώνης και ότι η Γερμανία θα πρέπει να δεχτεί ότι δεν μπορεί να διατηρήσει την οικονομική ανάπτυξη “Το ευρώ είναι ελλιπές και δεν μπορεί να διαρκέσει χωρίς σημαντικές μεταρρυθμίσεις”, ανέφερε.
Συγκεκριμένα, πρότεινε έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, ο οποίος θα χρηματοδοτείται τόσο από τα φορολογικά έσοδα όσο και από τον κοινό δανεισμό, ο οποίος θα χρηματοδοτεί επενδυτικά προγράμματα και θα στηρίζει τις χώρες που πλήττονται από οικονομικές κρίσεις.
Οι οικονομολόγοι κοντά στον κ. Macron λένε ότι ξέρει ότι για να κερδίσει περισσότερη αξιοπιστία με τη Γερμανία από ό, τι ο κ. Hollande θα έπρεπε να δείξει ότι μπορεί να προωθήσει δύσκολες οικονομικές αναδιοργανώσεις στη Γαλλία.
Ο ισχυρός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Wolfgang Schäuble, δήλωσε επανειλημμένα ότι ο χρόνος δεν είναι σωστός για την βαθύτερη ενωση της ΕΕ ή της ευρωζώνης, επειδή δεν υπάρχει δημόσια υποστήριξη για μια ομοσπονδιακή Ευρώπη. Απευθύνει έκκληση για περισσότερη ad hoc συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων που είναι πρόθυμες να δράσουν από κοινού σε τομείς όπως η άμυνα. Ο κ. Schäuble θεωρείται σε ολόκληρη την ευρωζώνη ως ο πιο σκληρός εχθρός προτάσεων για κοινές δημοσιονομικές πολιτικές που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες υποχρεώσεις για τη Γερμανία.
Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον κ. Schäuble να εγκαταλείψει το υπουργείο Οικονομικών, αν οι σοσιαλδημοκράτες ζητήσουν το υπουργείο σε αντάλλαγμα για να υπηρετήσουν και πάλι υπό την κυρία Μέρκελ. Ωστόσο, ακόμη και οι Σοσιαλδημοκράτες σπάνια απέφυγαν από τη γερμανική ορθοδοξία για τη χρηματοδότηση, φοβούμενοι ότι οι χριστιανοδημοκράτες θα τους επιτέθηκαν για την παράδοση των χρημάτων των Γερμανών φορολογουμένων στη Νότια Ευρώπη.
“Ο Macron δεν είναι τυφλός απέναντι στις γερμανικές απόψεις”, λέει ο Nicolas Veron, γαλλικός οικονομολόγος και συνάδελφος του στο think tank Bruegel. “Ο στόχος του δεν είναι η δημοσιονομική ένωση, αλλά να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης της ευρωζώνης. Η ιδέα του για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης είναι μια ανοιχτή μάχη. “