Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κομισιόν να επιτρέψει στην Ιταλία να ξοδέψει έως 17 δισεκατομμύρια ευρώ για να ξεκαθαρίσει το χάος που δημιούργησαν δύο αποτυχημένες τράπεζες είναι κακά νέα – και όχι μόνο για τους φορολογούμενους της Ιταλίας.
Αποτελεί επίσης εμπόδιο για την υποτιθέμενη τραπεζική ένωση της ευρωζώνης, καθώς και για τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εποπτεύει τις αντιανταγωνιστικές κρατικές επιχορηγήσεις.
Κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου, η ιταλική κυβέρνηση απομείωσε τη Banca Popolare di Vicenza και την Veneto Banca, δύο περιφερειακές τράπεζες που αγωνίζονταν κάτω από το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η Intesa Sanpaolo, ανταγωνίστρια τράπεζα, αγόρασε τα καλά περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών για ένα ευρώ και πήρε διαβεβαιώσεις πως θα λάβει κρατικές ενισχύσεις ύψους 4,8 δισεκατομμυρίων ευρώ για να αντιμετωπίσει το κόστος αναδιάρθρωσης και να ενισχύσει τον δείκτη κεφαλαίου της. Οι φορολογούμενοι της Ιταλίας είναι αυτοί που θα αναλάβουν τα επισφαλή δάνεια, τα οποία μπορεί να καταλήξουν να κοστίζουν άλλα 12 δισεκατομμύρια ευρώ (αν και η κυβέρνηση πιστεύει ότι θα είναι πολύ λιγότερα).
Η συμφωνία αγνοεί το σχέδιο τραπεζικής ένωσης της ΕΕ, το οποίο καταρτίστηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης δημοσίου χρέους, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη θα αντιμετωπίσουν τις αποτυχίες των τραπεζών με τον ίδιο τρόπο. Το Ενιαίο Συμβούλιο Διακανονισμών (SRB) – το οποίο έχει το καθήκουν να λαμβάνει τη δύσκολη πολιτική απόφαση για το αν θα κλείσει μια τράπεζα από τα χέρια των κυβερνήσεων – επέλεξε να μην παρέμβει. Η κυβέρνηση της Ιταλίας επέλεξε τότε να μην επιβάλει ζημίες στους ανώτερους πιστωτές, όπως θα απαιτούσαν οι κανόνες της ΕΕ, αλλά να παράσχει αντί αυτού ένα σχέδιο διάσωσης με χρήματα των φορολογουμένων.
Αυστηρά μιλώντας, όλα αυτά είναι νόμιμα. Το SRB μπορεί να επιλέξει να κάνει πίσω αν πιστεύει ότι μια τράπεζα δεν είναι σημαντική για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οι κανόνες χρεοκοπίας στην Ιταλίας δεν απαιτούν bail in των ανώτερων πιστωτών. Και η Κομισιόν είχε τη δικαιοδοσία να κρίνει ότι η κρατική ενίσχυση ήταν νόμιμη, με το σκεπτικό ότι θα μειώσει την όποια ζημιά στην περιφερειακή οικονομία.
Νόμιμο μπορεί να ήταν, όμως σίγουρα δεν ήταν καλή πολιτική. Το αποτέλεσμα υπονομεύει σοβαρά την αξιοπιστία του σχεδίου τραπεζικής ένωσης, δημιουργώντας μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τους κανόνες που θα επικρατήσουν την επόμενη φορά. Επιπλέον, η κυβέρνηση της Ιταλίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το SRB χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να αντιμετωπίσουν τις εν λόγω τράπεζες, αυξάνοντας το ενδεχόμενο κόστος για τους φορολογούμενους. Και η Κομισιόν επέτρεψε στην Intesa να επωφεληθεί από μια τεράστια δημόσια επιδότηση, η οποία θα θέσει την τράπεζα σε ισχυρότερη ανταγωνιστική θέση.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η ευρωζώνη χειρίστηκε την εξυγίανση της Popular – μια αποτυχημένη ισπανική τράπεζα – γρήγορα, ομαλά και χωρίς κόστος για τους φορολογούμενους. Αυτό το αξιοσημείωτο επίτευγμα έχει ανατραπεί ουσιαστικά από αυτόν τον τελευταίο ελιγμό. Η τραπεζική ένωση της Ευρώπης έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα πίσω.