Το μόνο που χρειάστηκε ήταν λίγες λέξεις από τον Μάριο Ντράγκι για να στείλουν το ευρώ και το κόστος δανεισμού των κυβερνήσεων σε άνοδο, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Ο ισχυρισμός του κ. Ντράγκι στα τέλη Ιουνίου ότι οι «ανακαμπτικές» δυνάμεις είχαν αντικαταστήσει τις αποπληθωριστικές είχαν ως στόχο να διαβεβαιώσουν ότι η οικονομική ανάκαμψη της ευρωζώνης ήταν σε καλό δρόμο. Αντί αυτού, οδήγησε τους επενδυτές να πιστέψουν ότι η τράπεζα ήταν έτοιμη να συσφίξει την πολιτική της – μια παρανόηση, ισχυρίστηκε αργότερα η ΕΚΤ.
Το περιστατικό στο ετήσιο φόρουμ της ΕΚΤ στην πορτογαλική πόλη της Σίντρα υπογράμμισε τη νευρικότητα των αγορών για το τέλος της έκτακτης νομισματικής πολιτικής που τέθηκε σε εφαρμογή μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση.
Καθώς ο κ. Ντράγκι προετοιμάζεται να κάνει τις πρώτες δημόσιες παρατηρήσεις του μετά τη Σίντρα, η ΕΚΤ πρόκειται να δοκιμαστεί ξανά. Ένα ζήτημα, περισσότερο από όλα, εμπνέει νευρικότητα: η μοίρα του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης των 60 δισεκατομμυρίων ευρώ.
«Η ενορχήστρωση της εισόδου στην έξοδο [από το QE] είναι η μεγάλη πρόκληση για τον Ντράγκι», δήλωσε ο Κάρστεν Μπρζέσκι, οικονομολόγος της ING-DiBa, συζητώντας τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ την Πέμπτη.
«Όλες οι κεντρικές τράπεζες, ειδικά η ΕΚΤ, έχουν κάνει έναν από τους στόχους τους να είναι προβλέψιμες, να είναι σε θέση να κατευθύνουν τις αγορές και όχι να τις εκπλήξουν. Αλλά έχουμε δει ότι είναι πολύ δύσκολο να κατευθύνουν τις αγορές. Ιδίως τις αγορές ομολόγων.»
Το διοικητικό συμβούλιο βρίσκεται αντιμέτωπο με μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ της μείωσης του QE λόγω της ισχυρότερης ανάπτυξης και της αναγνώρισης ότι οι αγορές παραμένουν αγχωμένες και ο πληθωρισμός αδύναμος.
Πρόκειται για μια πρόκληση που μοιράζεται με άλλες κορυφαίες κεντρικές τράπεζες, κυρίως την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η οποία έχει επίσης στόχο επίτευξης πληθωρισμού περίπου 2%.
Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν αυτή την εβδομάδα έδειξαν ότι ο πληθωρισμός της ευρωζώνης επιβραδύνθηκε σε 1,3% τον Ιούνιο, από 1,4% τον Μάιο. Ο ρυθμός αύξησης των μισθών, ένας σημαντικός παράγοντας των πιο μακροπρόθεσμων πιέσεων στις τιμές, παραμένει αδύναμος, ακόμη και στις πιο ισχυρές οικονομίες της περιοχής.
Ωστόσο, η εξαιρετική νομισματική ώθηση της ΕΚΤ βοήθησε την ευρωζώνη να ξεπεράσει τους ρυθμούς ανάπτυξης των ΗΠΑ φέτος, χαλαρώνοντας τους όρους δανεισμού για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Τα στοιχεία της ΕΚΤ σχετικά με τον τραπεζικό δανεισμό, που δημοσιεύθηκαν την Τρίτη, έδειξαν ότι η ζήτηση για τα περισσότερα είδη δανείων αυξήθηκε το δεύτερο τρίμηνο, ενώ η πίστωση χορηγήθηκε με πιο ευνοϊκούς όρους.
Κάποιοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ ανησυχούν ότι, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, η διαδικασία μείωσης του QE θα ωθήσει το κόστος δανεισμού και το ευρώ υψηλότερα, πνίγοντας την ανάκαμψη.
Ένα ανησυχητικό προηγούμενο είναι το ξέσπασμα του 2013, όταν το δολάριο και οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ υπονόησε ότι θα καταργούσε την ποσοτική χαλάρωση των ΗΠΑ.
Ο Πέτερ Πράετ, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ και ένας από τους πιο υποχωρητικούς του συμβουλίου, έλαβε το ασυνήθιστο βήμα να συμβουλεύσει τα μέλη του συμβουλίου να μην λένε πάρα πολλά δημόσια για να μην πανικοβάλουν τις αγορές που έχουν συνηθίσει στην ώθηση από τις κεντρικές τράπεζες.
Το θέμα της Πέμπτης δεν είναι η απόφαση να περιοριστεί η ίδια η ποσοτική χαλάρωση, αλλά μάλλον η τροποποίηση των μηνυμάτων της ΕΚΤ για να αφαιρέσει τη δέσμευση για αύξηση των αγορών περιουσιακών στοιχείων εάν η οικονομία πάρει μια στροφή προς το χειρότερο.
Η ΕΚΤ συζήτησε την κατάργηση αυτής της αναφοράς σε συνάντηση στο Ταλίν τον περασμένο μήνα. Αν προχωρήσει με μια τέτοια κίνηση αυτή την εβδομάδα, θα θέσει τον τόνο για περικοπές στις μηνιαίες αγορές περιουσιακών στοιχείων το 2018, θέμα που πολλοί αναλυτές αναμένουν ότι το συμβούλιο θα ψηφίσει στην επόμενη συνεδρίασή του στις 7 Σεπτεμβρίου.
«Η άποψή μας είναι ότι θα αφαιρέσουν την τάση της χαλάρωσης και θα αρχίσουν να κατευθύνουν τις αγορές προς την ελάττωση του επόμενου έτους», δήλωσε ο Μάικλ Στρόμπαεκ, διευθυντής παγκόσμιων επενδύσεων της Credit Suisse. «Υπάρχει πίεση από το συμβούλιο να γίνει πιο επιθετικό δεδομένου του [θετικού] τρόπου που αναπτύσσεται η οικονομική ανάκαμψη.»
Ένα μέλος του διοικητικού συμβουλίου, ο Μπενουά Κερέ, υπαινίχθηκε ότι η τράπεζα θα μπορούσε να μειώσει το QE το 2018 ακολουθώντας το πρόγραμμα για το τρέχον έτος, μια παράταση του προγράμματος αλλά με μικρότερες μηνιαίες αγορές από ό, τι πριν.
Ο ίδιος ο κ. Ντράγκι έδωσε λίγες ενδείξεις σχετικά με το πώς θα μπορούσε να συμβεί η μείωση, όπως και η Τζάνετ Γέλεν, ομόλογός του στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα, διατήρησε τις επιλογές της για τη νομισματική πολιτική ανοικτές στην κατάθεση στο Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα.
Τα γεράκια της ΕΚΤ υποστηρίζουν ότι η διατήρηση της ησυχίας τώρα θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα για αργότερα. Λένε ότι οι αγορές από καιρό αναμένουν από την κεντρική τράπεζα να επιβραδύνει τον ρυθμό αγοράς ομολόγων της το επόμενο έτος και θα πρέπει να είναι σε θέση να αφομοιώσουν την απόσυρση της ΕΚΤ από τις αγορές χρεογράφων της περιοχής.
Όμως, αρκετοί αναλυτές είναι πολύ λιγότερο αυστηροί, καθώς η ΕΚΤ επιδιώκει να πλοηγηθεί στα άγνωστα νερά.
«Στην τρέχουσα ρύθμιση, όταν ο πληθωρισμός παραμένει κάτω από το στόχο του 2%, είναι δύσκολο να δούμε ποιους δείκτες ακολουθεί η ΕΚΤ και σε ποιους δίνει μεγαλύτερη προτεραιότητα απ’ ότι στους άλλους», δήλωσε ο κ. Μπρζέσκι. «Είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορούν να ενεργοποιήσουν αυτή τη διαδικασία χωρίς να προκαλέσουν αναστάτωση [της αγοράς].»