Καθώς πλησιάζουμε στο ορόσημο του εξαμήνου της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας, αλλά δεν έχει ακόμη εξαντλήσει το πλήρες οικονομικό δυναμικό της.
Είναι ένα εξελισσόμενο οικονομικό ιστορικό που δείχνει τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η διοίκηση.
Το καλό: εστίαση στην ανάπτυξη
Η οικονομική αφήγηση του προέδρου Τραμπ επικέντρωσε τη συζήτηση στη σημασία της αύξησης της οικονομικής ανάπτυξης σε 3-4% ετησίως και της εξασφάλισης ότι τα οφέλη θα εξαπλωθούν σε πολύ περισσότερα τμήματα του πληθυσμού. Για τον σκοπό αυτό, η κυβέρνηση έχει εντοπίσει τρεις προτεραιότητες οικονομικής πολιτικής για την προώθηση της ανάπτυξης: φορολογική μεταρρύθμιση, απορρύθμιση και υποδομές.
Επίσης, σύμφωνα με τον αναπτυξιακό στόχο, ο κ. Τραμπ παραιτήθηκε από τις προστατευτικές απειλές που προηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Δεν υπήρξε διάλυση της εμπορικής συμφωνίας Nafta, ασήκωτοι δασμοί για την Κίνα και καμία ακύρωση διμερών εμπορικών συμφωνιών.
Ως εκ τούτου, οι δείκτες για το οικιακό και το εταιρικό κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, αυξήθηκαν ταυτόχρονα με την πολυετή βελτίωση των ισολογισμών. Μια εθνική δημοσκόπηση του - που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα δείχνει ότι το 58% των αμερικανών ερωτηθέντων αισθάνονται ότι πλησιάζουν περισσότερο στην εκπλήρωση της «σταδιοδρομίας και των οικονομικών τους προσδοκιών», ένα επίπεδο που η δημοσκόπηση, η οποία ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2013, έχει καταγράψει μόλις άλλη μία φορά νωρίτερα.
Ωστόσο, όλα αυτά παραμένουν να αντικατοπτρίζονται σε «σκληρά» δεδομένα και οι φιλόδοξοι στόχοι του κ. Τραμπ παραμένουν ασαφείς. Οι λιγότερο θετικές πτυχές της πορείας εξηγούν το γιατί.
Το κακό: καθυστερήσεις υλοποίησης
Ενώ ο σχεδιασμός πολιτικής έχει σημειώσει πρόοδο παρά τα ζητήματα στελέχωσης, η εφαρμογή έχει καθυστερήσει, με εξαίρεση την απορρύθμιση. Η κυβέρνηση θα χάσει την αρχική προθεσμία του Αυγούστου για τη φορολογική μεταρρύθμιση. Και τα σχέδια υποδομής είναι ελλιπή. Αυτό ενισχύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κ. Τραμπ για την εξασφάλιση γρήγορης έγκρισης από το Κογκρέσο.
Η πολυπλοκότητα του σχεδιασμού είναι σίγουρα ένα ζήτημα, ειδικά για ένα φορολογικό καθεστώς το οποίο, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, έχει γεμίσει στρεβλώσεις. Σημαντικά στοιχεία για τη φορολογική μεταρρύθμιση υπέρ της ανάπτυξης, στα οποία είναι πιθανό να συμφωνήσουν πολλοί πολιτικοί κι από τις δύο πλευρές, υπονομεύονται από υπερβολικά φιλόδοξα σχέδια πρόωρης μείωσης των φορολογικών συντελεστών, ιδίως για τους ευνοούμενους που έχουν ήδη αυξήσει σημαντικά το μερίδιό τους στο εθνικό εισόδημα, τον πλούτο και τις οικονομικές ευκαιρίες.
Η συνιστώσα της υποδομής – η οποία υπόκειται σε περίπλοκα θέματα σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένου του κατάλληλου ρόλου για τις εταιρικές σχέσεις μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα – θα παρακωλυθεί εάν δεν υπάρξει συναίνεση σχετικά με βασικές παραμέτρους του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένου του βαθμού αύξησης του ελλείμματος χωρίς να προκληθεί αύξηση στις ανησυχίες περί βιωσιμότητας του χρέους.
Η κυβέρνηση δεν βοήθησε την κατάσταση θέτοντας το ακόμη πιο περίπλοκο και διχαστικό ζήτημα της υγειονομικής περίθαλψης ενώπιον του Κογκρέσου πριν από σημαντικά οικονομικά θέματα. Προσθέστε σε αυτά τους περισπασμούς από τη Ρωσία, και γίνεται εμφανές ότι η οικονομία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να ολοκληρώσει το πρώτο έτος χωρίς να περάσει καμία βασική οικονομική νομοθεσία.
Επίσης, η τριάδα πολιτικής (φορολογική μεταρρύθμιση, απορρύθμιση και υποδομές) αποτελεί μόνο θεμέλια για τη συνολική πολιτική προσπάθεια που απαιτείται για τη δημιουργία μιας υψηλής και βιώσιμης αύξησης της οικονομικής ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Πρέπει να συμπληρωθεί με περαιτέρω προσπάθειες για την αύξηση της παραγωγικότητας, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της λειτουργίας των τωρινών και μελλοντικών εργατικών δυνάμεων μέσω της καλύτερης εκπαίδευσης, της απόκτησης δεξιοτήτων, του εκσυγχρονισμού και της επανεκπαίδευσης.
Το άσχημο: συντονισμός της παγκόσμιας πολιτικής
Η πρόσφατη ανάκαμψη της ανάπτυξης στην Κίνα, την Ευρώπη και την Ιαπωνία βελτιώνει το παγκόσμιο πλαίσιο για την οικονομία των ΗΠΑ. Αλλά η κοσμική βιωσιμότητα είναι υπό αμφισβήτηση. Επιπλέον, όπως φαίνεται από τη σύνοδο κορυφής των G20 του τρέχοντος μηνός στη Γερμανία, ο συντονισμός της παγκόσμιας πολιτικής δεν επαρκεί για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου καταλόγου των κοινών προβλημάτων και της καταπονημένης διασύνδεσης.
Μέρος αυτού του προβλήματος σχετίζεται με τη διάβρωση της παγκόσμιας διαφάνειας, της αξιοπιστίας και του ηγετικού ρόλου της Αμερικής – σημείο που τόνισε ο Τζέιμι Ντάιμον, διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της εταιρείας την περασμένη Παρασκευή. Όσο περισσότερο παραμένει αυτή η κατάσταση, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιέσεις κατακερματισμού της παγκόσμιας οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισης περιφερειακών τάξεων που μπορεί τελικά να είναι επιζήμιες για την αμερικανική οικονομία.
Έξι μήνες είναι, φυσικά, πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για να καταλήξουμε σε μια οριστική κρίση για την οικονομική πορεία οποιασδήποτε κυβέρνησης. Ωστόσο, ήταν χρήσιμο να τονισθεί το δυναμικό της οικονομίας και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Η ισορροπία αυτή κινδυνεύει να στραφεί αρνητικά εάν το Κογκρέσο και η κυβέρνηση δεν καταφέρουν όχι μόνο να επιτύχουν έγκαιρη συμφωνία σχετικά με τη φορολογική μεταρρύθμιση και την υποδομή, αλλά και να χτίσουν γρήγορα τα θεμέλια της ανάπτυξης.