Σήμερα, η Δύση μπορεί να χαρακτηριστεί ως καλομαθημένη. Αυτό δεν σημαίνει απλά ότι είμαστε εθισμένοι στον «άρτο και τα θεάματα», από τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας στην Ευρώπη (τα οποία ελάχιστα μπορούμε να αντέξουμε) ως το Super Bowl στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σημαίνει επίσης ότι είμαστε όλο και πιο απρόθυμοι να επιτρέψουμε στο δικό μας όραμα των πολιτικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να διαμορφώσει την εξωτερική πολιτική μας, λόγω των πιθανού εμπορικού κόστους.
Δείτε την περίπτωση του κινέζου διαφωνούντος και βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης Λιου Σιαομπό, ο οποίος πέθανε πρόσφατα, ενώ εξέτινε ποινή φυλάκισης 11 ετών επειδή ζήτησε δημοκρατία στην Κίνα. Οι κινεζικές αρχές απέρριψαν το αίτημα του Λιου, που έγινε μόλις λίγες εβδομάδες πριν από το θάνατό του, να αναζητήσει θεραπεία στο εξωτερικό για τον επιθετικό του καρκίνο και η σύζυγός του παραμένει υπό κατ’ οίκον περιορισμό.
Η αντιμετώπιση της Κίνας σε αντιφρονούντες όπως ο Λιου δεν είναι τίποτα λιγότερο από άγρια. Ωστόσο, δυτικοί ηγέτες έχουν προσφέρει μόνο μερικές προσεκτικά διατυπωμένες διπλωματικές δηλώσεις που την επικρίνουν.
Δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε πόσοι δυτικοί ηγέτες τα τελευταία χρόνια έθεσαν την υπόθεση του Λιου με τους κινέζους ομολόγους τους πίσω από κλειστές πόρτες. Οι ευκαιρίες σίγουρα ήταν άφθονες, συμπεριλαμβανομένης της συνάντησης των G20 αυτού του καλοκαιριού, ενώ ο Λιου πλησίαζε τον θάνατό του.
Ωστόσο, φαίνεται απίθανο οι δυτικοί ηγέτες να αντιμετωπίσουν τον κινέζο πρόεδρο Σι Τσινπίνγκ επί του θέματος. Εξάλλου, όταν ο Λιου έλαβε το βραβείο Νόμπελ το 2010 και μια εξαγριωμένη Κίνα προσπάθησε να περιθωριοποιήσει τη Νορβηγία, η Δύση δεν εξέφραζε οργή ή δεν επέδειξε πραγματική αλληλεγγύη προς τον σύμμαχο του ΝΑΤΟ.
Η μεταχείριση της Κίνας στο Χονγκ Κονγκ έχει παρομοίως περάσει χωρίς αντιστάσεις από τους δυτικούς ηγέτες. Η Κίνα φαίνεται πρόθυμη να παραβιάσει τις υποχρεώσεις της, που θεσπίστηκαν με την «κοινή δήλωση» που υπογράφηκε με το Ηνωμένο Βασίλειο, για τη διαφύλαξη του τρόπου ζωής και του κράτους δικαίου στην πόλη μέχρι το 2047. Ήδη έχει απειλήσει την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, τα πανεπιστήμια και την ελευθερία του τύπου. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε ελάχιστη αντίδραση από τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Γιατί οι δυτικές χώρες είναι τόσο απρόθυμες να επικρίνουν τη συμπεριφορά της Κίνας πιο αποφασιστικά και με συνέπεια; Η απάντηση, φαίνεται, είναι τα χρήματα.
Η Ελλάδα, η οποία υπερηφανεύεται ότι είναι το λίκνο της δημοκρατίας, έχει ηγέτες που μεγάλωσαν σε μεγάλο βαθμό εναντιώμενοι σε μια αυταρχική στρατιωτική κυβέρνηση. Ωστόσο, η οικονομικά πιεσμένη κυβέρνησή της εμπόδισε πρόσφατα την Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκήσει κριτική στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα στα Ηνωμένα Έθνη, διότι η Κίνα προσφέρει σημαντικές επενδύσεις, ιδιαίτερα μέσω της Εταιρεία Ναυτιλίας της Κίνας, γνωστή ως COSCO, η οποία τον Αύγουστο του 2016 απέκτησε πλειοψηφικό μερίδιο στο λιμάνι του Πειραιά. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας – ένας υποτιθέμενος ριζοσπάστης αριστερός, ο οποίος, ως φόρο τιμής στον Τσε Γκεβάρα, ονόμασε τον γιο του Ερνέστο – έχει γίνει απολογητής της Κίνας.
Η ηθική χρεοκοπία της Δύσης γίνεται εμφανής και πιο κοντά στο σπίτι. Η ΕΕ εξακολουθεί να συγκρατείται από την καταδίκη της βαναυσότητας του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος υπερηφανεύεται για την πίστη του σε μια «ανελεύθερη δημοκρατία» (το μεγαλύτερο οξύμωρο που έχουμε συναντήσει ποτέ). Υπό την ηγεσία του Όρμπαν, οι παραβιάσεις των συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά τη μεταχείριση των προσφύγων συνοδεύονται από καταστολή της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως σε οργανώσεις που λαμβάνουν χρήματα από το εξωτερικό.
Ένας αξιοσημείωτος στόχος καταστολής είναι το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης, ένα προπύργιο ανοιχτής συζήτησης, διδασκαλίας και έρευνας στην Ουγγαρία, το οποίο χρηματοδοτείται από τον Τζορτζ Σόρος. Ο Όρμπαν έχει φτάσει μέχρι και να αναστήσει κάποιες από τις πιο ανήθικες αντισημιτικές εικόνες της δεκαετίας του ’30 της Ουγγαρίας (σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας) για να δαιμονοποιήσει τον Σόρος. Ωστόσο, ο ίδιος ο Όρμπαν σπούδασε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με υποτροφία που χρηματοδοτήθηκε από τον Σόρο και μελέτησε εκεί κάτω από τον μεγάλο φιλελεύθερο στοχαστή Αϊζάια Μπερλίν.
Ακόμη και όταν η Ουγγαρία του Όρμπαν απορρίπτει τις υποχρεώσεις της ένταξης στην ΕΕ, λαμβάνει από την ΕΕ περισσότερα από 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ συνεισφέρει λιγότερο από 1 δισεκατομμύριο ευρώ στον κοινό προϋπολογισμό. Γιατί οι ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να πληρώσουν τόσο πολύ σε μια κυβέρνηση που τους σηκώνει τη μύτη και συγκρίνει την ΕΕ με τη Σοβιετική Ένωση; Τουλάχιστον, η ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόσει τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας που της επιτρέπουν να αναστέλλει ορισμένα δικαιώματα μιας χώρας που παραβιάζει τους κανόνες της και εκφράζει περιφρόνηση για τα πρότυπα και τις αξίες της.
Η συμπεριφορά της κυβέρνησης της Πολωνίας από το Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) – που δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον είτε για τον νόμο είτε για τη δικαιοσύνη – εγείρει παρόμοια ζητήματα. Η κυβέρνηση εργάζεται για την αναθεώρηση του συντάγματος, προκειμένου να αποτρέψει τους δημοκρατικούς ελέγχους και τις ισορροπίες. Απλά θέλει τους δικαστές να κάνουν ό, τι τους λένε οι πολιτικοί και δεν θέλει τα μέσα ενημέρωσης να μπορούν να το πουν πολλά γι’ αυτό. Μπορούμε να πούμε ότι οι κυβερνήτες της Κίνας δεν θα δυσκολευτούν να κατανοήσουν την προσέγγιση του PiS.
Η Τουρκία, βέβαια, δεν είναι μέλος της ΕΕ, ούτε θα γίνει ποτέ, εάν συνεχίσει στο δρόμο της δικτατορικής καταστολής που υιοθέτησε ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μεγάλος οπαδός του Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας. Ωστόσο, αν κρίνουμε από την αυξανόμενη ανεκτικότητα της ΕΕ στην ανελευθερία, ορισμένοι ηγέτες της ΕΕ μπορεί να είναι έτοιμοι να εξετάσουν μια στενότερη σχέση με την Τουρκία του Ερντογάν.
Μια τέτοια παρακμή της εξωτερικής πολιτικής απειλεί να υπονομεύσει το αίτημα της ΕΕ να είναι μια κοινότητα αξιών, όχι μόνο μια ωραιοποιημένη τελωνειακή ένωση. Όπως γνωρίζουμε από τη δεκαετία του 1920 και τη δεκαετία του ’30, καθώς η παρακμή επιφέρει περισσότερη παρακμή, ο κόσμος γίνεται όλο και περισσότερο επικίνδυνος και ασταθής. Είναι καιρός η Ευρώπη – ακολουθούμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μόλις ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εγκαταλείψει το αξίωμα – να βρει και πάλι την ηθική της πυξίδα.