Ο Πάτρικ Γιανότα δυσκολεύεται να φανταστεί τη Γερμανία χωρίς την Άνγκελα Μέρκελ. Η καγκελάριος «ήταν εκεί από τότε που άρχισα να επεξεργάζομαι τον κόσμο γύρω μου», λέει ο 25χρονος φοιτητής διοίκησης από τη Βαυαρία σε επίσκεψη στο Ράιχσταγκ του Βερολίνου, το επιβλητικό κτίριο του γερμανικού κοινοβουλίου.
Ήδη στην υπηρεσία για 12 χρόνια, η κα Μέρκελ εκστρατεύει για τέταρτη θητεία στις βουλευτικές εκλογές του επόμενου μήνα. Όμως η μακρά θητεία της 63χρονης στην κορυφή της γερμανικής πολιτικής δε φαίνεται να προκαλεί αντιδράσεις από απογοητευμένους νεαρούς ψηφοφόρους που ανησυχούν για απομακρυσμένη ή γηράσκουσα ηγεσία.
Αντίθετα, το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα της καγκελαρίου προσβλέπει να ευνοηθεί από την αύξηση νέων ψηφοφόρων, βλέποντας στοιχεία ότι πολλοί νεαροί γερμανοί πιστεύουν ότι υπάρχει ελάχιστες εναλλακτικές της παλαίμαχου καγκελάριου.
Ο κ. Γιανότα αναφέρει ότι δεν έχει ακόμη αποφασίσει πώς θα ψηφίσει – αλλά υποστήριξε τους συντηρητικούς της κα Μέρκελ το 2013 και δυσκολεύεται σοβαρά να πάρει σοβαρά υπόψη οποιονδήποτε από τους σημερινούς αντιπάλου της, συμπεριλαμβανομένου του σοσιαλδημοκρατικού ηγέτη Μάρτιν Σουλτς. «Είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τους άλλους μαζί της», λέει.
Η σχετική δημοτικότητα της κα Merkel με τους νεότερους ψηφοφόρους είναι ένα ακόμη σημάδι της ικανότητάς της να οικοδομεί ευρεία υποστήριξη για την κεντροδεξιά πλατφόρμα της. Ενισχύεται από νέους ψηφοφόρους μέσω κάποιου θαυμασμού για τις εκλάμψεις φιλελεύθερης ηγεσίας – όπως και με την επιμονή της για μια πολιτική «ανοιχτών θυρών» για τους πρόσφυγες στη Γερμανία πριν από δύο χρόνια.
Ακόμη και οι επικριτές της αναγνωρίζουν τις ικανότητές της. Ο Τζόσουα Σμιτ, 26χρονος φοιτητής από τη Βόννη, ψήφισε το 2013 για το αναρχικό κόμμα «Κόμμα», και λέει αποτρόπαια ότι η κα Μέρκελ κάνει εντυπωσιακές δημόσιες σχέσεις. «Οι άνθρωποι είναι αφελείς και την ακολουθούν.» Όμως ακόμη και αυτός ο αναπροσδιοριζόμενος ριζοσπάστης λέει: «Κάνει την δουλειά της καλά, και μερικές φορές πηγαίνει κόντρα στο ίδιο της το κόμμα. Δεν θα έλεγα ‘η Μέρκελ πρέπει να φύγει’».
Τις δεκαετίες μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι γερμανοί προτιμούσαν συνήθως τους σοσιαλδημοκράτες, και αργότερα τους Πράσινους, σε συνδυασμό με μια γενική ευρωπαϊκή τάση για τους νέους μετά το 1945 να υποστηρίζουν τις προοδευτικές δυνάμεις έναντι των συντηρητικών κομμάτων.
Αλλά το 2013, η προσωπική αποδοχή της κας Μέρκελ βοήθησε τη CDU να πάρει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων μεταξύ των ατόμων 18-24 ετών – την πρώτη φορά που το έπραξε χωρίς τη συμβολή της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης, το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας.
Οι δημοσκοπήσεις αυτές τις μέρες υποδεικνύουν παρόμοια ισχυρή στήριξη. Μια δημοσκόπηση της Forsa, τον Ιούνιο, έδειξε ότι 57 τοις εκατό των γερμανών ηλικίας 18-21 ετών υποστήριζαν την κα Μέρκελ ως καγκελάριο, σε σύγκριση με το 53 τοις εκατό όλων των ψηφοφόρων.
Ο Ούλριχ Σενκλόθ, ανώτερος διευθυντής της δημοσκοπικής εταιρείας Kantar Public, λέει: «Κατά βάση, οι νέοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να ψηφίσουν υπέρ των Πράσινων ή των Σοσιαλδημοκρατών. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια, τους έχουμε δει να υποστηρίξουν την Άνγκελα Μέρκελ με έναν προσωπικό τρόπο. Στην κρίση των προσφύγων, η υποστήριξή της από τους νέους μειώθηκε πολύ λιγότερο από ό, τι με τους μέσους ψηφοφόρους. Φαίνεται ότι οι νέοι υποστήριξαν την φιλελεύθερη προσέγγισή της».
Ανησυχώντας για την αποξένωση των συντηρητικών οπαδών, η κα Μέρκελ υιοθέτησε αργότερα αυστηρότερη στάση για τους πρόσφυγες και τη μετανάστευση, αλλά κρίσιμα για τους νέους ψηφοφόρους κατάφερε να διατηρήσει μεγάλο μέρος της φιλελεύθερης αύρας της. Η άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και η πολιτική του «πρώτα η Αμερική» συγκέντρωσε περαιτέρω τους φιλελεύθερους νέους γερμανούς γύρω από τον καγκελάριο.
Το SPD, που αγωνίζεται ενάντια στο συναίσθημα υπέρ της Μέρκελ, υποστηρίζει ότι οι πολιτικές του καγκελάριου είναι επιζήμιες για τους νέους σε ολόκληρη την Ευρώπη. «Δε νομίζω ότι η Άνγκελα Μέρκελ έχει κάνει τόσο καλό», λέει η Γιοχάνα Ίκερμαν, η οποία προεδρεύει της νεολαίας του SPD. «Έχει βλάψει την Ευρώπη με την ακραία πολιτική της λιτότητας απέναντι στην Ελλάδα και σε ορισμένες άλλες χώρες, όπου η ανεργία είναι τώρα πολύ υψηλή – ειδικά μεταξύ των νέων».
Ακόμη και αν η κα Μέρκελ «ήταν πάντα εκεί», λέει η κ. Ίκερμαν, «δε θα φοβόμουν την αλλαγή στην καγκελαρία. Ο Μάρτιν Σουλτς έχει την ευρωπαϊκή εμπειρία και τις σωστές πολιτικές».
Αλλά ο κ. Σουλτς δυσκολεύεται: η δημοσκόπηση της Forsa έδειξε ότι το ποσοστό υποστήριξής του στις ηλικίες 18-21 ήταν 21%.
Η ίδια η CDU δε θέλει να υπογραμμίσει υπερβολικά τον φιλελευθερισμό της κας Μέρκελ. Ο Πολ Ζίμιακ, επικεφαλής του νεανικού κινήματος του κόμματος, λέει ότι η αξιοπιστία της βρίσκεται στην καρδιά της δημοτικότητάς της. Και λέει ότι, από τη δεκαετία του 1980, οι νέοι έχουν γίνει πιο συντηρητικοί. «Η γενιά μας φαίνεται να επικεντρώνεται σε πιο παραδοσιακές αξίες από τους γονείς τους. Παραδείγματα είναι ο γάμος, η εκπαίδευση και η πολιτιστική παράδοση», λέει.
Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες για την ασφάλεια, ένα κλασικό συντηρητικό πολιτικό ζήτημα, έχουν τόσο μεγάλη σημασία για τους νέους όσο και για τους ηλικιωμένους, λέει ο κ. Ζίμιακ. «Όταν άρχισα να βγαίνω στην ηλικία των 16 ετών το 2001, κανείς δεν φαντάστηκε ότι θα μπορούσε να υπάρξει τρομοκρατική επίθεση στη Γερμανία, στους δρόμους ή σε μια ντίσκο. . . Τα πάντα σήμερα είναι διαφορετικά.»
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι η ψήφος της νεολαίας κυριαρχεί στον σχεδιασμό της εκστρατείας της CDU. Οι ηλικιωμένοι ψηφοφόροι είναι απλά πολυπληθέστεροι: 21,6 εκατομμύρια άτομα ηλικίας ψήφου είναι κάτω των 40 ετών, σε σύγκριση με τα 47 εκατομμύρια που είναι μεγαλύτερα. Οι ηλικιωμένοι είναι επίσης πιο πιθανό να ψηφίσουν και πολύ πιο πιθανό να ψηφίσουν συντηρητικούς όταν το κάνουν. Η CDU / CSU πέτυχε 32 τοις εκατό μεταξύ των ατόμων ηλικίας 18-24 το 2013. Ωστόσο, σημείωσε 52 τοις εκατό μεταξύ των ατόμων ηλικίας 70 και άνω.
Ωστόσο, η CDU είναι πεπεισμένη ότι αρκετοί νέοι ψηφοφόροι θα μείνουν στο πλευρό της καγκελάριου που είναι γνωστή σε πολλούς γερμανούς απλώς ως «Mutti» (μαμά). Ο καθηγητής Μάνφρεντ Γκίλνερ, επικεφαλής της Forsa, λέει: «Αυτοί οι νέοι έχουν μεγαλώσει με τη Μέρκελ. Είναι σαν γιαγιά για αυτή τη γενιά».